સોનેટ & હાઇકુ --- Sonnet & Haiku

🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી
મિત્રો આજે હું આપને અમુક પ્રસિદ્ધ કાવ્ય પંક્તિ અને સુભાષિત મોકલીશ.. જેનો ઉપયોગ જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા મા નિબંધ લેખન ની પ્રસ્તાવનામાં, વિચાર વિસ્તાર માં અને અમુક સારા દ્રષ્ટાંતો આપવા માટે થઈ શકે છે...

👁‍🗨👉વર્ગ 3 ની પરીક્ષા માં પણ કાવ્ય પંક્તિ ના કવિ ના નામ ઓળખવા માટેના પ્રશ્નો પૂછાય છે તેમાં પણ ઉપયોગી રહશે.

હવે અમૂક મુખ્ય પરીક્ષા મા ગુજરાતી કાવ્યોનો પ્રકાર પુછાય છે. જેમકે
❓❔ સોનેટ એટલે શું?❔❓
❓❔હાઈકુ એટલે શું?❔❓
આ બે પ્રશ્નો જૂના પેપરમાં પુછાયેલા છે.


🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.

Yuvirajsinh Jadeja:
💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠
⭕️⭕️⭕️કલાપીના શુભાશિતો⭕️⭕️
🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

દેખી બુરાઈ ના ડરું હું શી ફિકર છે પાપની ?
ધોવા બુરાઈને બધે ગંગા વહે છે આપની.
ભૂલી જવાતી છો બધી લાખો કિતાબો સામટી:
જોયું ન જોયું છો બને જો એક યાદી આપની!
*
મુબારક હો તમોને આ તમારા ઈશ્કના રસ્તા;
હમારો રાહ ન્યારો છે, તમોને જે ન ફાવ્યો તે !
*
કલા છે ભોજ્ય મીઠી ને ભોક્તા વિણ કલા નહીં,
કલાવાન કલા સાથે ભોક્તા વિણ મળે નહીં.
*
પ્રેમીએ પ્રેમી જાતાં કો બીજાથી પ્રેમ જોડવો,
આવું કાં ન કરે સૌએ પ્રેમી જો કે મળે ખરો?
જોડવી એક જોડીને, બે કો ખંડિત થાય તો
બન્નેનાં એકબીજાથી ઓછાં જેથી બને દુઃખો.
*
પ્રેમને કારણો સાથે સંબન્ધ કાંઈયે નથી,
કારણ પ્રીતિનું પ્રીતિ : પ્રેમીની લક્ષ્મી તે બધી.
*
ઝૂરી ઝૂરી મરવામાં સ્નેહ સંતોષ માને,
નહિ કદી રસ શોધે સારસી અન્ય સ્થાને.
*
દર્દીના દર્દની પીડા વિધિને ય દિસે ખરી,
અરે ! તો દર્દ કાં દે છે, ને દે ઔષધ કાં પછી?
*
રે રે ! શ્રદ્ધા ગત થઈ પછી કોઈ કાળે ન આવે,
લાગ્યા ઘાને વિસરી શકવા કાંઈ સામર્થ્ય ના છે.
*
હા ! પસ્તાવો – વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઊતર્યું છે,
પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે.
*
ક્યાંયે હશે જો કો ખુદા તો ઈશ્કનો બંદો હશે,
જો ઈશ્કથી જુદો હશે તો ઈશ્કથી હારી જશે !
*
હતી જ્યાં વસ્લની ખ્વાહિશ, મળ્યું ત્યાં ઝેરનું પ્યાલું !
મગર તે જામને ભરતાં કહે તુજ હાથ શું આવ્યું?
*
વ્હાલી બાબાં! સહન કરવું એ ય છે એક લ્હાણું !
માણ્યું તેનું સ્મરણ કરવું એ ય છે એક લ્હાણું !
*
સૌન્દર્યો વેડફી દેતાં ના ના સુંદરતા મળે,
સૌન્દર્યો પામતા પ્હેલાં સૌન્દર્ય બનવું પડે.

*
રસહીન ધરા થઇ છે, દયાહીન થયો નૃપ
નહીં તો ના બને આવું બોલી માતા ફરી રડી.
*
એ હું જ છું નૃપ મને કર માફ બાઇ !
એ હું જ છું નૃપ મને કર માફ ઈશ !
〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

કલા છે ભોજ્ય મીઠી પણ ભોક્તા વિણ કલા નહિ
કલાવાન કલા સાથે ભોક્તા વિણ મળે નહિ
-કલાપી

સૌંદર્યો વેડફી દેતાં ના ના સુંદરતા મળે
સૌંદર્યો પામતાં પહેલાં સૌંદર્ય બનવું પડે
-કલાપી

‘રસહીન ધરા થઈ છે, દયાહીન થયો નૃપ
નહિ તો ના બને આવું’ બોલી માતા ફરી રડી
-કલાપી

હું જાઉં છું, હું જાઉં છું, ત્યાં આવશો કોઈ નહિ
સો સો દીવાલો બાંધતાં પણ ફાવશો કોઈ નહિ
-કલાપી

હા! પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઉતર્યું છે
પાપી તેમાં ડુબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે
-કલાપી

હણો ના પાપીને, દ્વિગુણ બનશે પાપ જગનાં
લડો પાપો સામે વિમળ દિલના ગુપ્ત બળથી
-કલાપી

રહેવા દે રહેવા દે, આ સંહાર યુવાન તું
ઘટે ના ક્રૂરતા આવી, વિશ્વ આશ્રમ સંતનું
-કલાપી

જે પોષતું એ મારતું
શું ક્રમ નથી એ કુદરતી ?
-કલાપી

વ્હાલી બાબાં,સહન કરવું એ ય છે એક લ્હાણું
માણ્યું તેનું સ્મરણ કરવું એ ય છે એક લ્હાણું
-કલાપી

ક્યાંયે હશે જો કો ખુદા તો ઈશ્કનો બંદો હશે
જો ઈશ્કથી જુદો હશે તો ઈશ્કથી હારી જશે
-કલાપી

મુબારક હો તમોને આ તમારા ઈશ્કના રસ્તા
હમારો રાહ ન્યારો છે, તમોને જે ન ફાવ્યો તે
-કલાપી
🌼🌸
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
નિમંત્રણ પ્રેમીને શેનાં? અનાદર પ્રેમીને શાનો?
-બોટાદકર
🎋🍃
કંઈ લાખો નિરાશામાં અમર આશા છુપાઈ છે
-મણિલાલ નભુભાઈ દ્વિવેદી
☘️🍀
હૃદયની આજ્ઞા એક અને ચરણના ચાલવા બીજાં
-નાનાલાલ
🍂🍃
પાર્થને કહો, ચડાવે બાણ
હવે તો યુદ્ધ એ જ કલ્યાણ
-નાનાલાલ
🌲🌳
આર્ય સુજનતા દૈન્ય ગણી તો યુદ્ધ એ જ યુગધર્મ
-નાનાલાલ
🍂🌳
પીળાં પર્ણૉ ફરી નથી થતાં કોઈ કાળે જ લીલાં
ભાંગ્યાં હૈયાં ફરી નથી થતાં કોઈ કાળે રસીલાં
-રમણભાઈ નીલકંઠ
🍃🍂
ઘટમાં ઘોડાં થનગને, આતમ વીંઝે પાંખ
અણદીઠી ભોમકા પર, યૌવન માંડે આંખ
-ઝવેરચંદ મેઘાણી
🌾🍁
નથી જાણ્યું અમારે પંથ શી આફત ખડી છે
ખબર છે આટલી કે માતની હાકલ પડી છે
-ઝવેરચંદ મેઘાણી
💐🌸
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ, પી જજો બાપુ
સાગર પીનારા, અંજલિ નવ ઢોળજો બાપુ
-ઝવેરચંદ મેઘાણી
🍂🍂
ડંકો વાગ્યો લડવૈયા, શૂરા

જાગજો ર

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
ે
શૂરા જાગજો રે, કાયર ભાગજો રે
-ફૂલચંદભાઇ શાહ
🌼🌷
સ્વતંત્ર પ્રકૃત્તિ તમામ, એક માનવી જ કાં ગુલામ?
-ઉમાશંકર જોશી
🌻🌹
ભૂખ્યાં જનોનો જઠરાગ્નિ જાગશે;
ખંડેરની ભસ્મકણી ના લાધશે !
-ઉમાશંકર જોશી
🌻🌹
હું માનવી માનવ થાઉં તો પણ ઘણું
-ઉમાશંકર જોશી
☘️🍀
તે દિન આંસુ ભીના રે હરિના લોચનિયાં મેં દીઠા
-કરસનદાસ માણેક
☘️🍀
કોક દિન ઈદ અને કોક દિન રોજા
ઊછળે ને પડે નીચે, જિંદગીના મોજા
-મકરંદ દવે
☘️🍀
ગમતું મળે તો અલ્યા ગૂંજે ન ભરીએ
ને ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ
-મકરંદ દવે
☘️🍀
આપણાં દુ:ખનું કેટલું જોર
ભાઈ રે આપણાં દુ:ખનું કેટલું જોર
નાની એવી જાતક વાતનો મચાવીએ નહીં શોર
-રાજેન્દ્ર શાહ
☘️🍀
લે, આ મને ગમ્યું તે મારું, પણ જો તને ગમે તો તારું
તું જીતે ને થાઉં ખુશી હું, લેને, ફરી ફરીને હારું
-રાજેન્દ્ર શુક્લ
☘️
ખોબો ભરીને અમે એટલું હસ્યાં
કે કૂવો ભરીને અમે રોઈ પડ્યાં
-જગદીશ જોશી
🍀☘️
મને આ જોઈને હસવું હજારો વાર આવે છે
પ્રભુ તારા બનાવેલા તને આજે બનાવે છે

-હરજી લવજી દામાણી ‘શયદા’
🌾
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
Yuvirajsinh Jadeja:
યો કરડે નાગ
પ્રાચીન
🎋🍃
નામ રહંતા ઠક્કરાં, નાણાં નવ રહંત
કીર્તિ કેરા કોટડાં, પાડ્યા નવ પડંત
પ્રાચીન
🍃🍂
જાનમાં કોઈ જાણે નહિ કે હું વરની ફુઈ
ગાડે કોઈ બેસાડે નહિ ને દોડી દોડી મૂઈ
લોકોક્તિ
🍃🍂
જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ
જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે અનુભવિ
લોકોક્તિ
🍁🍂
કરતા હોય સો કીજિયે ઓર ન કીજિયે કગ
માથું રહે શેવાળમાં ને ઊંચા રહે બે પગ
બાળવાર્તા
🍃🍂
મિત્ર એવો શોધવો ઢાલ સરીખો હોય
સુખમાં પાછળ પડી રહે દુખમાં આગળ હોય
લોકોક્તિ
🍁🍂
કરતાં સોબત શ્વાનની બે બાજુનું દુ:ખ
ખિજ્યું કરડે પિંડીએ રિઝ્યું ચાટે મુખ
અજ્ઞાત
🌸🌼
અબે-તબે કે સોલ હી આને, અઠે-કઠે કે આઠ
ઈકડે-તીકડે કે ચાર આને, શું શા પૈસા ચાર
પ્રાચીન
🍃🌼
નીચ દ્રષ્ટિ તે નવ કરે, જે મોટા કહેવાય
શત લાંઘણ જો સિંહ કરે, તો ય તૃણ નવ ખાય
પ્રાચીન
🍂🌸
નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યું
તે જ હું, તે જ હું, શબ્દ બોલે
-નરસિંહ મહેતા
🍁🍂
ઘાટ ઘડ્યા પછી નામરૂપ જુજવાં,અંતે તો હેમનું હેમ હોયે
-નરસિંહ મહેતા
🌸💐
પક્ષાપક્ષી ત્યાં નહિ પરમેશ્વર, સમદ્રષ્ટિ ને સર્વ સમાન
-નરસિંહ મહેતા
🍄🌾
હું કરું, હું કરું એ જ અજ્ઞાનતા
શકટનો ભાર જ્યમ શ્વાન તાણે
-નરસિંહ મહેતા
🌾🍁
ભલું થયું ને ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજીશું શ્રી ગોપાળ
-નરસિંહ મહેતા
🍃🌸
એવા રે અમો એવા રે એવા
તમે કહો છો વળી તેવા રે
-નરસિંહ મહેતા
🍁💐
ઝેર તો પીધા છે જાણી જાણી
મેવાડા રાણા
ઝેર તો પીધા છે જાણી જાણી
-મીરાંબાઈ
🌾🍄
સાકર શેરડીનો સ્વાદ તજીને,કડવો લીમડો ઘોળ મા રે
-મીરાંબાઈ
🍃🍂
ચાતક, ચકવા,ચતુર નર, પ્રતિદિન ફરે ઉદાસ
ખર, ઘુવડ ને મુરખ જન, સુખે સુએ નિજ વાસ
-ગણપતરામ
🍃🌷
વાડ થઈ ચીભડાં ગળે, સોંઘી વસ્તુ ક્યાંથી મળે
ખળું ખાતું હોય જો અન્ન, તો જીવે નહિ એકે જન
-શામળ ભટ્ટ
☘️🌺
ભાષાને શું વળગે ભૂર
જે રણમાં જીતે તે શૂર
સંસ્કૃત બોલે તે શું થયું
કાંઈ પ્રાકૃતથી નાસી ગયું
-અખો
☘️🌻
એ જ્ઞાન અમને ગમતું નથી, રૂષિ રાયજી રે
બાળક માંગે અન્ન, લાગું પાયજી રે
-પ્રેમાનંદ
🍀🌻
પ્રેમ પંથ પાવકની જ્વાળા, ભાળી પાછા ભાગે
માંહી પડ્યા તે મહાસુખ પામે, દેખણહારા દાઝે
-પ્રીતમદાસ
🍀🌹
તું નાનો હું મોટો, એવો ખ્યાલ બધાનો ખોટો
ખારા જળનો દરિયો ભરિયો મીઠા જળનો લોટો
-પ્રેમશંકર ભટ્ટ
🌷🌼
નથી મૃત્તિકામાં પ્રભુ, નથી પિત્તળમાં પેઠો
કનકની મુર્તિ કરે, નથી ઈશ્વર મહીં બેઠો
નથી ઘોરોમાં પીર, નથી જૈનોને દેરે
અસલ જૂએ નહિ કોય, સૌ નકલો હેરે
-નરભેરામ
🌸🌼
અરે ન કીધાં કેમ ફૂલ આંબે
કર્યા વળી કંટક શા ગુલાબે
સુલોચનાને શિર અંધ સ્વામી
અરે વિધાતા તુજ કૃત્ય ખામી
-દલપતરામ
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🌼🌸
કોયલ નવ દે કોઈને, હરે ન કોનું કાગ
મીઠાં વચનથી સર્વનો, લે કોયલ અનુરાગ
-દલપતરામ
🌼🌸
દેખ બિચારી બકરીનો કોઈ ન જાતાં પકડે કાન
એ ઉપકાર ગણી ઈશ્વરનો, હરખ હવે તું હિન્દુસ્તાન
-દલપતરામ
🌼🌸
ઝાઝા નબળા લોકથી કદી ન કરીએ વેર
કીડી કાળા નાગનો પ્રાણ જ લે આ પેર
-દલપતરામ
🌼🌸
અન્યનું તો એક વાંકું આપના અઢાર છે
-દલપતરામ
🌼🌸
વા વાયો ને નળિયું ખસ્યું, એ દેખીને કુતરું ભસ્યું
-દલપતરામ
🌼🌸
પૂરી એક અંધેરી ને ગંડુ રાજા
ટકે શેર ભાજી, ટકે શેર ખાજા
-દલપતરામ
🌼🌸

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
Yuvirajsinh Jadeja:
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી
મિત્રો આજે હું આપને અમુક પ્રસિદ્ધ કાવ્ય પંક્તિ અને સુભાષિત મોકલીશ.. જેનો ઉપયોગ જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા મા નિબંધ લેખન ની પ્રસ્તાવનામાં, વિચાર વિસ્તાર માં અને અમુક સારા દ્રષ્ટાંતો આપવા માટે થઈ શકે છે...

