📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽
📽ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ📽
ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 1)
🙏મિત્રો કોઈને ખ્યાલ પણ નહીં હોય કે 2017નુ વર્ષ ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ છે...
મિત્રો આપણે ભૂલવું ના જોઈ કે ભારતીય ફિલ્મ જગતનાં ઇતિહાસની જેમ ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ પણ ભવ્યતિ ભવ્ય છે. તેમાં ઘણાં નાના-મોટા કલાકારોના જીવન સંઘર્ષ ગાથા વણાયેલી છે.
🙏 મિત્રો આજે બોલીવુડની ફિલ્મોની સાથે-સાથે ભારતના સ્થાનિક ફિલ્મ જગતે ઘણી પ્રગતિ કરીને સફળતાના શિખરોને શર કર્યા છે. આજના સમયમાં બોલીવુડની સરખામણીમાં ગુજરાતી ફિલ્મ જગત ભલે ઘણું પાછળ હોય પરંતુ તેના ઇતિહાસ પર નજર નાંખતા તેનાં ભવ્ય ઐતિહાસિક વારસાના દર્શન થયા વગર રહેતાં નથી.
👉આપણું ગુજરાતી ફિલ્મ જગત દસ દાયકાની સફર કરીને શતાબ્દી વર્ષ ઊજવી રહ્યું છે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👉ગુજરાતી ફિલ્મ જગતની સફરનો શુભારંભ ઇ.સ. ૧૯૧૭માં બનેલી મૂક ફિલ્મ - શેઠ સગાળશાથી થાય છે. જો કે, એ સમયે પ્રિન્ટ કાઢવાની નિષ્ફળ પ્રક્રિયાના કારણે શેઠ સગાળશા દર્શકો સુધી પહોંચી શકી નહીં. ત્યાર બાદ ફક્ત ત્રણ વર્ષના ગાળામાં અનુક્રમે શ્રી કૃષ્ણ-સુદામાં (૧૯૨૦) કાનજીભાઇ રાઠોડ અભિનીત - નરસિંહ મહેતા (૧૯૨૦) ગુજરાતી મૂક ફિલ્મો રૂપેરી પડદે આવી અને આ ફિલ્મોને ગુજરાતી દર્શકોએ સહર્ષ સ્વીકારી. ત્યાર બાદ થોડા વર્ષોમાં ભક્ત વિદુર (૧૯૨૧- ભારતની સર્વપ્રથમ રાજકીય ફિલ્મ, જેના પર રાજકીય કારણોસર પ્રતિબંધ આવ્યો હતો)નું આગમન થયું.
👁🗨👉પછીના વર્ષોમાં રોમાંચ અને રહસ્યથી ભરપૂર કાળો નાગ, મનોરમા (૧૯૨૩), સમુદ્રમંથન (૧૯૨૪) આવી. અને ત્યાર બાદ નરસિંહ મહેતા, સતી સાવિત્રી, ફાંકડો ફિતૂરી, રાણકદેવી, ભક્ત સુરદાસ, મીરાબાઇ, કુંવર બાઇનું મામેરું, જેસલ-તોરલ વગેરે સામાજિક યાદગાર ફિલ્મો થકી ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનો પાયો વધુ મજબૂત થયો.
👁🗨👉ગોવર્ધનરાય ત્રિપાઠીની નવલકથા પર બનેલી સ્વચ્છ સામાજીક ફિલ્મ ગુણસુંદરીએ ગુજરાતી સિનેમાં પર પોતાનો જાદુ ચલાવીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં ઇતિહાસ રચીને અભુતપૂર્વ સફળતા મેળવી. ત્યાર પછીના વર્ષોમાં ગુજરાતી પ્રજાને કરિયાવર, અખંડ સૌભાગ્યવતી, મહેંદી રંગ લાગ્યો, કંકુ જેવી ફિલ્મોએ ગુજરાતની સંસ્કૃતિને ઉજાગર કરી.