👁‍🗨👉વર્ગ 3 ની પરીક્ષા માં પણ કાવ્ય પંક્તિ ના કવિ ના નામ ઓળખવા માટેના પ્રશ્નો પૂછાય છે તેમાં પણ ઉપયોગી રહશે.

🌾
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

‘બેફામ’ તોયે કેટલું થાકી જવું પડ્યું
નહિ તો જીવનનો માર્ગ છે ઘરથી કબર સુધી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’
🌾
રડ્યા ‘બેફામ’ સૌ મારા મરણ પર એ જ કારણથી
હતો મારો જ એ અવસર ને મારી હાજરી નહોતી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’
🌾
ઓ હૃદય, તેં પણ ભલા કેવો ફસાવ્યો મને
જે નથી મારાં બન્યાં, એનો બનાવ્યો છે મને
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’
🍁
આ બધાં ‘બેફામ’ જે આજે રડે છે મોત પર
એ બધાંએ જિંદગી આખી રડાવ્યો છે મને
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’
🍁
ખુદા તારી કસોટીની પ્રથા સારી નથી હોતી
કે સારા હોય છે એની દશા સારી નથી હોતી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’
🍁
શ્રદ્ધાનો હો વિષય તો પુરાવાની શી જરૂર
કુરાનમાં તો ક્યાંય પયગમ્બરની સહી નથી
-જલન માતરી
🍁
જિંદગીના રસને પીવામાં કરો જલદી ‘મરીઝ’
એક તો ઓછી મદિરા છે ને ગળતું જામ છે
-મરીઝ
🍁
જીવન જેવું જીવું છું, એવું કાગળ પર ઉતારું છું
વિચારીને તું જીવે છે, હું જીવીને વિચારું છું
-અમૃત ‘ઘાયલ’
🍁
કાજળભર્યાં નયનના કામણ મને ગમે છે
કારણ નહીં જ આપું કારણ મને ગમે છે
-અમૃત ‘ઘાયલ’
🍁
અમૃતથી હોઠ સૌના એંઠાં કરી શકું છું
મૃત્યુના હાથ પળમાં હેઠા કરી શકું છું
આ મારી શાયરીયે સંજીવની છે ‘ઘાયલ’
શાયર છું, પાળિયાને બેઠા કરી શકું છું
-અમૃત ‘ઘાયલ’
🍁
કેમ ભૂલી ગયા? દટાયો છું, આ ઈમારતનો હુંય પાયો છું
-અમૃત ‘ઘાયલ’
🍁
જીવનની સમી સાંજે મારે, જખ્મોની યાદી જોવી’તી
બહુ ઓછાં પાનાં જોઈ શક્યો, બહુ અંગત અંગત નામ હતાં
-સૈફ પાલનપુરી
🍁
જાત ઝાકળની છતાં કેવી ખુમારી હોય છે
પુષ્પ જેવા પુષ્પ પર એની સવારી હોય છે
-ચિનુ મોદી ‘ઈર્શાદ’
🍁
આંખ ભીની હોય ત્યારે સ્મિત મુખ પર જોઈએ
જિંદગીની બેઉ બાજુ એમ સરભર જોઈએ
છો રહે ફોરમ વિહોણા જિંદગીના વસ્ત્ર સૌ
ફૂલ પીસીને કદી મારે ન અત્તર જોઈએ
-મનહરલાલ ચોક્સી
🍁
લઈ રસાલો રૂપનો, કન્યા મંદિર જાય
‘ઓ હો,દર્શન થઈ ગયા’,બોલે જાદવરાય
-ઉદયન ઠક્કર
🍁
હોઠ હસે તો ફાગુન, ગોરી! આંખ ઝરે તો સાવન
મોસમ મારી તું જ, કાળની મિથ્યા આવનજાવન
-હરીન્દ્ર દવે
🍁
ડેલીએથી પાછા મ વળજો હો શામ
ઠાલા દીધા છે મેં તો મારા બારણાં
વિપિન પરિખ
🍁
રાતદિવસનો રસ્તો વ્હાલમ, નહિ તો ખૂટે કેમ
તમે કરજો પ્રેમની વાતો, અમે કરીશું પ્રેમ
-સુરેશ દલાલ
🎋
મૈત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે
શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે
-ચિત્રભાનુ
🐾
અમે બરફનાં પંખી રે, ટહુકે ટહુકે પીગળ્યા
-અનિલ જોશી
🐾
અહીં આપણે બે અને વરસાદ ભીંજવે
મને ભીંજવે તું તને વરસાદ ભીંજવે
-રમેશ પારેખ
🐾
સ્પર્શ દઈ પાણી વહી જાતું હશે
ત્યારે આ પત્થરોને કંઈક તો થાતું હશે
-રમેશ પારેખ

🐾મીરાં કે’ પ્રભુ અરજી થઈને ઊભાં છીએ લ્યો, વાંચો
વડી કચેરી તમે હરિવર, હુકમ આપજો સાચો
-રમેશ પારેખ
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

🌸🌼
કોયલડી ને કાગ, ઈ વાને વરતાય નહિ
જીભલડીમાં જવાબ, સાચું સોરઠીયો ભણે
પ્રાચીન
🌾🍁
ઊંચો ગઢ ગિરનાર, વાદળથી વાતું કરે
મરતા રા’ખેંગાર, ખરેડી ખાંગો કાં ન થયો
મા પડ મારા આધાર, ચોસલાં કોણ ચડાવશે
ગયા ચડાવણહાર, જીવતા જાતર આવશે
પ્રાચીન
🍁🌾
અડી કડી વાવ ને નવઘણ કૂવો
જેણે ન જોયા તે જીવતો મૂઓ
પ્રાચીન
🌾🍁
શિયાળે સોરઠ ભલો, ઉનાળે ગુજરાત
ચોમાસે વાગડ ભલો, કચ્છડો બારે માસ
પ્રાચીન
🌾💐
કચ્છડો ખેંલે ખલકમેં, મહાસાગરમેં મચ્છ
જિન હકડો કચ્છી વસે, ઉન ડિયાણી કચ્છ
પ્રાચીન
🌾🍂🍁
જનની જણ તો ભક્તજન, કાં દાતા કાં શૂર
નહિ તો રહેજે વાંઝણી, રખે ગુમાવે નૂર
પ્રાચીન
🍂🍁
જે ઊગ્યું તે આથમે, જે ફૂલ્યું તે કરમાય
એહ નિયમ અવિનાશનો, જે જાયું તે જાય
પ્રાચીન
🌸🌼
જોઈ વહોરિયે જાત, મરતાં લગ મેલે નહિ
પડી પટોળે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ
પ્રાચીન
🌼🌸
સાચી પ્રીત શેવાળની, જળ સૂકે સકાય રે
માંયલો હંસલો સ્વાર્થી, જળ સૂકે ઊડી જાય
પ્રાચીન
🍁🍂
નહીં આદર, નહીં આવકાર, નહીં નૈનોમાં નેહ
ન એવા ઘેર કદી જવું, ભલે કંચન વરસે મેઘ
પ્રાચીન
🍃🍂
મહેમાનોને માન, દિલ ભરીને દીધાં નહિ
એ તો મેડી નહિ મસાણ, સાચું સોરઠિયો ભણે
પ્રાચીન
🌾🍁
દળ ફરે, વાદળ ફરે, ફરે નદીનાં પૂર
પણ શૂરા બોલ્યા નવ ફરે, પશ્વિમ ઊગે સૂર
પ્રાચીન
🍃🍂
રાતે જે વહેલા સૂઈ વહેલા ઊઠે તે નર વીર
બળ, બુદ્ધિ, ને ધન વધે, સુખમાં રહે શરીર
પ્રાચીન
🌼🌸
વાપરતા આ વિશ્વમાં, સહુ ધન ખૂટી જાય
વિદ્યા વાપરતા વધે, એ અચરજ કહેવાય
પ્રાચીન
🍃🍂
જે જાય જાવે, તે કદી ન પાછો આવે
જો પાછો આવે તો પોયરાનાં પોયરા ખાવે
લોકોક્તિ
🍁🍂
વિપત પડે નવ વલખિએ, વલખે વિપત નવ જાય
વિપતે ઉદ્યમ કીજિયે, ઉદ્યમ વિપતને ખાય
પ્રાચીન
🍃🍂
દીઠે કરડે કુતરો, પીઠે કરડે વાઘ
વિશ્વ

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
ાસે કરડે વાણિયો, દબા

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
Yuvirajsinh Jadeja:
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી
મિત્રો આજે હું આપને અમુક પ્રસિદ્ધ કાવ્ય પંક્તિ અને સુભાષિત મોકલીશ.. જેનો ઉપયોગ જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા મા નિબંધ લેખન ની પ્રસ્તાવનામાં, વિચાર વિસ્તાર માં અને અમુક સારા દ્રષ્ટાંતો આપવા માટે થઈ શકે છે...

👁‍🗨👉વર્ગ 3 ની પરીક્ષા માં પણ કાવ્ય પંક્તિ ના કવિ ના નામ ઓળખવા માટેના પ્રશ્નો પૂછાય છે તેમાં પણ ઉપયોગી રહશે.

હવે અમૂક મુખ્ય પરીક્ષા મા ગુજરાતી કાવ્યોનો પ્રકાર પુછાય છે. જેમકે
❓❔ સોનેટ એટલે શું?❔❓
❓❔હાઈકુ એટલે શું?❔❓
આ બે પ્રશ્નો જૂના પેપરમાં પુછાયેલા છે.

🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.
Yuvirajsinh Jadeja:
♦️➖♦️➖♦️➖➖♦️➖➖♦️
🔰🔰🔰🔰સભાષિતો🔰🔰🔰🔰
♦️➖♦️➖♦️➖♦️➖♦️➖♦️
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

બાકર બચ્ચાં લાખ લાખે બિચારા,
સિંહણ બચ્ચું એક એકે હજારાં,—1

પીંપળ પાન ખરંતા, હસતી કુંપળિયાત,
મુજ વીતી તુજ વીતશે ધીરી બાપુડિયાં. —-2

કૂવા ઢાંકણ ઢાંકણું ખેતર ઢાંકણ વાડ,
બાપનું ઢાંકણ બેટડો, ઘરનું ઢાંકણના ……..3

કોયલડીને કાગ, વાને વરતાય નહીં
જીભલડીમાં જવાબ સાચું સોરઠિયો ભણે. …….4

ગોડી પૂછે ગોડિયા કોણ ભલેરો દેશ?
સંપત હોય તો ઘર ભલા, નહીં તો પરદેશ…..5

ધન જોબન ને ઠાકરી તે ઉપર અવિવેક;
એ ચારે ભેગાં હુવાં,અનરથ કરે અનેક;…. 6

ચીલે ચીલે ગાડી ચલે, ચીલે ચીલે કપૂત;
પણ એ ચીલે નવ ચલે, ઘોડા, સિંહ સપૂત…7

બે’રા આગળ ગાવણું, મૂંગા આગળ ઘાલ;
અંધા આગળ નાચવું, એ ત્રણે હાલહવાલ….8

મોતી ભાંગ્યું વીંધતા, મન ભાંગ્યું કવેણ;
ઘોડો ભાંગ્યો ખેડતાં,એને નહીં સાંધો નહીં રેણ….9

ઘેલી માથે બેડલું, મરકટ કોટે હાર;
જુગારી ગાંઠે ગર્થ તે ટકે કેટ્લી વાર? ….10

વિપત પડે ના વલખીએ, વલખે વિપત ના જાય;
વિપતે ઉધમ કીજીએ, ઉધમ વિપત ને ખાય. ……11

મેમાનુંને માન , દલભર દલ દીધાં નહીં;
માણસ નહિં પણ મસાણ, સાચું સોરઠિયો ભણે…..12

દળ ફરે વાદળ ફરે ફરે નદીનાં પૂર
શૂરા બોલ્યા ના ફરે પસ્ચિમ ઉગે સૂર. …….13

કંથા રણમાં પેઠકે , કેની જોવે વાટ;
સાથી તારાં ત્રણ છે. હૈયું કટારી હાથ. ……14

ઋતુએ ઊગે મોગરા, ઋતુએ આવે ફૂલ,
ઋતુ વિનાનું ચાહિયે , તેતો ધુળે ધુળ્. ……15

અગર બળંતાં ગુણ કરે, ને સુખડ ઘાસંતાં;
શૂર હોય તે રણ ચડે, ને કાયર નાસંતા. 16

ગુણની ઉપર ગુણ કરે એ તો વે’વારા વટ્ટ;
અવગુણ ઉપર ગુણ કરે ખરી ખત્રિયા વટ્ટ. 17

ચંગા માઢુ ઘર રહે, ત્રણ અવગુણ હોય;
કાપડ ફાટે , ઋણ વધે, નામ ના જાણે કોય. …18
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨👁‍🗨
જ્યાં જ્યાં નજર મ્હારી ઠરે યાદી ભરી ત્યાં આપની
કવિ કલાપી
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
જ્યાં જ્યાં નજર મ્હારી ઠરે યાદી ભરી ત્યાં આપની,
આંસુ મહીં એ આંખથી યાદી ઝરે છે આપની !

માશૂકોના ગાલની લાલી મહીં લાલી, અને
જ્યાં જ્યાં ચમન જ્યાં જ્યાં ગુલો ત્યાં ત્યાં નિશાની આપની !

જોઉં અહીં ત્યાં આવતી દરિયાવની મીઠી લહર,
તેની ઉપર ચાલી રહી નાજુક સવારી આપની !

તારા ઉપર તારા તણાં ઝૂમી રહ્યાં જે ઝૂમખાં,
તે યાદ આપે આંખને ગેબી કચેરી આપની !

આ ખૂનને ચરખે અને રાતે હમારી ગોદમાં,
આ દમબદમ બોલી રહી ઝીણી સિતારી  આપની !

આકાશથી વર્ષાવતા છો ખંજરો દુશ્મન બધા,
યાદી બનીને ઢાલ ખેંચાઇ રહી છે આપની !

દેખી બૂરાઇ ના ડરું હું, શી ફિકર છે પાપની?
ધોવા બૂરાઇને બધે ગંગા વહે છે આપની !

થાકું સિતમથી હોય જ્યાં ના કોઇ ક્યાં એ આશના,
તાજી બની ત્યાં ત્યાં ચડે પેલી શરાબી આપની !

જ્યાં જ્યાં મિલાવે હાથ યારો ત્યાં મિલાવી હાથને,
અહેસાનમાં દિલ ઝૂકતું, રહેમત ખડી ત્યાં આપની !

પ્યારું તજીને પ્યાર કોઇ આદરે છેલ્લી સફર,
ધોવાઇ યાદી ત્યાં રડાવે છે જુદાઇ આપની !

રોઉં ન કાં એ રાહમાં બાકી રહીને એકલો?
આશકોના રાહની જે રાહદારી આપની !

જૂનું નવું જાણું અને રોઉં હસું તે તે બધું,
જૂની નવી ના કાંઇ તાજી એક યાદી આપની !

ભૂલી જવાતી છો બધી લાખો કિતાબો સામટી,
જોયું ન જોયું છો બને જો એક યાદી આપની !

કિસ્મત કરાવે ભૂલ તે ભૂલો કરી નાખું બધી,
છે આખરે તો એકલી ને એ જ યાદી આપની  !

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Yuvirajsinh Jadeja:
થી ખોયા નેણ
-દલપતરામ
🌼🌸
સહુ ચલો જીતવા જંગ, બ્યૂગલો વાગે
યા હોમ કરીને પડો, ફત્તેહ છે આગે
-નર્મદ
🌾🍁
સુખી હું તેથી કોને શું ? દુખી હું તેથી કોને શું ?
-ગોવર્ધનરામ
🌾🍁
અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે
ક્યારે થઈશું બાહ્યાન્તર નિર્ગ્રન્થ જો
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષ્ણ છેદીને
કવ વિચરશું મહત પુરુષને પંથ જો
-સદગુરુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
🍁🍃
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી
ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત
-ખબરદાર
🍃🌸
સગા દીઠા મેં શાહ આલમના ભીખ માંગતા શેરીએ
-બહેરામજી મલબારી

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
🌸💐
અરે પ્રારબ્ધ ત

ો ઘેલું, રહે છે દૂર માંગે તો
-બાલાશંકર
💐🌸
ન જાણ્યું જાનકીનાથે સવારે શું થવાનું છે
-બાલાશંકર
🌼🌸
છે માનવી જીવનની ઘટમાળ એવી
દુ:ખપ્રધાન, સુખ અલ્પ થકી ભરેલી
-નરસિંહરાવ
🌸🌼
પીપળ પાન ખરંતા, હસતી કુંપળિયાં
મુજ વીતી તુજ વીતશે, ધીરી બાપુડિયાં
-નરસિંહરાવ
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

ો ઘેલું, રહે છે દૂર માંગે તો
-બાલાશંકર
💐🌸
ન જાણ્યું જાનકીનાથે સવારે શું થવાનું છે
-બાલાશંકર
🌼🌸
છે માનવી જીવનની ઘટમાળ એવી
દુ:ખપ્રધાન, સુખ અલ્પ થકી ભરેલી
-નરસિંહરાવ
🌸🌼
પીપળ પાન ખરંતા, હસતી કુંપળિયાં
મુજ વીતી તુજ વીતશે, ધીરી બાપુડિયાં
-નરસિંહરાવ
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from જ્ઞાન સારથિ (Yuvirajsinh Jadeja)]
Yuvirajsinh Jadeja:
Yuvirajsinh Jadeja:
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
જખમ – કલાપી
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

જખમથી જે ડરી રહેતાં, વગર જખમે જખમ સ્હેતાં;
હમે તો ખાઈને જખમો, ખૂબી ત્યાં માનનારાઓ !
-કલાપી
🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰
આ શેરની પસંદગીનું કારણ એ છે કે અહીં vulnerability ની વાત થઇ છે. vulnerability માટે કોઈ યોગ્ય ગુજરાતી શબ્દ મળતો નથી.
કોઇપણ પારસ્પરિક સંબંધમાં- તે વ્યક્તિ સાથે હોય કે સમષ્ટિ સાથે – માણસ પોતાની આસપાસ એક પછી એક અભેદ્ય આવરણ રચતો જાય છે. હેતુ માત્ર એટલો જ કે રખેને હું ઘવાઈ જાઉં… અને વળી માણસ જેટલો વધુ બુદ્ધિશાળી તેટલા તેના આવરણો વધુ સૂક્ષ્મ અને વધુ મજબૂત. કેટલો ભયાનક ડર !!!! ખુલીને, મોકળા મને, સંપૂર્ણ ‘સ્વ’ દ્વારા કોઈપણ પારસ્પરિક સંબંધમાં પ્રવેશવું જ નહીં કે જેથી કોઈ સંજોગે જખમ થઇ જાય તો… આથી મોટી, આથી વિશેષ કરુણતા કઈ હોઈ શકે !!!! હસવું, પણ પૂર્ણ હાસ્યથી નહીં, રડવું, પણ હૈયાથી નહીં, ગળે મળવું, પણ કુમાશથી નહીં… અક્કડતા કદીપણ છોડવી જ નહીં … અને આ આખી કરુણતાને વ્યવહારકુશળતાના સુંદર નામ હેઠળ છૂપાવી દેવી !!

A relation where there is no vulnerability is not a relation but a trade.
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Yuvirajsinh Jadeja:
👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨
♦️🔘ગરામમાતા – કલાપી♦️
🔰♻️🔰♻️🔰♻️🔰♻️🔰
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

(શાર્દૂલવિક્રીડિત)

ઊગે છે સુરખી ભરી રવિ મૃદુ હેમંતનો પૂર્વમાં,
ભૂરું છે નભ સ્વચ્છ સ્વચ્છ, દીસતી એકે નથી વાદળી;
ઠંડો હિમભર્યો વહે અનિલ શો, ઉત્સાહને પ્રેરતો,
જે ઉત્સાહ ભરી દીસે શુક ઊડી ગાતાં, મીઠાં ગીતડાં !

(માલિની)

મધુર સમય તેવે ખેતરે શેલડીના,રમત કૃષિવલોનાં બાલ ન્હાનાં કરે છે;
કમલવત ગણીને બાલના ગાલ રાતા,રવિ નિજ કર તેની ઉપરે ફેરવે છે !

(અનુષ્ટુપ)

વૃદ્ધ માતા અને તાત તાપે છે સગડી કરી,
અહો ! કેવું સુખી જોડું કર્તાએ નિરમ્યું દીસે !

(વસંતતિલકા)

ત્યાં ધૂળ દૂર નજરે ઊડતી પડે છે,
ને અશ્વ ઉપર ચડી નર કોઈ આવે
ટોળે વળી મુખ વિકાસી ઊભા રહીને,
તે અશ્વને કુતૂહલે સહુ બાલ જોતાં !

(મંદાક્રાન્તા)

ધીમે ઊઠી શિથિલ કરને નેત્રની પાસ રાખી,વૃદ્ધા માતા નયન નબળાં ફેરવીને જુએ છે;
ને તેનો એ પ્રિય પતિ હજુ શાંત બેસી રહીને,જોતાં ગાતો સગડી પરનો દેવતા ફેરવે છે.

(અનુષ્ટુપ)

ત્યાં તો આવી પહોંચ્યો એ અશ્વ સાથે યુવાન ત્યાં;
કૃષિક, એ ઊઠી ત્યારે ‘આવો, બાપુ !’ કહી ઊભો.

(શાર્દૂલવિક્રીડિત)

‘લાગી છે મુજને ત્રુષા, જલ જરી દે તું મને’
બોલીનેઅશ્વેથી ઊતરી યુવાન ઊભીને ચરે દિશાએ જુએ;
‘મીઠો છે રસ ભાએ ! શેલડી તણો’ એવું દયાથી કહી,
માતા ચલી યુવાનને લઈ ગઈ જ્યાં છે ઊભી શેલડી !

(વસંતતિલકા)

પ્યાલું ઉપાડી ઊભી શેલડી પાસ માતા,
છૂરી વતી જરીક કાતળી એક કાપી;
ત્યાં સેર છૂટી રસની ભરી પાત્ર દેવા,
ને કૈ વિચાર કરતો નર તે ગયો પી.

(અનુષ્ટુપ)

‘બીજું પ્યાલું ભરી દેને, હજુ છે મુજને ત્રુષા,’
કહીને પાત્ર યુવને માતાના કરમાં ધર્યું.

(મંદાક્રાન્તા)

કાપી કાપી ફરી ફરી અરે ! કાતળી શેલડીની,
એકે બિંદુ પણ રસતણું કેમ હાવાં પડે ના ?
‘શુ કોપ્યો છે પ્રભુ મુજ પરે !’ આંખમાં આંસુ લાવી,
બોલી માતા વળી ફરી છૂરી ભોંકતી શેલડીમાં

(અનુષ્ટુપ)

‘રસહીન ધરા થૈ છે, દયાહીન થયો નૃપ;
નહિ તો ના બને આવું;’ બોલી માતા ફરી રડી.

(વસંતતિલકા)

એવું યુવાન સુણતાં ચમકી ગયો ને
માતાતણે પગ પડી ઊઠીને કહે છે :
‘એ હું જ છું નૃપ, મને કર માફ ! બાઈ !
એ હું જ છું નૃપ, મને કર માફ ! ઈશ !’

(શાર્દૂલવિક્રીડિત)

‘પીતો’તો રસ મિવ્હ્ટ હું પ્રભુ ! અરે ત્યારે જ ધાર્યું હતું,
આ લોક્કો સહુ દ્ધવ્યવાન નકી છે, એવી ધરા છે અહીં;
છે તોયે મુજ ભાગ કૈં નહીંસમો, તે હું વધારું હવે,
શા માટે બહુ દ્ધવ્ય આ ધનિકની, પાસેથી લેવું નહીં ?

(ઉપજાતિ)

રસ હવે દે ભરી પાત્ર બાઈ !પ્રભુક્રુપાએ નકી એ ભરાશે;
સુખી રહે બાઈ! સુખી રહો સૌ,તમારી તો આશિષ માત્ર માગું !’

(વસંતતિલકા)

પ્યાલુ ઉપાડી ઊભી શેલડી પાસ માતા,
છૂરી વતી જરી જ કાતળી એક કાપી;
ત્યાં સેર છૂટી રસની ભરી પાત્ર દેવા,
બ્હોળો વહે રસ અહો ! છલકાવી પ્યાલું !’

-સુરસિંહજી તખ્તસિંહજી ગોહીલ (કલાપી)

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી
મિત્રો આજે હું આપને અમુક પ્રસિદ્ધ કાવ્ય પંક્તિ અને સુભાષિત મોકલીશ.. જેનો ઉપયોગ જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા મા નિબંધ લેખન ની પ્રસ્તાવનામાં, વિચાર વિસ્તાર માં અને અમુક સારા દ્રષ્ટાંતો આપવા માટે થઈ શકે છે...

👁‍🗨👉વર્ગ 3 ની પરીક્ષા માં પણ કાવ્ય પંક્તિ ના કવિ ના નામ ઓળખવા માટેના પ્રશ્નો પૂછાય છે તેમાં પણ ઉપયોગી રહશે.

હવે અમૂક મુખ્ય પરીક્ષા મા ગુજરાતી કાવ્યોનો પ્રકાર પુછાય છે. જેમકે
❓❔ સોનેટ એટલે શું?❔❓
❓❔હાઈકુ એટલે શું?❔❓
આ બે પ્રશ્નો જૂના પેપરમાં પુછાયેલા છે.

🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.
Yuvirajsinh Jadeja:
♦️➖♦️➖♦️➖➖♦️➖➖♦️
🔰🔰🔰🔰સભાષિતો🔰🔰🔰🔰
♦️➖♦️➖♦️➖♦️➖♦️➖♦️
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

બાકર બચ્ચાં લાખ લાખે બિચારા,
સિંહણ બચ્ચું એક એકે હજારાં,—1

પીંપળ પાન ખરંતા, હસતી કુંપળિયાત,
મુજ વીતી તુજ વીતશે ધીરી બાપુડિયાં. —-2

કૂવા ઢાંકણ ઢાંકણું ખેતર ઢાંકણ વાડ,
બાપનું ઢાંકણ બેટડો, ઘરનું ઢાંકણના ……..3

કોયલડીને કાગ, વાને વરતાય નહીં
જીભલડીમાં જવાબ સાચું સોરઠિયો ભણે. …….4

ગોડી પૂછે ગોડિયા કોણ ભલેરો દેશ?
સંપત હોય તો ઘર ભલા, નહીં તો પરદેશ…..5

ધન જોબન ને ઠાકરી તે ઉપર અવિવેક;
એ ચારે ભેગાં હુવાં,અનરથ કરે અનેક;…. 6

ચીલે ચીલે ગાડી ચલે, ચીલે ચીલે કપૂત;
પણ એ ચીલે નવ ચલે, ઘોડા, સિંહ સપૂત…7

બે’રા આગળ ગાવણું, મૂંગા આગળ ઘાલ;
અંધા આગળ નાચવું, એ ત્રણે હાલહવાલ….8

મોતી ભાંગ્યું વીંધતા, મન ભાંગ્યું કવેણ;
ઘોડો ભાંગ્યો ખેડતાં,એને નહીં સાંધો નહીં રેણ….9

ઘેલી માથે બેડલું, મરકટ કોટે હાર;
જુગારી ગાંઠે ગર્થ તે ટકે કેટ્લી વાર? ….10

વિપત પડે ના વલખીએ, વલખે વિપત ના જાય;
વિપતે ઉધમ કીજીએ, ઉધમ વિપત ને ખાય. ……11

મેમાનુંને માન , દલભર દલ દીધાં નહીં;
માણસ નહિં પણ મસાણ, સાચું સોરઠિયો ભણે…..12

દળ ફરે વાદળ ફરે ફરે નદીનાં પૂર
શૂરા બોલ્યા ના ફરે પસ્ચિમ ઉગે સૂર. …….13

કંથા રણમાં પેઠકે , કેની જોવે વાટ;
સાથી તારાં ત્રણ છે. હૈયું કટારી હાથ. ……14

ઋતુએ ઊગે મોગરા, ઋતુએ આવે ફૂલ,
ઋતુ વિનાનું ચાહિયે , તેતો ધુળે ધુળ્. ……15

અગર બળંતાં ગુણ કરે, ને સુખડ ઘાસંતાં;
શૂર હોય તે રણ ચડે, ને કાયર નાસંતા. 16

ગુણની ઉપર ગુણ કરે એ તો વે’વારા વટ્ટ;
અવગુણ ઉપર ગુણ કરે ખરી ખત્રિયા વટ્ટ. 17

ચંગા માઢુ ઘર રહે, ત્રણ અવગુણ હોય;
કાપડ ફાટે , ઋણ વધે, નામ ના જાણે કોય. …18
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨💠👁‍🗨👁‍🗨
જ્યાં જ્યાં નજર મ્હારી ઠરે યાદી ભરી ત્યાં આપની
કવિ કલાપી
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
જ્યાં જ્યાં નજર મ્હારી ઠરે યાદી ભરી ત્યાં આપની,
આંસુ મહીં એ આંખથી યાદી ઝરે છે આપની !

માશૂકોના ગાલની લાલી મહીં લાલી, અને
જ્યાં જ્યાં ચમન જ્યાં જ્યાં ગુલો ત્યાં ત્યાં નિશાની આપની !

જોઉં અહીં ત્યાં આવતી દરિયાવની મીઠી લહર,
તેની ઉપર ચાલી રહી નાજુક સવારી આપની !

તારા ઉપર તારા તણાં ઝૂમી રહ્યાં જે ઝૂમખાં,
તે યાદ આપે આંખને ગેબી કચેરી આપની !

આ ખૂનને ચરખે અને રાતે હમારી ગોદમાં,
આ દમબદમ બોલી રહી ઝીણી સિતારી  આપની !

આકાશથી વર્ષાવતા છો ખંજરો દુશ્મન બધા,
યાદી બનીને ઢાલ ખેંચાઇ રહી છે આપની !

દેખી બૂરાઇ ના ડરું હું, શી ફિકર છે પાપની?
ધોવા બૂરાઇને બધે ગંગા વહે છે આપની !

થાકું સિતમથી હોય જ્યાં ના કોઇ ક્યાં એ આશના,
તાજી બની ત્યાં ત્યાં ચડે પેલી શરાબી આપની !

જ્યાં જ્યાં મિલાવે હાથ યારો ત્યાં મિલાવી હાથને,
અહેસાનમાં દિલ ઝૂકતું, રહેમત ખડી ત્યાં આપની !

પ્યારું તજીને પ્યાર કોઇ આદરે છેલ્લી સફર,
ધોવાઇ યાદી ત્યાં રડાવે છે જુદાઇ આપની !

રોઉં ન કાં એ રાહમાં બાકી રહીને એકલો?
આશકોના રાહની જે રાહદારી આપની !

જૂનું નવું જાણું અને રોઉં હસું તે તે બધું,
જૂની નવી ના કાંઇ તાજી એક યાદી આપની !

ભૂલી જવાતી છો બધી લાખો કિતાબો સામટી,
જોયું ન જોયું છો બને જો એક યાદી આપની !

કિસ્મત કરાવે ભૂલ તે ભૂલો કરી નાખું બધી,
છે આખરે તો એકલી ને એ જ યાદી આપની  !

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Yuvirajsinh Jadeja:
થી ખોયા નેણ
-દલપતરામ
🌼🌸
સહુ ચલો જીતવા જંગ, બ્યૂગલો વાગે
યા હોમ કરીને પડો, ફત્તેહ છે આગે
-નર્મદ
🌾🍁
સુખી હું તેથી કોને શું ? દુખી હું તેથી કોને શું ?
-ગોવર્ધનરામ
🌾🍁
અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે
ક્યારે થઈશું બાહ્યાન્તર નિર્ગ્રન્થ જો
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષ્ણ છેદીને
કવ વિચરશું મહત પુરુષને પંથ જો
-સદગુરુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
🍁🍃
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી
ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત
-ખબરદાર
🍃🌸
સગા દીઠા મેં શાહ આલમના ભીખ માંગતા શેરીએ
-બહેરામજી મલબારી
🌸💐
અરે પ્રારબ્ધ ત

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી

હવે અમૂક મુખ્ય પરીક્ષા મા ગુજરાતી કાવ્યોનો પ્રકાર પુછાય છે. જેમકે
❓❔ સોનેટ એટલે શું?❔❓
❓❔હાઈકુ એટલે શું?❔❓
આ બે પ્રશ્નો જૂના પેપરમાં પુછાયેલા છે.

🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.

Yuvirajsinh Jadeja:
👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰👁‍🗨🔰
♻️♻️સોનેટ – કાવ્ય પ્રકાર♻️♻️
♻️🔰♻️🔰♻️🔰♻️🔰♻️🔰
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

👁‍🗨👉સોનેટ એ મૂળ ઇટાલીયન કાવ્ય પ્રકાર છે. 13 મી સદીના જેકોપો લેન્ટીની નામના સીસીલી, ઇટાલીના વિદ્વાને તેને પહેલી વખત ફ્રેડરીક – બીજાના દરબારમાં રજુ કર્યું હતું.

👉👁‍🗨સોનેટ લોકપ્રીય થયું હોય તો ચૌદમી સદીના ફ્રાંસેસ્કો પેટ્રાર્કાની રચનાઓથી થયું છે.

👁‍🗨👉આપણી ભાષામાં સોનેટ અંગ્રેજીમાંથી આવેલું છે. અંગ્રેજીમાં સોનેટ કાવ્ય રચનાનો પહેલો ઉપયોગ થોમસ વ્યાટે 16મી સદીની શરુઆતમાં કર્યો હતો એમ મનાય છે.
👉ઘણા અંગ્રેજ કવિઓએ ઉત્તરોત્તર સોનેટની શૈલીને વિકસાવવામાં ફાળો આપેલો છે. પણ 🎯🔰શકસ્પીયરને અંગ્રેજી સોનેટના સૌથી મહાન કવિ ગણવામાં આવે છે.

🎯🔰🎯ગજરાતીમાં સોનેટના પ્રથમ પુરસ્કર્તા સ્વ. શ્રી. બળવન્તરાય ઠાકોર હતા.

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

🎯👁‍🗨👉સોનેટમાં 14 પંક્તિઓ હોય છે. છન્દ કોઇ પણ હોઇ શકે છે. પણ દરેક પંક્તિના અંતે આવતા શબ્દમાં પ્રાસ મળતો હોય તો સોનેટની રસાળતા વધે છે. આ માટે જુદી જુદી શૈલીઓના જુદા જુદા નિયમો હોય છે. સામાન્ય રીતે બે જાતના સોનેટ પ્રચલિત છે.👇

👁‍🗨👉પટ્રાર્કશાયી સોનેટ – મૂળ ઇટાલીમાંથી આવેલી શૈલી🔰🔰

👆👉આમાં પહેલા ચરણમાં 6 અને બીજા ચરણમાં 8 પંક્તિઓ હોય છે. પહેલા ચરણમાં કાવ્યના વિચારનું મૂળ ધીરે ધીરે વિચાર વિસ્તાર પામે છે. બીજા ચરણમાં આ વિચારમાંથી નીપજતો સાર અથવા તેનાથી વિરુધ્ધનો વિચાર રજુ કરવામાં આવે છે.
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

♻️🔰શક્સ્પિયરશાયી સોનેટ – શેક્સ્પીયરે શરૂ કરેલી શૈલી👁‍🗨👁‍🗨

👉આમાં કુલ ચાર ચરણ હોય છે. 4-4-4 અને 2 . પહેલી ત્રણ ચરણમાં મૂળ વિચાર ધીરે ધીરે વિકાસ પામે છે, તેને લગતા ઉદાહરણો આપવામાં આપવામાં આવે છે , વિગેરે . છેલ્લી બે પંક્તિમાં આમાંથી નીપજતો સાર વાચકને મળે છે.

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Yuvirajsinh Jadeja:
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
👁‍🗨👁‍🗨🔰🔰સૉનેટ♻️♻️♻️♻️♻️
🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

✍️મિત્રો ગુજરાતી સાહિત્યનાં પદ્યસ્વરૂપોમાંનું એક સ્વરૂપ તે ‘સૉનેટ’. સૉનેટ લઘુક દેહધારી કાવ્યસ્વરૂપ હોવાં છતાં તેની ઉડાન વિરાટ અને ઊંચી છે.
👉આપણે ત્યાં સૉનેટ પશ્ર્ચિમમાંથી ઊતરી આવેલો સાહિત્ય પ્રકાર છે, છતાં આજના સૉનેટો જોતાં ગુજરાતી ભાષાએ તેને પોતિકો બનાવી ખૂબ જ લાડ લડાવ્યાં છે તેની પ્રતીતિ થશે.
👁‍🗨👉સૉનેટ શ્રી બ. ક. ઠાકોર લઈ આવ્યા ને કેટલાંક સર્વાંગ સુંદર સૉનેટ રચી તેમણે સૉનેટને ગુજરાતીમાં સ્થિર કર્યું.
👁‍🗨👉સૉનેટનાં સાહિત્યરૂપ વિશે ગુજરાતીમાં અગાઉ કેટલોક અભ્યાસ થયો છે. સૉનેટનાં મહત્વ વિશે વિચારતાં ખ્યાલ આવે છે કે આજ સુધી સૉનેટ અનેક રૂપે-રંગે રજૂ થયું છે.
👉સૉનેટનું મહત્વ જગતનાં અનેક દેશોમાં પ્રસરેલું છે.
👉સૉનેટ ચૌદ પંક્તિનું કાવ્ય છે. તેથી ઓછી કે વધારે પંક્તિઓવાળી રચનાને સૉનેટ પ્રકાર ગણવો કે નહિ તે વિશે મતભેદ છે. કદાચ કવિનું મુક્ત ખેડાણ ચૌદ પંક્તિઓમાં શક્ય ન બને. આમ છતાં પ્રત્યેક સૉનેટને આંતર-બાહ્ય રીતે સૉનેટના સાહિત્યસ્વરૂપને પ્રગટ કરવામાં સફળ ન થાય છતાં તેમાં તેનું હાર્દ એ મર્મ અનુભવાય છે.
👉 સૉનેટમાં વિશેષ ભાવસ્થિતિઓનું નિર્માણ થાય છે. પ્રાસરચના પંક્તિઓને ઘાટ આપે છે.
👉સૉનેટના ઉદ્ભવકાળે તેનો પ્રધાન વિષય માત્ર પ્રેમ હતો.
👉ઇગ્લેંડમાં વ્યક્તિપ્રેમની સૉનેટમાળાઓ રચાઈ છે. શ્રી ક્રોસલેન્ડનો મત છે કે ‘જેમાંથી ઉત્તમ સૉનેટ રચી શકાય તે સૉનેટ માટે ઉત્તમ વિષય’ તેમજ સૉનેટમાળામાંનાં પ્રત્યેક સૉનેટ સ્વતંત્ર હોય છે. છતાં તેનું અનુસંધાન બીજા સૉનેટમાં જળવાતું હોય છે.
👁‍🗨👉ઇ.સ. ૧૮૮૮માં ગુજરાતી કવિતામાં સૌ પ્રથમ સૉનેટ રચાયું. અને ત્યાર પછી સૉનેટ વિકાસની યાત્રા આગળ વધતી જ રહી છે. તેના આદ્યસ્થાપક શ્રી બ. ક. ઠાકોર એક બૌધ્ધિક પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિ છે.
⭕️👉તમની પ્રેમવિષયક સૉનેટ રચનાઓ ચિંતન પ્રધાન સૉનેટના ઉત્તમ નમૂના છે. પ્રાસ પ્રત્યે શ્રી ઠાકોરનું વલણ સ્વતંત્ર છે. પ્રાસની બાબતમાં તેઓ કોઈ નિશ્ર્ચિત યોજનાને વળગી રહ્યા નથી. શ્રી બ. ક. ઠાકોરથી શરૂ થયેલી આ સૉનેટયાત્રા⭕️👉 આધુનિક યુગના રાજેન્દ્ર શાહ, ઉશનસ્, ચીનુ મોદી, ભગવતીકુમાર શર્મા વગેરે સૉનેટસર્જકો સુધી વિસ્તરી છે. સુખદુઃખ જેવાં માનવીય સંવેદનો, પ્રકૃતિની વિવિધલીલ

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી

હવે અમૂક મુખ્ય પરીક્ષા મા ગુજરાતી કાવ્યોનો પ્રકાર પુછાય છે. જેમકે
❓❔ સોનેટ એટલે શું?❔❓
❓❔હાઈકુ એટલે શું?❔❓
આ બે પ્રશ્નો જૂના પેપરમાં પુછાયેલા છે.

🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.