👁🗨👉✅ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કાનજીભાઇ રાઠોડ, નિરૂપારોય, આશા પારેખ, દિના પાઠક, સંજીવ કુમાર, કિરણ કુમાર, ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી, અરવિંદ ત્રિવેદી, રમેશ મહેતા, મંજરી દેશાઇ, નરેશ કનોડિયા, પલ્લવી મહેતા, સ્નેહલતા, કિરણ કુમાર, અરૂણા ઇરાની, અસરાની, રીટા ભાદુરી, હિતેન કુમાર, રોમા માણેક વગેરેએ પોતાના અભિનયના ઓજસ પાથર્યા છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👉👤😠હિન્દી ફિલ્મોમાં અમિતાભ બચ્ચન જેમ એંગ્રી યંગમેન છે તેવી રીતે ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં એંગ્રી યંગમેન નથી પરંતુ એંગ્રી યંગ વુમન તરીકે અરૂણા ઇરાનીની ગણના કરવામાં આવે છે. હિન્દી ફિલ્મોમાં અરૂણા ઇરાની હિરોઇન તરીકે સફળ ન થઇ પરંતુ ગુજરાતી ફિલ્મો થકી દર્શકોનો તેમને સારો પ્રતિસાદ મળ્યો છે.
👁🗨👉✅જેમ હિન્દી ફિલ્મોમાં રાજ-નરગીસ, દેવ-વહીદા, દેવ-સુરૈયા, અમિતાભ-રેખા, જીતેન્દ્ર-શ્રીદેવી, આમીર-જુહી અને શાહરૂખ-કાજોલની જોડી ફેવરીટ છે તેમ ગુજરાતી ફિલ્મમાં પણ એક સમયે ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી-સ્નેહલતાની જોડી સુપર હીટ હતી. તેમને બંનેએ મળીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતને ઘણી યાદગાર ફિલ્મો આપી. તેમના જેટલી ફિલ્મો અન્ય જોડીઓએ ગૉલિવુડને આપી નથી.
👁🗨👉✅નરેશ કનોડિયાએ ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં પ્રવેશ કરીને સ્નેહલતા સાથે જોડી બનાવીને ક્યારે ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીનું સ્થાન લઇ લીધું તેની ખબર ગુજરાતની પ્રજાને ન પડી. સ્નેહલતા અને નરેશ કનોડિયાની જોડીએ પણ ગુજરાતી સિનેમામાં ઘણી સુપર ડુપર હીટ ફિલ્મો આપી છે. ત્યાર બાદ અન્ય કલાકારો પણ આવ્યાં પરંતુ તેઓ ઉપેન્દ્ર-સ્નેહલતા કે નરેશ-સ્નેહલતા જેવું ટ્યુનિંગ અન્ય કોઇ જોડી કલાકારમાં જોવામાં ન મળ્યું.
👉✅કદાચ આ જ કારણે ગુજરાતી ફિલ્મોનાં કપરા દિવસો આવ્યાં. છેલ્લા ૧૦-૧પ વર્ષોમાં આંગળીનાં વેઢે ગણી શકાય તેટલી ગુજરાતી ફિલ્મો દર વર્ષે રૂપેરી પડદે રજૂ કરવામાં આવી. આ ફિલ્મો કયારે રજૂ થાય છે અને ક્યારે જતી રહે છે તેની લોકોને જાણ સુધ્ધા થતી નથી. આ સમયમાં બે એવી ફિલ્મો આવી જેનો અત્રે ઉલ્લેખ કરવો અનિવાર્ય છે. આ ફિલ્મ છે 'દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા' અને 'બાપા સીતારામ' - આ ફિલ્મો ટીકીટ બારી પર ટંકશાળ સાબીત થઈ હતી. પરંતુ અન્ય કોઇ ખાસ ફિલ્મો આ સમય દરમિયાન આવી નથી.