Yuvirajsinh Jadeja:
✍️મિત્રો ગુજરાતી સાહિત્યમાં સહુપ્રથમ સોનેટ રચના બ.ક.ઠાકોર ખેડે છે. અનુગાંધી યુગમાં રાજેન્દ્ર શાહ, નિરંજન ભગત, જયંત પાઠક અને ઉશનસની સોનેટ રચનાઓમાં વૈવિધ્ય અને સત્વતાના દર્શન થાય છે. ઉશનસને તો સોનેટના પિતા કહેવામાં આવે છે. ગુજરાતી સોનેટમાં ઉશનસનું વિષય વૈવિધ્ય વિષયક થોડી ચર્ચા મારા અભ્યાસના આધારે કરી છે.

👁‍🗨👉સોનેટ ઉત્પત્તિ અને પ્રકાર :👁‍🗨👇

👉સાહિત્યના બધાં જ સ્વરૂપો સર્જકની આગવી વૈયક્તિકતા, પ્રતિભા, યુગપરિબળ વગેરેથી ઘડાય છે. જયારે નિશ્ચિત સીમાએ મોટાભાગના સર્જનમાં કોઈપણ પ્રકારને લગતાં આગવાં લક્ષણો દેખાય છે ત્યારે તેનું સ્વરૂપ બંધાય છે. કવિચેતનાનું સોનેટરૂપી મૂળ ઊગ્યું હતું સૈકા પૂર્વે યુરોપના ઈટાલીમાં.
👉સહુપ્રથમ સર્જન ઈટાલીના ગ્વીતોનીએ કરી પણ સોનેટ સર્જનમાં નામ જોડાઈ જાય તેવી રચનાઓ આપી પેટ્રાર્ક નામના સોનેટકારે.જે ‘પેટ્રાર્કશાહી’ સોનેટ નામ પામ્યું. સમગ્ર યુરોપમાં તેનો પ્રભાવ દેખાયો. આ જ સમયમાં શેક્સપિયરના હાથે સોનેટેઆગવી મુદ્રા પામી અને ‘શેક્સપિરીયનશાઈ’ સંજ્ઞા તરીકે અસ્તિત્વમાં આવ્યું.
👉સોનેટનો ત્રીજો પ્રકાર છે અનિયમિત સોનેટ.અંગ્રેજી સાહિત્યમાં શેક્સપિયરના હાથે ઘડાઈને ગુજરાતી સાહિત્યમાં પંડિતયુગના બ.ક.ઠાકોરની સર્જક પ્રતિભાએ અવતરણ પામીને પરાકાષ્ઠાએ પહોચ્યું.

🔰♻️ગજરાતીમાં સોનેટ : અવતરણ અને વિકાસ :🔰♻️

👁‍🗨👉સોનેટ કાવ્ય યુરોપીય સાહિત્યમાંથી આપને ત્યાં આવ્યું અને કાળક્રમે કવિપ્રિય તથા ભાવકપ્રિય પણ બન્યું.♦️ ઊર્મિકવિતામાં સોનેટ વિલક્ષણરૂપ છે.આજસુધી રચાયેલા સોનેટ જોતાં જણાશે કે ગુજરાતી સોનેટે પોતાની સ્વકીય મુદ્રા ઊભી કરી છે.
👉ગજરાતી સાહિત્યમાં સોનેટની રચના અને કાળક્રમ જોતા મજબૂત પીઠિકા પ્રાપ્ત થઇ છે.
🔰ગજરાતી સાહિત્યમાં સહુપ્રથમ સોનેટ રચના બ.ક.ઠાકોર ખેડે છે. કાન્ત, કલાપી, રામનારાયણ, ઉમાશંકર, સુન્દરમ, સ્નેહરશ્મિ, રામપ્રસાદ શુક્લા વગેરેના હાથમાં સોનેટનું સાતત્ય ઘડાતું રહ્યું છે. 🔰અનુગાંધી યુગમાં રાજેન્દ્ર શાહ, નિરંજન ભગત, જયંત પાઠક અને ઉશનસની સોનેટ રચનાઓમાં વૈવિધ્ય અને સત્વતાના દર્શન થાય છે.
♦️🔘🎯ઉશનસને તો સોનેટના પિતા કહેવામાં આવે છે.🔘🔰♻️♦️

🔰🔰ગજરાતી સોનેટમાં ઉશનસનું વિષય વૈવિધ્ય :
કવિ ઉશનસે સહુથી વધુ સંખ્યામાં અને સત્વદદ્રષ્ટિએ સોનેટ રચનાઓ આપી છે. તેમણે લગભગ ૪૦૦- ૪૨૫ થી વધુ સોનેટ રચ્યાં હોવાથી 🔰‘સોનેટકવિ’🔰 કહી શકાય.ગુજરાતી સોનેટ કવિતાના વિકાસમાં ઉશનસનું સ્થાન આગવું છે. અનુગાંધીયુગમાં સોનેટ સાહિત્યમાં તેમનું સ્થાન – પ્રદાન તેમના વિપુલ સોનેટસર્જન અને ગુણવત્તાને કારણે વિશિષ્ટ છે. પૂર્વે ના અનુભવેલાં અવનવાં પરિમાણો તેમનાં સોનેટમાંથી ઝળક્યાં કરે છે.

👉👁‍🗨ઉશનસે એકબાજુ બ.ક.ઠાકોર પ્રકારના સોનેટ સ્વરૂપનો અને બીજી બાજુ તત્સમ પદાવલીનો અંગીકાર કર્યો છે. છંદમુક્તિનો પવન ફૂંકાયો હોવા છતાં શિખરિણી, પૃથ્વી, મંદાક્રાન્તા વગેરે છંદમાં ઉત્તમ સોનેટ રચનાઓ રચી છે. તો સામા પક્ષે છંદ નિરૂપણમાં અન્ય કવિઓ કરતાં ઘણી છૂટ લીધી છે. સોનેટની ભાષામાં ઠાવકાઈના દર્શન થાય છે. સમગ્રતયા ગુજરાતી સાહિત્યના અન્ય સોનેટ કવિઓથી તેઓ નિરાળા જણાય છે – પોતાની આંતરિક સંવેદનાની અનુભૂતિના રણકા દ્વારા.તેમની કાવ્યબાનીમાં સર્જનાત્મકતાનો વિશિષ્ટ ઉન્મેષ દાખવીને સોનેટમાં નૂતન શબ્દનિર્માણ કરે છે.
ઉશનસના સોનેટમાં વિષય અને નિરૂપણમાં વૈવિધ્ય અને વૈપુલ્યના દર્શન થાય છે. તેમનાં સોનેટમાં ભાવવાહિતા સોળે કળાએ ખીલે છે અને ઘાટ પણ પામે છે. ભાષાના અવનવાં વિલક્ષણ સ્વરૂપો દાખવી સોનેટ પરત્વે વિશેષ પરિમાણો આપ્યાં હોવાથી તેમનું નામ ગુજરાતી સોનેટ સાથે અવિનાશી ભાવે જોડાઈ ગયું છે. ♦️‘વળાવી બા આવી’ સોનેટ દ્વારા તો તેઓ શિક્ષણ જગત અને માનવભાવ સાથે અભિન્નતાથી જોડાઈ ગયા છે. તો ♦️‘અનહદની સરહદે’ સોનેટમાળાના કવિ તરીકે સાહિત્યમાં વિવેચાતા રહ્યાં છે.

👉👉ઉશનસના સોનેટમાં મુખ્યત્વે પ્રણય અને પ્રકૃતિના દર્શન ઊડીને આંખે વળગે છે. આ સાથે માનવસંવેદના, સ્વજનપ્રીતિ, વતનપ્રીતિ, સ્થળદર્શન, વગેરે પણ નિરૂપણ પામ્યા છે. આમ સોનેટ રચનામાં પણ વિવિધતા દાખવે છે.

🔰ઉશનસના પ્રણય વિષયક સોનેટ :
ઉશનસ ‘નજર’, ‘હવે તો’, ‘પ્રાર્થના’, ‘તમે સાથે રહેજો’, ‘સોહાગરાત અને પછી’, ‘અદ્વૈત’, ‘તેથી શું’, ‘મધુર નમણાં ચહેરા’, ‘શબ્દત્રયી’ વગેરે પ્રણય
સોનેટમાંપ્રણયનો અનુનય, ઝંખના, આતુરતા, નિરાશા, હતાશા, વિરહ, સંયોગ-શૃંગા

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
ર, પરકીયા પ્રેમ, મિલનની બળકટતા, પ્રેમમાં સ્વાર્પણ અને પરિતૃપ્તિ જેવી અનેક ભાવગરીમાઓ આલેખન પામી છે.♦️〰️♻️ જમકે- ‘હું જન્મ્યો છું કોઈ’ સોનેટમાં કવિ પ્રથમ નજરના વિરહના દર્દને એક પ્રશ્નાર્થમાં મૂકેછે કે-
🖍🖍“ન જાને આ કોનો વિરહ મુજ આ હાથ પકડી,
જતો દોરી? કોને ઘેર લઇ જશે અંતિમ ઘડી?

🏁🏴ઉશનસના પ્રકૃતિ વિષયક સોનેટ :

ગુજરાતી સોનેટમાં તેમના પ્રકૃતિ વિષયક સોનેટ કલ્પનાની તાજપથી અલગ તારી આવે છે. તેમની કવિશાક્તિના ઉત્કૃષ્ટ દર્શન પણ પ્રકૃતિવર્ણના સોનેટમાં નિહાળી શકાય છે. પ્રકૃતિના વિવિધરૂપોનું ચિત્રાત્મક, રમણીય, આહૂલાદક વ

ર્ણન મળે છે. સોનેટમાં જંગલ, ઝાડ, નદી, તડકો, ગ્રીષ્મઋતુ, વર્ષાઋતુ, વસંતઋતુ વગેરેનું નિરૂપણ છે.પ્રકૃતિ તરફનો અનુરાગ અનવદ્યરૂપે પ્રગટ થયો છે.‘વસંતનું આગમન’, ‘વસંતપંચમી’, ‘બેસતા અષાઢે’, ‘પ્રથમ વર્ષા પછી’, ‘સૂક્કી હવામાં’ પ્રકૃતિના નવલારૂપ નીતરી રહ્યાં છે. ‘અનહદની સરહદે’ સોનેટ માળા તો પ્રકૃતિની આદીમતાનો ઉત્કૃષ્ટ આવિર્ભાવ ઝીલે છે. જેમ કે-
📝📝“હવે મારું કોઈ નવું જૂનું રહ્યું નામ જ નથી,
અનામી કો આદિ વનનું બસ છું સત્વ હું હવે”
 ✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

🔰ઉશનસના માનવસંવેદના વિષયક સોનેટ :🔰
ઉશનસ પોતે સંવેદનશીલસર્જક હોવાથી માનવનાં આંતરચેતનાની રેખાઓ દોરી આપી છે. ‘વૃદ્ધ’,‘અપરાધ’, ‘આભાર’, ‘પિયેર ગામના જૂના ચંદ્રને’ જેવાં સોનેટમાં માનવસંવેદનાઓને ચોટદાર ઊઠાવ આપ્યો છે. નગરજીવનની યાંત્રિકતા, લાગણીઓનું સુકાવું, સંવેદનાઓ ભીંસાવવી,જીવનની ચિન્તાઓ, સંસ્કૃતિની બદલાતી પરિભાષા વગેરે આલેખન પામે છે.‘વૃદ્ધ’ માં વૃદ્ધાવસ્થાની તડપન તો જુઓ-
💠“ શકો જોઈ એની તરફડન ? એને ઊંઘવું છે,
બધું ભૂંસી, ભૂલી, નયન મીંચી જંપી જ જવું છે.”

🔰ઉશનસના સ્વજનપ્રીતિ વિષયક સોનેટ :🔰

સ્વજનો માટેનો પ્રેમ સોનેટમાં તીવ્રતાએ પહોંચ્યો છે.સ્વજનો પ્રત્યેનો પ્રેમ, આત્મીયતા, વિખૂટા પડવાની વેદના,માતૃપ્રેમ, વાત્સલ્યપ્રેમ, પિતૃપ્રેમ જેવી લાગણીઓનું સુંદર નિરૂપણ કર્યું છે.‘વળાવી બા આવી’, ‘પ્રથમ શિશુ’, ‘વિદાય શિશુને’, ‘નવોઢામાંથી માતા’ જેવાં સોનેટમાં સ્વજનપ્રીતિ ભાવનાં બંધનોમાં વહે છે. પોતાનાં વ્હાલસોયાં સંતાનોને વિદાય આપી ભાંગી પડેલી બાની કરૂણ છબી અમૂર્તતાને મૂર્તતા બક્ષે છે –
🔰“વળાવી બા આવી નિજ સકલ સંતાન ક્રમશઃ
ગ્રહવ્યાપી જોયો વિરહ, પાડી બેસી પગથિયે.”

🎯🔰ઉશનસના વતનપ્રીતિ વિષયક સોનેટ :
ઉશનસના વતનપ્રીતિ વિષયક સોનેટમાં મુખ્યત્વે બે સૂર જોવા મળે છે. એક સૂર છે - વતનની પ્રકૃતિનું અદમ્ય ખેંચાણ અને અતીતની ઝંખના. બીજો સૂર છે –કુટુંબજીવનના રેખાંકનો. ‘વળી પાછા વતનમાં’, હવે ઘર ભણી’, ‘દિવાળીની રજાઓમાં વતન તરફ’, ‘મારું વતન વસિયતનામું’ માં પ્રબળ વતન પ્રત્યેના પ્રેમની આસક્તિ છે. જેમ કે- ‘ગૃહપ્રવેશે’ સોનેટમાં
✅“ ગઈ જ્યાં પેઢીઓ ઊછરી, ઊડી ગૈ ચકૂચક કરી...
-અરે, કંઈ પેઢીઓ ઊછરી, ઊડી ગૈ ચકૂચક કરી...

♻️🔰ઉશનસના સ્થળદર્શન વિષયક સોનેટ :
કવિએ પ્રવાસ નિમિત્તેથયેલું દર્શન ચિંતન ઊર્મિઓ સાથે રસાઈને આવે છે. ગુજરાત અને ભારતના વિવિધ પ્રદેશો ઉપરાંત વિદેશનાં સ્થળોનો પણ પરિચય આપે છે.‘મુંબઈ’, ‘ભારતદર્શન’, ‘ઇતિહાસની આ બાજુએથી’, ‘સાસણગીરમાં રાત્રિ’, ‘રાજસ્થાન’, ‘કાળતખ્ત દિલ્હી’, ‘ઉપરકોટના ખંડેરોમાં ફરતાં’ સોનેટમાં સ્થળનું રમણીય, ચિત્રાત્મક વર્ણન, દિલચસ્પ નિરૂપણઅને પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય આલેખાયું છે. 🔰જમ કે – ‘શિવનગરીમાં’ સોનેટમાં-
“અહો શંભુની આ રચિત પરમા નર્તનસ્થલી.”

♻️🔰
શ્રી રમણલાલ સોનીનું આ વિધાન સાથે ઉપરોક્ત સોનેટનાં ખેડાણ જોયા બાદ આપને પણ સહમત થઈએ જ કે - 🔰“કવિશ્રી ઉશનસની સંવેદનાઓ એકધારી રીતે વિવિધ કાવ્યવિષયોને એના પૂરાં વ્યાપ અને ઊંડાણ સમેત આશ્લેષ્યા છે.” ઊંડાણથી સોનેટને માણીએ અને અભ્યાસ કરીએ તો વિષય વૈવિધ્યની જેમ અભિવ્યક્તિનું વૈવિધ્ય પણ ધ્યાન ખેંચે છે. આથી જ ગુજરાતી કવિતામાં તેમનાં સોનેટથી કાવ્યસાહિત્ય સમૃદ્ધ બન્યું છે એમ નિઃશંકપણે કહી શકાય.

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
Yuvirajsinh Jadeja:
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
સર્વે મિત્રોને મારા જય માતાજી
મિત્રો આજે હું આપને અમુક પ્રસિદ્ધ કાવ્ય પંક્તિ અને સુભાષિત મોકલીશ.. જેનો ઉપયોગ જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા મા નિબંધ લેખન ની પ્રસ્તાવનામાં, વિચાર વિસ્તાર માં અને અમુક સારા દ્રષ્ટાંતો આપવા માટે થઈ શકે છે...

👁‍🗨👉વર્ગ 3 ની પરીક્ષા માં પણ કાવ્ય પંક્તિ ના કવિ ના નામ ઓળખવા માટેના પ્રશ્નો પૂછાય છે તેમાં પણ ઉપયોગી રહશે.

🙏હ યુવરાજસિંહ જાડેજા કોશીશ કરીશ કે સિલેબસ મુજબ આ બંને પરીક્ષા મા જે કોમન પોઇન્ટ છે તેના પર મારા લેખ તમારા સુધી નિસ્વાર્થ પહોચાડવાની.....
🙏મારો પ્રયાસ એ જ રહશે કે જે આપ લોકોને સામાન્ય પુસ્તકોમાંથી પ્રાપ્ત નથી થતું તે વધારાને વધારે આપ લોકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયત્નો કરીશ.

Yuvirajsinh Jadeja:
ભલ્લા  હુઆ  જુ મારિઆ બહિણિ મહારા કન્તુ
લજ્જેજ્જં તુ વયંસિઅહુ જઇ ભગ્ગા ઘરુ એન્તુ

ભલું    થયું   કે   મરાયા
બહેની       મારા     કંથ
લાજતી  ફરત  સખિઓમાં
જો ભાગી ઘેર આવ્યા હોત
-હેમચંદ્રાચાર્ય

પુત્તેં જાયેં ક્વણું ગુણ  અવગુણુ ક્વણુ મૂએણ
જા  બપ્પીકી   ભૂંહડી  ચંપી   જઈ  અવરેણ

એવા પુત્રજન્મનો  સાર શો
શોક  શો   એના   મૃત્યુથી
પિતૃ  ભૂમિ   જેના  જીવતાં
અરિ પગ  તળે ચંપાય જો
-હેમચંદ્રાચાર્ય

મરજો ને કાં મારજો પૂંઠ ન દેજો લગાર
સહિયર મેણાં મારશે કહી કાયરની નાર
પ્રાચીન

કંથા   તું  કુંજર  ચઢ્યો   હેમ  કટોરા  હથ્થ
માંગ્યા મુક્તાફળ મળે પણ ભીખને માથે ભઠ્ઠ
પ્રાચીન

જનની જણ તો ભક્તજન કાં દાતા કાં શૂર
નહિ તો  રહેજે  વાંઝણી  રખે ગુમાવે નૂર
પ્રાચીન

કોયલડી ને કાગ  ઈ વાને વરતાય નહિ
જીભલડીમાં જવાબ સાચું સોરઠીયો ભણે
પ્રાચીન

ઊંચો   ગઢ   ગિરનાર  વાદળથી વાતું  કરે
મરતા  રા'ખેંગાર  ખરેડી ખાંગો કાં ન  થયો
મા પડ મારા આધાર ચોસલાં  કોણ ચડાવશે
ગયા  ચડાવણહાર  જીવતા  જાતર  આવશે
પ્રાચીન

અડી કડી વાવ ને નવઘણ કૂવો
જેણે ન જોયા   તે જીવતો મૂઓ
પ્રાચીન

શિયાળે સોરઠ  ભલો  ઉનાળે  ગુજરાત
ચોમાસે વાગડ ભલો કચ્છડો બારે માસ
પ્રાચીન

કચ્છડો ખેંલે ખલકમેં જીમ્ મહાસાગરમેં મચ્છ
જિત  હિકડો  કચ્છી  વસે  ઉત ડિયાંડીં  કચ્છ
પ્રાચીન

અક્કલ ઉધારે ના મળે
હેત  હાટે  ના  વેચાય
રૂપ  ઉછીનું  ના  મળે
પ્રીત પરાણે  ના થાય
પ્રાચીન

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

જે ઊગ્યું તે આથમે  જે ફૂલ્યું  તે કરમાય
એહ નિયમ અવિનાશનો જે જાયું તે જાય
પ્રાચીન

જોઈ વહોરિયે જાત મરતાં લગ મેલે નહિ
પડી  પટોળે  ભાત ફાટે  પણ  ફીટે  નહિ
પ્રાચીન

સાચી પ્રીત શેવાળની  જળ સૂકે સૂકાય  રે
માંયલો હંસલો સ્વાર્થી જળ સૂકે ઊડી જાય
પ્રાચીન

કડવા ભલે હો  લીંબડા  શીતળ તેની છાંય
બોલકણા હોય બાંધવા તોય પોતાની બાંય
-પ્રાચીન

નહીં આદર  નહીં આવકાર  નહીં નૈનોમાં નેહ
ન  એવા ઘેર કદી જવું ભલે કંચન વરસે મેઘ
પ્રાચીન

મહેમાનોને  માન  દિલ ભરીને  દીધાં  નહિ
એ તો મેડી નહિ મસાણ સાચું સોરઠિયો ભણે
પ્રાચીન

માગણ  છોરું  મહીપતિ  ચોથી  ઘરની   નાર
છતઅછત સમજે નહિ કહે લાવ લાવ ને લાવ
પ્રાચીન

દળ  ફરે  વાદળ  ફરે  ફરે  નદીનાં   પૂર
પણ શૂરા બોલ્યા નવ ફરે પશ્વિમ ઊગે સૂર
પ્રાચીન

કુલદીપક  થાવું  કઠણ  દેશદીપક દુર્લભ
જગદીપક જગદીશના અંશી કોક અલભ્ય
પ્રાચીન

રાતે  જે વહેલા સૂઈ  વહેલા ઊઠે  તે નર વીર
બળ  બુદ્ધિ  ને ધન  વધે  સુખમાં  રહે  શરીર
પ્રાચીન

વાપરતા આ વિશ્વમાં સહુ ધન ખૂટી જાય
વિદ્યા વાપરતા વધે એ અચરજ કહેવાય
પ્રાચીન

વિદ્યા વપરાતી  ભલી વહેતાં ભલા નવાણ
અણછેડ્યાં મુરખ ભલા છેડ્યાં ભલા સુજાણ
પ્રાચીન

જે  જાય  જાવે તે  કદી  ન  પાછો  આવે
જો પાછો આવે તો પોયરાનાં પોયરા ખાવે
લોકોક્તિ

વિપત પડે નવ વલખિએ વલખે વિપત નવ જાય
વિપતે   ઉદ્યમ   કીજિયે   ઉદ્યમ   વિપતને  ખાય
પ્રાચીન

કેશર ક્યારા બાંધીને  અંદર વાવો પ્યાજ
સીંચો સ્નેહે ગુલાબજળ અંતે પાકે પ્યાજ
પ્રાચીન

શિખામણ તો તેને દઈએ જેને શિખામણ લાગે
વાંદરાને શિખામણ દેતાં   સુઘરીનું ઘર ભાંગે
પંચતંત્ર

કરમાં   પહેરે  કડાં  આપે  ન   કોડી   કોઈને
એ માનવ નહિ પણ મડાં કામ ન આવે કોઈને
પ્રાચીન

દીઠે   કરડે   કુતરો  પીઠે   કરડે   વાઘ
વિશ્વાસે કરડે વાણિયો દબાયો કરડે નાગ
પ્રાચીન

નામ રહંતા ઠક્કરાં નાણાં નવ રહંત
કીર્તિ કેરા કોટડાં  પાડ્યા નવ પડંત
પ્રાચીન

જાનમાં કોઈ  જાણે નહિ કે હું વરની ફુઈ
ગાડે કોઈ બેસાડે નહિ ને દોડી દોડી મૂઈ
લોકોક્તિ

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

બળની વાતો બહુ કરે કરે બુદ્ધિના ખેલ
આપદ્‌કાળે જાણીએ તલમાં કેટલું તેલ
પ્રાચીન

કરતા હોય સો કીજિયે ઓર ન કીજિયે કગ
માથું રહે  શેવાળમાં  ને  ઊંચા રહે બે પગ
બાળવાર્તા

મિત્ર  એવો  શોધવો  જે ઢાલ સરીખો   હોય
સુખમાં પાછળ પડી રહે દુઃખમાં આગળ હોય
લોકોક્તિ

શેરી મિત્રો સો મળે તાળી મિત્ર અનેક
સુખ દુઃખમાં સંગ રહે તે લાખોમાં એક
લોકોક્તિ

કરતાં સોબત શ્વાનની બે  બાજુનું દુઃખ
ખિજ્યું કરડે પિંડીએ  રિઝ્યું  ચાટે મુખ
અજ્ઞાત

હલકાં જન હલકાં રહે લીએ પલકમાં લાજ
ઊતરાવે છે પાઘડી માંકડ ભરી સભામાં જ
અજ્ઞાત

અબે તબે કે સોલ હી આને  અઠે

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
કઠે કે આઠ
ઈકડે તીકડે કે  ચાર આને  શું શા પૈસા ચાર
પ્રાચીન

આણંદ કહે પરમાણંદા  માણસે માણસે ફેર
કોક લાખ દેતા ન મળે તો કોક ટકાના તેર
પ્રાચીન

વેળા કવેળા  સમજે નહિ  ને  વગર વિચાર્યું બોલે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

જ્યાં ત્યાં ધામો નાખી  બેસે  વગર બોલાવ્યો બોલે
લાલો  કહે   માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

બધી વાતે  ડાહ્યો  ગણાવા  ખૂબ મોણ ઘાલી બોલે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

મોટાં વાત  કરતા  હોય  ત્યાં વચમાં જઈને  બોલે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

વગરે  નોતરે  જમવા  જઈને  સારું  નરસું  બોલે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

કથા ચાલતી હોય ત્યાં જઈ  પોતાનું ડહાપણ ડોળે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે

પડોશમાં જઈ

ચીજો માગે  ને રાંક જેવો થઈ બોલે
લાલો  કહે  માલાને   તે   તો  તણખલાની  તોલે
પ્રાચીન

ઘેલી માથે બેડલું  મરકટ કોટે હાર
જુગારી પાસે નાણું  ટકે કેટલી વાર
પ્રાચીન

નીચ  દ્દષ્ટિ  તે  નવ  કરે  જે  મોટા  કહેવાય
શત લાંઘણ જો સિંહ કરે તો ય તૃણ નવ ખાય
પ્રાચીન

હસતે મુખે રસ્તામાં વેર્યાં
ફૂલ ગુલાબ કેરાં  નસીબે
નીચા નમી વીણીશું ક્યારે
આજ આજ ભાઈ અત્યારે

કોઈએ આપણું ભૂંડું કીધું
આંગણે આવી દુઃખ દીધું
માફ  એને  કરીશું  ક્યારે
આજ આજ ભાઈ અત્યારે

ઉછીનું લઈ આબરુ રાખી
વેળા આવ્યે વિપદ ભાંગી
પાછું  એ ધન દેવું  ક્યારે
આજ આજ ભાઈ અત્યારે

સાચા સારા ઘણાં કરવા કામો
પળોજણમાંથી વખત ન પામો
તો પછી તે કામ  કરવાં ક્યારે
અરે આજ આજ ભાઈ અત્યારે
-અજ્ઞાત

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏


ફક્ત એથી મેં મારા શ્વાસ અટકાવી દીધાં બેફામ
નથી જન્નતમાં  જવું  મારે દુનિયાની હવા લઈને
-બરકત વિરાણી બેફામ

છે અહીં  બેફામ કેવળ પ્રાણની ખુશ્બૂ બધી
પ્રાણ ઊડી જાય છે  તો દેહ પણ ગંધાય છે
-બરકત વિરાણી બેફામ

બેફામ મારા  મૃત્યુ   ઉપર  સૌ રડે ભલે
મારા જનમ ઉપર તો ફક્ત હું જ રોઉં છું
-બરકત વિરાણી બેફામ

મર્યા પછી તો કબર આપશે બધા બેફામ
મરી શકાય જ્યાં એવો નિવાસ તો આપો
-બરકત વિરાણી બેફામ

બેફામ  બંધ આંખે તું  કેમ જોઈ  શકશે
બેઠાં છે મારનારાં પણ તારા ખરખરામાં
-બરકત વિરાણી બેફામ

જીવ્યો છું ત્યાં સુધી કાંટા જ
વેઠ્યા    છે   સદા   બેફામ
કબર   પર   ફુલ    મૂકીને
ન   કરજો   મશ્કરી   મારી
-બરકત વિરાણી બેફામ

ઓ હૃદય  તેં પણ ભલા  કેવો ફસાવ્યો મને
જે નથી મારાં બન્યાં એનો બનાવ્યો છે મને
-બરકત વિરાણી બેફામ

ખુદા તારી કસોટીની પ્રથા  સારી નથી હોતી
કે સારા હોય છે એની દશા સારી નથી હોતી
-બરકત વિરાણી બેફામ