👁🗨🙏👉સમિક્ષકોના મતે બોલીવુડના કારણે ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગ મંદ થયો છે. પરંતુ ખરેખર કારણ કંઇક અલગ છે. ગુજરાતની જે ફિલ્મો સફળ થઇ છે તેની કથાવસ્તુ પર દૃષ્ટી નાખીએ તો જાણવા મળે છે કે, તે પૈકીની મહત્તમ ફિલ્મોનું કથાનક પૌરાણિક અને સામાજીક છે. તેમની પટકથા સબળ અને સંગીત સુમધુર હતું. જ્યારે આજના સમયમાં એક પણ પૌરાણિક કથા એવી નથી રહી કે જેમના પરથી ફિલ્મ આવી ન હોય. જો આજે પણ ભાદર તારા વહેતા પાણી, સોન કંસારી, હોથલ પદમણી, જેસલ તોરલ, પંખીનો માળો, હિરણને કાંઠે, ઢોલા મારૂ, પારકી થાપણ, ગંગા સતી, મેરૂ માલણ, દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા..... ના ગીત-સંગીત જેવા સુમધુર હતાં તેવું કર્ણપ્રિય સંગીત મળે તો તે ફિલ્મને ગુજરાતી દર્શકો જરૂરથી હોંશે-હોંશે વધાવશે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
ઘરમાં પ્રચલિત હતી.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
⭕️⭕️૧૯૭૫માં બનેલી ચંદ્રકાંત સાંગાણી દ્વારા દિગ્દર્શીત ફિલ્મ 'તાનારીરી' એ અકબરના જીવનનું અન્ય પાસું પ્રગટ કરે છે જે સામાન્ય રીતે એક રાજા સ્વરૂપે દર્શાવેલું હોય છે. ૧૯૭૬ની ગિરીશ મનુકાંત 'સોનબાઈની ચૂંદડી' એ પહેલી ગુજરાતી સિનેમા સ્કોપ ફિલ્મ હતી. આ ઉપરાંત ૧૯૮૦માં નિર્મિત કેતન મહેતાની ફિલ્મ ભવની ભવાઈ નામે એક ફીલ્મ બનાવાઈ હતી. આ ફિલ્મ ઉત્કૃષ્ટ અભિનય, છાયાચિત્રણ માટે વખણાઈ હતી. આ ફિલ્મને સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર અને સર્વશ્રેષ્ઠ કલા નિર્દેશન માટે મીરા લાખીયાને પુરસ્કાર મળ્યો. આ સિવાય તેને ફ્રાંસના નેન્ટ્સ ફેસ્ટીવલમાં ઈનામ મળ્યું હતું. ૧૯૯૨ની સંજીવ શાહ દિગ્દર્શીત ફિલ્મ 'હું હુંશી હુંશીલાલ' એક અર્વાચીન ફિલ્મ હતી.
♦️ગુજરાતી ફિલ્મો મોટે ભાગે માનવીય કે સામાજિક ભાવનાઓ દ્વારા વણાયેલી હોય છે. આમાં પારિવારિક સંબંધો, માનવ્ચ મનની ઈચ્છાઓ અને સમાજ જીવન સંબંધી વિષયવસ્તુ હોય છે.