દુઃખ ને  સુખ અંતમાં તાસીરમાં સરખાં નીકળ્યા
સાર   તકદીર   ને  તદબીરમાં સરખાં નીકળ્યા
કે  મળ્યાં  અશ્રુ  ને  પ્રસ્વેદ   ઉભય  નીર  રૂપે
સ્વાદ પણ  બેયના એ  નીરમાં સરખા નીકળ્યાં
-બરકત વિરાણી બેફામ

સફળતા    જિંદગીની    હસ્તરેખામાં નથી  હોતી
ચણાયેલી  ઈમારત  એના નકશામાં  નથી  હોતી
ગઝલમાં એ જ કારણથી હું મૌલિક હોઉં છું બેફામ
પીડા  મારાં  દુઃખોની  કોઈ  બીજામાં નથી  હોતી
-બરકત વિરાણી બેફામ

એક મારો અંશ મારાથી જે પર બની ગયો
પાપી જગતની  દ્રષ્ટિએ  ઈશ્વર બની ગયો
-બરકત વિરાણી બેફામ

આ એક ગુનાહ ખુદાએ સ્વીકારવો પડશે
કે જાન લેવા મને  એણે  મારવો  પડશે
-બરકત વિરાણી બેફામ

મૂર્તિની સન્મુખ  જઈને  કેમ પ્રાર્‌થે  છે  બધાં
પીઠ પાછળ શું પ્રભુની પણ નજર રહેતી નથી
-બરકત વિરાણી બેફામ

છૂટ્યો જ્યાં શ્વાસ ત્યાં સંબંધ સૌ છૂટી ગયો બેફામ
હવા  પણ  કોઈએ  ના આવવા દીધી  કફનમાંથી
-બરકત વિરાણી બેફામ

ઉડે એને ય પાડે  છે  શિકારી  લોક પથ્થરથી
ધરા તો શું અહીં ખાલી નથી આકાશ ઠોકરથી
-બરકત વિરાણી બેફામ

હો ભીડમાં જ સારું  બધામાં ભળી જવાય
એકાંતમાં તો  જાતને સામે  મળી જવાય
સામે મળી જવાય તો  બીજું તો કંઈ નહિ
પણ કેમ છો કહીને ન પાછા વળી જવાય
-આદિલ મન્સૂરી

વેન્ટીલેટર પ્રાર્થના
મગજનું છો થતું મૃત્યુ ન ભલે વિચાર કો ઝબકે
ઈચ્છું પ્રેમ થડકો ઉરે  જીવું  ત્યાં લગણ  ધબકે
-અજ્ઞાત

મારી હસ્તી મારી પાછળ એ રીતે વિસરાઈ ગઈ
આંગળી જળમાંથી નીકળી ને જગ્યા પુરાઈ ગઈ
-ઓજસ પાલનપુરી

કહું છું ક્યાં કે પયગમ્બર બની જા
વધારે   ચાંદથી   સુંદર  બની જા
જગે   પૂજાવું   જો    હોય   તારે
મટી જા માનવી  પથ્થર બની જા
-જલન માતરી

દુઃખી થાવાને માટે  કોઈ ધરતી પર નહિ આવે
હવે સદીઓ જશે ને કોઈ પયગમ્બર નહિ આવે
હવે તો દોસ્તો  ભેગા મળી  વહેંચીને પી નાખો
જગતના  ઝેર પીવાને  હવે  શંકર નહિ  આવે
-જલન માતરી

શ્રદ્ધાનો હો વિષય તો  પુરાવાની  શી  જરૂર
કુરાનમાં તો ક્યાંય પયગમ્બરની સહી નથી
-જલન માતરી

હું   જો   અનુકરણ  ન  કરું  તો   કરું   શું
અહીંયા મરી જવાનો પ્રથમથી જ રિવાજ છે
-જલન માતરી

ગમે ના સૌ કવન તો માફ કરજો એક બાબત પર
ખુદા જેવા ખુદાનાં ક્યાં બધાં સર્જન  મજાનાં છે ?
-જલન માતરી
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

જીત પર હસતો રહ્યો ને હાર પર હસતો રહ્યો
ફૂલની  શૈયા  ગણી  અંગાર  પર હસતો રહ્યો
કોઈના ઇકરાર  અને  ઇન્કાર પર હસતો રહ્યો
જે મળ્યો આધાર  એ

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
આધાર પર હસતો રહ્યો
ઓ  મુસીબત  એટલી  ઝિંદાદીલીને  દાદ  દે
તેં  ધરી તલવાર તો  હું ધાર પર હસતો રહ્યો
-જમિયત પંડ્યા

એક  ગાડું   ક્યારનું   પૈડાં  વગર
બે બળદ ખેંચ્યા કરે સમજ્યા વગર
આંખ ઊંચી જ્યાં કરું તો બ્રહ્મા હતા
સાવ થાકેલા હતા  સરજ્યા  વગર
-જયંત ઓઝા

ઈચ્છાઓ કેટલી મને  ઈચ્છા  વગર મળી
કોણે  કહ્યું  અમીન ન  માગ્યા વગર મળે
-અમીન આઝાદ

હું તો નગરનો ઢોલ છું દાંડી પીટો મને
ખાલીપણું  બીજા તો કોઈ કામનું નથી
-જવાહર બક્ષી

શબ્દો  છે  બેશુમાર ગઝલ એક પણ નથી
વરસ્યોતો  ધોધમાર ફસલ એક કણ નથી
લાશોને  ચાલતી  લહું  શહેરો  મધી  કદી
કબરોમાં શમે એ જ ફક્ત કંઈ મરણ નથી
-અબ્દુલકરીમ શેખ

શ્રદ્ધાથી  બધાં  ધર્મોને  વખોડું  છું  હું
હાથે  કરીને  તકદીરને   તોડું  છું  હું
માગું છું  દુઆ  એ તો ફક્ત છે દેખા

વ
તુજથી ઓ ખુદા હાથ આ  જોડું છું  હું
-મરીઝ

જિંદગીના રસને પીવામાં કરો જલદી મરીઝ
એક તો ઓછી મદિરા છે  ને ગળતું જામ છે
-મરીઝ

બસ એટલી સમજ મને પરવરદિગાર દે
સુખ જ્યારે જ્યાં મળે  બધાના વિચાર દે
-મરીઝ

દુનિયામાં એને શોધ તું ઈતિહાસમાં ન જો
ફરતા રહે છે  કંઈક  પયમ્બર  કહ્યા વિના
-મરીઝ

જાહેરમાં એ દમામ કે પાસ આવવા ન દે
અંદરથી  એ સંભાળ કે  છેટે  જવા  ન દે
કેવો ખુદા મળ્યો છે ભલા  શું કહું મરીઝ
પોતે  ન દે  બીજાની  કને  માગવા ન દે
-મરીઝ

પ્રસ્વેદમાં  પૈસાની   ચમક  શોધે છે
હર ચીજમાં એ લાભની તક શોધે છે
આ દુષ્ટ જમાનામાં  રુદન શું કરીએ
આંસુમાં  ગરીબોના  નમક  શોધે છે
-મરીઝ

બે જણા દિલથી મળે તો એક મજલીસ છે મરીઝ
દિલ  વિના લાખો મળે  એને  સભા  કહેતા નથી
-મરીઝ

જીવવા જેવા હતા એમાં ફક્ત બે ત્રણ પ્રસંગ
મેં જ આખી જિંદગીને  જિંદગી સમજી લીધી
-મરીઝ

સમય ચાલ્યો ગયો જ્યારે અમે મૃગજળને પીતાંતાં
હતી જે  એક જમાનામાં  હવે  એવી  તરસ ક્યાં છે
-મરીઝ

ન તો કંપ છે  ધરાનો
ન તો હું ડગી ગયો છું
કોઈ મારો હાથ ઝાલો
હું  કશુંક પી ગયો  છું
-ગની દહીવાળા

ચાહું  ત્યારે  ઘૂંટ ભરું  ને  ચાહું ત્યારે  ત્યાગ કરું
મારું  તો  એવું  છે  મારા  ફાવે  તેવા ભાગ  કરું
સારા નરસા દિવસો એ તો ઈચ્છાના ઓછાયા છે
મારા આ  દુર્ભાગ્યને સાજન ઈચ્છું તો સોહાગ કરું
-અમૃત ઘાયલ

જીવન જેવું  જીવું છું એવું કાગળ પર ઉતારું છું
ઉતારું  છું   પછી  થોડું  ઘણું  એને   મઠારું છું
તફાવત એ જ છે તારા અને મારા વિશે જાહિદ
વિચારીને તું જીવે  છે  હું  જીવીને   વિચારું છું
-અમૃત ઘાયલ

કાજળભર્યાં નયનના કામણ મને ગમે છે
કારણ નહીં જ આપું  કારણ મને ગમે છે
-અમૃત ઘાયલ

અમૃતથી  હોઠ સૌના  એંઠાં કરી શકું છું
મૃત્યુના  હાથ પળમાં હેઠા  કરી શકું છું
આ મારી શાયરીયે સંજીવની છે ઘાયલ
શાયર છું  પાળિયાને બેઠા કરી શકું  છું
-અમૃત ઘાયલ

કેમ ભૂલી ગયા? દટાયો છું
આ ઈમારતનો હુંય પાયો છું
વિસ્તર્યા વિણ બધે છાયો છું
હું અજબ રીતથી ઘવાયો છું

એ જ  પ્રશ્ન છે  કોણ કોનું છે
હું  ય મારો  નથી પરાયો છું
સાચું પૂછો  તો સત્યના પંથે
ખોટી વાતોથી  દોરવાયો છું
-અમૃત ઘાયલ

ચડી આવે  કદી ભૂખ્યો  કોઈ  હાંકી કહાડે છે
નથી કાંઈ પેટ જેવું  અન્નકૂટ  એને જમાડે છે
કરાવે  છે મકાનો ખાલી મંદિર બાંધવા માટે
અહીં માનવને મારી લોક ઈશ્વરને જિવાડે છે
-અમૃત ઘાયલ

વલણ  એક  સરખું રાખું  છું  આશા નિરાશામાં
બરાબર ભાગ લઉં છું જિંદગીના સૌ તમાશામાં
સદા જીતું છું એવું  કૈં નથી હારું  છું પણ બહુધા
નથી  હું  હારને  પલટાવવા  દેતો   હતાશામાં
-અમૃત ઘાયલ

જેમની  સંસારમાં  વસમી સફર હોતી નથી
તેમને શું  છે જગત તેની ખબર હોતી નથી
જિંદગી ને મોતમાં  છે માત્ર ધરતીનું શરણ
કોઈની વ્યોમે હવેલી  કે  કબર હોતી નથી
અજ્ઞાત

જીવનની  સમી  સાંજે  મારે  જખ્મોની  યાદી  જોવી હતી
બહુ ઓછાં પાનાં જોઈ શક્યો બહુ અંગત અંગત નામ હતાં
-સૈફ પાલનપુરી

કોઈ સ્મિતે સ્મિતે સળગે છે  કોઈ રડીને દિલ બહેલાવે છે
કોઈ  ટીપે  ટીપે તરસે  છે  કોઈ  જામ નવા  છલકાવે છે
સંજોગોના પાલવમાં છે બધું  દરિયાને ઠપકો  ના  આપો
એક તરતો  માણસ ડૂબે  છે  એક લાશ  તરીને  આવે છે
-સૈફ પાલનપુરી

જિંદગીનો એ જ સાચેસાચ પડઘો છે ગની
હોય ના વ્યક્તિ ને એનું નામ બોલાયા કરે
-ગની દહીંવાલા
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

કોઈ ઇચ્છાનું મને  વળગણ ન હો
એ જ ઇચ્છા છે હવે એ પણ ન હો
કોઈનામાં  પણ  મને  શ્રદ્ધા  નથી
કોઈની શ્રદ્ધાનું  હું  કારણ  ન  હો
-ચિનુ મોદી

જાત ઝાકળની  છતાં કેવી ખુમારી હોય છે
પુષ્પ જેવા પુષ્પ પર એની સવારી હોય છે
-ચિનુ મોદી

પર્વતને નામે પથ્થર દરિયાને નામે પાણી
ઈર્શાદ  આપણે  તો  ઈશ્વરને  નામે વાણી
-ચિનુ મોદી

તારું કશું ન હોય તો છોડીને આવ તું
તારું જ બધું હોય તો છોડી બતાવ તું
સાકરની જેમ ઓગળી જઈશ  હું પણ
છલકાતો  કટોરો  ભલેને મોકલાવ તું
-રાજેન્દ્ર વ્યાસ મિસ્કીન

દેરી મંદિર શોધી શોધી  લોક  નિરંતર  ફર્યા કરે છે
રોજ રોજ સરનામું બદલી  જાણે  ઈશ્વર ફર્યા કરે છે
દર્શન છોડી પ્રદક્ષિણામાં રસ કેવો મિસ્કીન પડ્યો છે
ભીતર પ્રવેશવાને  બદલે ચક્કર ચક્કર ફર્યા કરે છે
-રાજેન્દ્ર વ્યાસ મિસ્કીન

કાશ   એવું  ય

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
કોઈ  નગર  નીકળે
જ્યાં દીવાલો વગરનાં જ ઘર નીકળે
- રાહી ઓધારિયા

આંખ ભીની હોય ત્યારે સ્મિત મુખ પર જોઈએ
જિંદગીની  બેઉ  બાજુ  એમ  સરભર  જોઈએ
છો  રહે  ફોરમ  વિહોણા  જિંદગીના વસ્ત્ર  સૌ
ફૂલ  પીસીને  કદી  મારે  ન   અત્તર  જોઈએ
-મનહરલાલ ચોક્સી

જીવન  ઉપાસનાની  સદા ધૂન  છે  મને
હું   જિંદગીનો  એક  નવો  દ્રષ્ટિકોણ  છું
મારી વિચાર જ્યોત  મને  માર્ગ  આપશે
છું  એકલવ્ય  હું  જ અને  હું જ  દ્રોણ છું
-મનહરલાલ ચોકસી

લઈ  રસાલો  રૂપનો,  કન્યા  મંદિર  જાય
'ઓ હો,દર્શન થઈ ગયા',બોલે જાદવરાય
 -ઉદયન  ઠક્કર

કઈ  તરકીબથી  પથ્થરની કેદ તોડી છે
કૂંપણની પાસે શું કુમળી કોઈ હથોડી છે
-ઉદયન ઠક્કર

હોઠ હસે તો ફાગુન ગોરી  આંખ ઝરે તો સાવન
મોસમ મારી તું જ કાળની મિથ્યા આવનજાવન
-હરીન્દ્ર દવે