💠ઘણા પ્રસિદ્ધ કલાકારોએ ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે. જેમકે, સંજીવ કુમાર, રાજેંદ્ર કુમાર, બિંદુ, આશા પારેખ , કિરણકુમાર, રીટા ભાદુરી,
ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી , અરવિંદ ત્રિવેદી , અરુણા ઈરાની, મલ્લિકા સારાભાઈ, અસરાની , નરેશ કનોડિયા , સ્નેહલતા , જયશ્રી ટી., હીતેન કુમાર વગેરે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
💠બોલીવુડ કે હિંદી ફિલ્મ જગતમાં ઘણા ગુજરાતીઓનો નોંધપાત્ર ફાળો છે જેમ કે સ્વ. સંજીવ કુમાર, આશા પારેખ, અરુણા ઈરાની, અરવિંદ ત્રિવેદી, પ્રાચી દેસાઇ, જેકી શ્રૉફ, પરેશ રાવલ, દીપશિખા, દર્શન જરીવાલા, પૂજા ભટ્ટ, સરમન જોશી, નિરુપા રોય, સ્વ. કલ્પના દિવાન, બિંદુ ઝવેરી, અનંગ દેસાઈ, ટીકુ તલસાણીયા, સતીષ શાહ, સ્વ. દીના પાઠક, રત્ના પાઠક, સુપ્રિયા પાઠક, ટીના અંબાણી, સ્વ. પરવીન બાબી , ડિમ્પલ કાપડીયા, અમીષા પટેલ, તુલીપ જોશી, આયેશા ટાકિયા , દીપીકા ચિખલિયા, નીલમ કોઠારી, સ્વ. અજીત વાછાની, સ્વ. ઉર્મિલા ભટ્ટ, ઉપેન પટેલ, હિમેશ રેશમિયા , શ્રુતી શેઠ, ફારુખ શેખ, માનવ ગોહીલ, રોમા માણેક વગેરે.
💠અન્ય ગુજરાતીભાષી દિગદર્શકો અને નિર્માતાઓ પણ બોલીવુડમાં કાર્યરત છે, જેમકે સંજય લીલા ભણસાલી, જીતેન પુરોહીત, વિજય ભટ્ટ, નાનાભઈ ભટ્ટ, મનમોહન દેસાઈ, કેતન દેસાઈ, મહેબૂબ ખાન, મહેશ ભટ્ટ , મુકેશ ભટ્ટ, વિક્ર્મ ભટ્ટ, ચંદ્ર બારોટ, નરિમન એ. ઈરાની, સંજય ગઢવી, ઈંદ્ર કુમાર, ધીરજલાલ શાહ, અબ્બાસ-મસ્તાન, મેહુલ કુમાર, વિપુલ શાહ, રાહુલ ઢોલકીયા વગેરે.
📢📢આલિશા ચિનોઇ , અલકા યાજ્ઞિક , મનહર ઉધાસ, પંકજ ઉધાસ , ફાલ્ગુની પાઠક, હિમેશ રેશમિયાએ હોલીવુડના જાણીતા ગુજરાતી ગાયકો છે. કલ્યાણજી આણંદજી, ઈસ્માઈલ દરબાર અને જયકિશન (શંકર જયકિશન જોડીના) જાણીતા ગુજરાતીભાષી સંગીતકારો છે.
📢કોલીવુડ (તમિલ ફિલ્મ ઉદ્યોગ)ની નમિતા, એટલે કે નમિતા મુકેશ વાંકવાળા એ જાણીતી અભિનેત્રી છે.
🔶કલ્પેન મોદી એ કાલ પેન તરીકે જાણીતા હોલીવુડ વ્યક્તિ છે. દેવ પટેલ સ્લમ ડૉગ મિલિયનેર નામક ચિત્રપટ પછી જાણીતા બન્યા છે. ગાંધી નામની ફિલ્મમાં ગાંધીજીનું પાત્ર ભજવનાર મુખ્ય અભિનેતા બેન કિંગ્સ્લી પણ ગુજરાતી મૂળ ધરાવે છે.
☢૧૯૬૫ થી ૧૯૯૦નો કાળ ગુજરાતી ફિલ્મોનો સૂવર્ણ કાળ હતો.
🔰રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર🏆🏆🏆
'ભવની ભવાઈ' એ ૧૯૮૦માં પ્રસિદ્ધ થયેલી ફિલ્મ કેતન મહેતા દ્વારા દિગદર્શિત હતી. આ ફિલ્મ ઉત્કૃષ્ટ અભિનય, છાયાચિત્રણ માટે વખણાઈ હતી. આ ફિલ્મને સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર અને સર્વશ્રેષ્ઠ કલા નિર્દેશન માટે મીરા લાખીયાને પુરસ્કાર મળ્યો. આ સિવાય તેને ફ્રાંસના નેન્ટ્સ ફેસ્ટીવલમાં ઈનામ મળ્યું હતું. ૨૦૦૯માં " લીટલ ઝીઝો ", નામની હિંદી, ગુજરાતી અને અંગ્રેજી ભાષામાં બનેલી ફિલ્મ, જેનું દિગદર્શન સૂની તારાપોરવાલાએ કર્યું હતું, તેને પરિવાર કલ્યાણ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર ’રજત કમળ’ મળ્યો હતો.
🏅.૮૦ થી ૧૦૦ દ્રશ્યોની હિંદી ફિલ્મ માટે ૫૦૦૦ થી ૮૦૦૦ શૉટ લેવાય છે જ્યારે ગુજરાતી ફિલ્મો ૫૦૦ થી ૮૦૦ શૉટ લે છે, કેમકે ફિલ્મના બજેટ અનુસાર એટલા શૉટ લેવાનું તેમને પાલવે નહીં. હાલમાં સરકારે ગુજરાતી ફિલ્મોને ૧૦૦% કર મુક્તિ આપી છે. સિનેમાગૃહને ૧ રૂ. નો વધારાનો સર્વિસ ચાર્જ પણ મળશે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
Vachhani), બાબુ રાજે (Babu Raje), બોમન ઇરાની (Boman Irani), ચાંપશીભાઈ નાગડા (Champashibhai Nagada), દર્શન જરીવાલા (Darshan Jariwala), દિલીપ જોશી (Dilip Joshi), ફારૂખ શેખ (Farooq Sheikh), ફિરોજ ઇરાની (Firoz Irani), હિતેન કુમાર (Hiten Kumar), જતીન કણકિયા (Jatin Kanakia), કૃષ્ણકાન્ત (કે.કે.) (Krishnakant), મણિરાજ બારોટ (Maniraj Barot), મૂળરાજ રાજડા (Mulraj Rajda), મનહર દેસાઈ (Manhar Desai), મહેશ કનોડિયા (Mahesh Kanodia), માનવ ગોહિલ (Manav Gohil), મનોજ જોષી (Manoj Joshi), નાના રાજગોર (Nana Rajgor), નરેશ કનોડિયા (Naresh Kanodia), નલિન દવે (Nalin Dave), પરેશ રાવલ (Paresh Rawal), રમેશ મહેતા (Ramesh Mehta), રાજીવ (Rajeev), રસિક દવે (Rasik Dave), રણજીત રાજ (Ranjeet Raj), સંજીવ કુમાર (Sanjeev Kumar), સોહરાબ મોદી (Sohrab Modi), સમીર ખખ્ખર (Samir Khakhkhar), શર્મન જોશી (Sharman Joshi), સતિષ શાહ (Satish Shah), સિદ્ધાર્થ રાંદેરિયા (Siddharath Randeria), ટીકુ તલસાણિયા (Tiku Talsania), ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી (Upendra Trivedi), ઉપેન પટેલ (Upen Patel), વિક્રમ ઠાકોર (Vikram Thakore) વગેરે..