તરસની માંડ  પડે  ટેવ  ન

ે  અચાનક ત્યાં
વસંત   જેવું   મળી   જાય   કોઈ  વેરાને
કોઈ એકાન્તમાં ધરબાઈ જવા નીકળ્યો'તો
તમે મળી ગયા  કેવા  અવાવરુ   સ્થાને !
-હરીન્દ્ર દવે

રે મન ચાલ મહોબત કરીએ
નદી  નાળામાં  કોણ  મરે ?
ચલ  ડૂબ  ઘૂઘવતે દરિએ !
-હરીન્દ્ર દવે

રાતદિવસનો રસ્તો વ્હાલમ નહિ તો ખૂટે કેમ
તમે  કરજો  પ્રેમની  વાતો અમે કરીશું  પ્રેમ
-સુરેશ દલાલ

મૈત્રી  ભાવનું  પવિત્ર ઝરણું   મુજ  હૈયામાં વહ્યા કરે
શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે
-ચિત્રભાનુ

બચાવીને રહો નહિ જાતને જગના અનુભવથી
પ્રહારો યે જરૂરી છે  જીવનના શિલ્પ ઘડતરમાં
-જયંત શેઠ

અમે બરફનાં પંખી રે ટહુકે ટહુકે પીગળ્યા
-અનિલ જોશી

છે પ્રસંગો  પાનખરના  ચાલશે
ને તરુ  પર્ણો વગરના  ચાલશે
લાગણીની એટલી લાગી તરસ
કે  હશે  આંસુ  મગરના ચાલશે
-કરસનદાસ લુહાર

સાવ નાનું ઘર હશે તો ચાલશે  મોકળું  ભીતર હશે તો ચાલશે
ધરતી કોરીકટ રહે તે કરતાં તો છાપરે ગળતર હશે તો ચાલશે
હાથ  લંબાવું  ને તું  હોય  ત્યાં  એટલું  અંતર હશે તો ચાલશે
પ્રાણ પૂરવાનું છે મારા હાથમાં એ ભલે પથ્થર હશે તો ચાલશે
- હેમાંગ જોશી

અહીં આપણે બે અને વરસાદ ભીંજવે
મને  ભીંજવે તું  તને વરસાદ ભીંજવે
-રમેશ પારેખ

હવે   પાંપણોમાં  અદાલત  ભરાશે
મેં સ્વપ્ન નિરખવાના ગુના કર્યા છે
-રમેશ પારેખ

સ્પર્શ  દઈ  પાણી  વહી   જાતું   હશે
ત્યારે આ પત્થરોને કંઈક તો થાતું હશે
-રમેશ પારેખ

મીરાં કે’પ્રભુ અરજી થઈને ઊભાં છીએ લ્યો વાંચો
વડી  કચેરી  તમે  હરિવર હુકમ  આપજો   સાચો
-રમેશ પારેખ

ટપાલની જેમ તમે  ઘર ઘર પ્હોંચો પણ
સમસ્ત શહેરના લોકો અભણ મળે તમને
-રમેશ પારેખ
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

તબક્કો જુદા પડવાનો જુદાઈમાં ય ના આવ્યો
તમે જુદા હતા ક્યાં કે તમારાથી જુદા પડીએ?
-રમેશ પારેખ

મને સદભાગ્ય કે શબ્દો મળ્યા તારે નગર જાવા
ચરણ લઈ દોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે
-મનોજ ખંડેરિયા

બધાનો  હોઈ  શકે   સત્યનો વિકલ્પ નથી
ગ્રહોની  વાત  નથી  સૂર્યનો વિકલ્પ નથી
કપાય કે ન બળે  ના ભીનો યા થાય જૂનો
કવિનો શબ્દ છે  એ  શબ્દનો વિકલ્પ નથી
હજારો  મળશે   મયૂરાસનો   કે  સિંહાસન
નયનનાં આંસુજડિત તખ્તનો વિકલ્પ નથી
લડી જ  લેવું  રહ્યું  મારી  સાથે  ખુદ મારે
હવે તો  દોસ્ત  આ સંઘર્ષનો  વિકલ્પ નથી
-મનોજ ખંડેરિયા

વતનની ધૂળથી માથું ભરી લઉં આદિલ
અરે આ ધૂળ પછી ઉમ્રભર મળે ન મળે
-આદિલ મન્સુરી

અંધશ્રદ્ધાનો   ન   એને   દોષ  દો
અંધને  શ્રદ્ધા ન હોય  તો  હોય  શું
જ્યાં  ગુનાહો  સાથ શ્રદ્ધા પણ વધે
ત્યાં ભલા ગંગા ન હોય તો હોય શું
-નઝીર ભાતરી

એકલવ્યને  અંગુઠેથી  લોહી વહ્યાં'તાં  રાતા
સદીઓથી તપવે છે સૂરજ તોય નથી સૂકાતાં
-ભગુભાઈ રોહડિયા

કિસ્સો  કેવો  સરસ  મઝાનો છે
બેઉં  વ્યક્તિ  સુખી  થયાનો છે
પલ્લું તારી તરફ નમ્યાનો તને
મુજને આનંદ  ઊંચે ગયાનો છે
-મુકુલ ચોકસી

મુહોબ્બતના  સવાલોના  કોઈ  ઉત્તર નથી હોતા
અને જે  હોય  છે  તે   એટલા  સદ્ધર નથી હોતા
મળે છે કોઈ એક જ પ્રેમીને સાચી લગન દિલની
બધાય  ઝેર   પીનારા  કંઈ  શંકર  નથી  હોતા
-શેખાદમ આબુવાલા

અમને નાખો જિંદગીની આગમાં
આગને  પણ  ફેરવીશું  બાગમાં
સર  કરીશું આખરે  સૌ  મોરચા
મોતને પણ આવવા દો લાગમાં
-શેખાદમ આબુવાલા

મરીશું  તો  અમે  ખુદ મોત માટે જાન થઈ જાશું
રહીશું  બાગમાં  તો  આગનો  સામાન થઈ જાશું
ઉછાળા મારીને અમને ન પાછા વાળ ઓ સાગર
કિનારો આવશે તો ખુદ અમે  તોફાન થઈ  જાશું
-શેખાદમ આબુવાલા

શી રીતે મન ડામશે  રંગ અદભુત જામશે
બ્રહ્મચારી  સ્વર્ગમાં  અપ્સરાઓ પામશે !
-શેખાદમ આબુવાલા

કોણ   ભલાને  પૂછે   છે   અહીં   કોણ  બૂરાને  પૂછે છે
મતલબથી બધાંને નિસ્બત છે  અહીં કોણ ખરાને પૂછે છે
અત્તરને  નીચોવી  કોણ  પછી  ફૂલોની  દશાને  પૂછે છે
સંજોગ   ઝૂકાવે   છે  નહિતર   કોણ    ખુદાને  પૂછે છે
-કૈલાસ પંડિત

જે મસ્તી હોય આંખોમાં સુરાલયમાં નથી હોતી
અમીરી  કોઈ  અંતરની મહાલયમાં નથી હોતી
શીતળતા  પામવાને  માનવી તું  દોટ  કાં મૂકે
જે માની ગોદમાં છે એ હિમાલયમાં નથી હોતી
-સુરેન ઠાકર મેહુલ

દાસત્વ
કમળની  કમનસીબી કે  રવિ  દાસત્વ  સ્વીકાર્યું
વિકસવાની  તમન્નામાં  અરે   એ  જિંદગી  હાર્યું
થઈને  ઓશિયાળું   એ  પ્રભાતે  ભીખ  મ

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
ાંગે છે
રવિ નિજ તેજ કિરણો દઈ કેવો ગર્વિષ્ઠ લાગે છે
-સુશીલા ઝવેરી

મનની  સાથે   વાત  કરી મેં
પસાર  આખી  રાત   કરી મેં
શું  કામ  એકલવાયા  ઝૂરવું
શમણાંની  બિછાત   કરી  મેં
એક   નજાકત   કોતર  કામે
દિલમાં દિલની ભાત કરી મેં
મેં  જ  વગાડ્યાં  મારા  ડંકા
મંદિર જેવી  જાત   કરી  મેં
-પ્રફુલ્લ પંડ્યા

સમય  શબ્દ ને  અર્થની  બહાર આવી
બધી  ઈચ્છા  ત્યાગી  ને  હોવું વટાવી
ઊભો  છું   ક્ષિતિજપારના  આ  મુકામે
તમે ક્યાંના ક્યાં  જઈને બેઠા છો આજે
-વિવેક મનહર ટેલર

તાંદુલી  તત્વ  હેમથી  ભારે  જ  થાય  છે
કિન્તુ મળે જો લાગણી  ત્યારે જ  થાય  છે
જ્યાં ત્યાં કદીય હાથ ના લંબાવ ઓ હ્રદય
મૈત્રીનું  મૂલ્ય  કૃષ્ણને  દ્વારે  જ  થાય  છે
-મુસાફિર પાલનપુરી

રગ રગ ને  રોમ રોમથી  તૂટી  જવાય છે
તો પણ મઝાની  વાત કે  જી

વી જવાય છે
ખાલી ગઝલ જો  હોય તો ફટકારી કાઢીએ
આ તો  હ્રદયની વાત  છે  હાંફી જવાય છે
-ખલીલ ધનતેજવી

જનમનું  એક  બંધન   જીવને  જીવનથી  બાંધે છે
જીવન જીવતાં જટિલ જંજાળ જગની રોજ બાંધે છે
મરણ તક  બંધનોના  બોજ  ઓછા  હોય  એ રીતે
અહીંના   લોક   મડદાને  ય   મુશ્કેટાટ   બાંધે છે
-મધુકર રાંદેરિયા

લાગે છે અવાચક થઈ ગઈ છે
કલબલતી કાબર બહાર  બધે
નહિ તો  અહીં  એકી સાથે આ
શાયરના   અવાજો  શા  માટે
આકાશી  વાદળના  નામે  આ
વાત  તમોને   કહી   દઉં   છું
કાં  વરસી  લો  કાં  વિખરાઓ
આ  અમથાં   ગાજો  શા  માટે
-મધુકર રાંદેરિયા

✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

Raj Rathod, [11.08.19 10:16]
[Forwarded from 📚 જઞાન કી દુનિયા 📚]
Yuvirajsinh Jadeja:
🔰💠🔰💠🔰💠🔰💠🔰
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨હાઈકુ👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
🔰♦️🔰♦️🔰♦️🔰♦️🔰
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

🙌હાઈકુ એટલે બે પદ કે જે એકલા અસંબદ્ધ છે પણ ત્રીજું પદ જ્યારે મળે ત્યારે તે બંને જોડાય અને કંઈક અર્થસભર બને.

👉જાપાનમાં હાઈકુ એક જ લીટીમાં લખાય છે
👉 અગ્રેજીમાં તેને ત્રણ લીટીમાં લખવાની શરૂઆત થયેલી.
👉 હાઈકુ એવું નામકરણ ૧૯મી સદીમાં માશોકા શીકી દ્વારા કરવામાં આવેલું. પાંચ, સાત અને પાંચ એમ સત્તર અક્ષરની સીમામાં રહીને અભિવ્યક્તિને પાંખો આપતો આ પદ્યપ્રકાર પોતાનામાં એક વિશેષ લય લઈને આવે છે.
👁‍🗨👉નાનકડી પણ ચોટદાર રચના એ એક સુંદર હાઈકુના લક્ષણ છે.
👁‍🗨 મળે જાપાની કાવ્યપ્રકાર
👉દરેકે દરેક હાઈકુ પોતાનું અર્થગાંભીર્ય લઈને આવે છે અને કવિ જે વાત ભાવક સુધી પહોંચાડવા માંગે છે તે ખૂબ સચોટ છતાં સરળ રીતે મૂકી જાય છે.
🙌હાઈકુનું બંધારણ – નિહોંગોમાં (જાપાનીઝમાં) અને ગુજરાતીમાં

જેમ ગઝલના બંધારણનું મૂળ ’અબજદ’ પદ્ધતિમાં છે તેમ હાઈકુની મૂળ વ્યાખ્યા તો ચિત્રલિપિમાં છે. સદ્ભાગ્યે આ વ્યાખ્યા ઘણી સરળ છે.

નિહોંગોમાં તો હાઈકુ પ, ૭, પ મૂરામાં (માત્રામાં) લખાય છે. ઉર્દૂ અને બાંગ્લામાં પણ હાઈકુ માત્રામેળ જ લખાય છે. ગુજરાતીમાં હાઈકુ અક્ષરમેળ થઈ પ, ૭, પ અક્ષરોનો ત્રિપદ છંદ બની ગયું છે.

સદ્ભાગ્યે એક વખત હાઈકુ ગુજરાતીમાં અક્ષરમેળ બની ગયું પછી હાઈકુના બંધારણ વિષે બીજા કોઈ પ્રશ્નો નથી રહેતા.

🎯🔰♻️
કેવો સુંદર
પતંગ ઊઠે આભે
ઝૂપડાંમાંથી

👆👉ગરીબના ઝૂંપડામાંથી ઊઠીને ઊંચા આકાશને આંબવા મથતો રંગીન પતંગ એ આખરે તો ગરીબોના રંગીન સ્વપ્નાં જ છે. ઉમાશંકરની વિખ્યાત પંક્તિઓ યાદ આવ્યા વિના ન રહે: ભૂખ્યાં જનોનો જઠરાગ્નિ જાગશે, ખંડેરની ભસ્મકણી ન લાધશે.
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

How beautifully
That kite soars up to the sky
From the beggar’s hut.

👉હાઇકુઓ

પતંગિયું બેપગું….
વસંતો વેરે

અંધકારની
ત્રેવડ નહીં કે એ
દીવો બુઝાવે….

તડકો વંડી
વહેરે છે ને છાંયો
પડખે ઊંઘે….

‘વિરહી’ શ્વાસો
મૂકે ત્યાં થઈ જાતો
વાયુ ભડથું !

ખિસકોલીના
રુંવાં ઉપર રમે
સુંવાળો સૂર્ય….!

હું જ છબિમાં
હું જ છબિની બહાર
કયો હું સાચો ?

જીવતર છે
બાક્સ ખોખું, શ્વાસો
દિવાસળીઓ

મનીઓર્ડર
લૈને વૃદ્ધાએ લીધાં
રોકડાં આંસુ…
✍️યવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