♻️🎯પ્રસિદ્ધ ગુજરાતી અભિનેત્રીઓ:
આશા પારેખ (Aasha Parekh), અરુણા ઇરાની (Aruna Irani), બિંદુ (Bindu), દીના પાઠક (Dina Pathak), ડિમ્પલ કાપડિયા (Dimple Kapadia), જયશ્રી ટી (Jayshree T), કલ્પના દીવાન (Kalpana Diwan), કેતકી દવે (Ketki Dave), મલ્લિકા સારાભાઈ (Mallika Sarabhai), નિરૂપા રોય (Nirupa Roy), નીલમ (Neelam), પદ્મારાણી (Padmarani), પરવીન બાબી (Parveen Babi), પ્રાચી દેસાઈ (Prachi Desai), રત્ના પાઠક (Ratna Pathak), રીટા ભાદુરી (Rita Bhaduri), રાગિણી (Ragini), રેણુકા શહાણે (Renuka Shahane), રોમા માણેક (Roma Manek), સુપ્રિયા પાઠક (Supriya Pathak), સુજાતા મહેતા (Sujata Mehta), ઉર્મિલા ભટ્ટ (Urmila Bhatt), ઝંખના દેસાઈ (Zankhana Desai) વગેરે
💠🎯બિનગુજરાતી હોવા છતાં ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કામ કરનાર મહત્ત્વના અભિનેતા-અભિનેત્રીઓ:
સ્નેહલતા (Snehlata), કિરણકુમાર (Kirankumar), અસરાની (Asrani), રાજેન્દ્ર કુમાર (Rajendra Kumar), મોતીલાલ (Motilal), વિદ્યાસિંહા (Vidyasinha), નીતુસીંઘ (Neetusingh), લીલા ચીટણીસ (Leela Chitnis), શોભના સમર્થ (Shobhana Samarth), પ્રદીપ કુમાર (Pradeep Kumar), દારા સીંઘ (Darasingh)વગેરે..
💠💠રંગભૂમિ / મનોરંજન ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલ અન્ય પ્રસિદ્ધ ગુજરાતી વ્યક્તિઓ :
અંજુમ રજબ અલી (Anjum Rajab Ali) (પટકથા લેખક), અભિજાત જોશી (Abhijat Joshi) (સ્ક્રિપ્ટ રાઇટર), અનિસ બાઝમી (Anis Bazami) (દિગ્દર્શક, લેખક), અબ્બાસ – મસ્તાન (Abbas – Mastan) (દિગ્દર્શક), ઐશ્વર્યા મજૂમદાર (Aishwarya Majmudar) (ગાયિકા), આસિત દેસાઈ (Aasit Desai) (સંગીતકાર-ગાયક), અજિત મર્ચન્ટ (Ajit Merchant) (સંગીતકાર), અવિનાશ વ્યાસ (Avinash Vyas) (ગીતકાર- સંગીતકાર), બંકિમ પાઠક (Bankim Pathak) (ગાયક), ચીમનલાલ દેસાઈ (Chimanlal Desai) (નિર્માતા), છેલ-પરેશ (Chhel Paresh) (કળા દિગ્દર્શક), ચંદુલાલ શાહ (Chandulal Shah) (નિર્માતા), દ્વારકાદાસ સંપત (Dwarkadas Sampat) (નિર્માતા-અભિનેતા), દલસુખ પંચોલી (Dalsukh Pancholi) (નિર્માતા), ડી. ઓ. ભણશાળી (D. O. Bhansali)(સાઉન્ડ રેકોર્ડિસ્ટ), દિલીપ ધોળકીયા (Dilip Dholakiya) (ગાયક-સંગીતકાર), દેવાંગ પટેલ (Devang Patel) (ગાયક), ફાલ્ગુની પાઠક (Falguni Pathak) (ગાયિકા), ગૌરાંગ વ્યાસ (Gaurang Vyas) (સંગીતકાર), હીમેશ રેશમિયા (Himesh Reshamiya) (ગાયક-સંગીતકાર), ઇન્દ્ર કુમાર (Indra Kumar) (દિગ્દર્શક), ઇસ્માઇલ દરબાર (Ismail Darbar) (સંગીતકાર), કલ્યાણજી આણંદજી (Kalyanji Aanandji) (સંગીતકાર), કૌશિક (Kaushik) (સાઉન્ડ રેકોર્ડીસ્ટ), કેતન દેસાઈ (Ketan Desai) (દિગ્દર્શક), મનહર રસકપૂર (Manhar Raskapur) (દિગ્દર્શક), મોહનલાલ દવે (Mohanlal Dave) (પટકથા લેખક), મનમોહન દેસાઈ (Manmohan Desai) (દિગ્દર્શક), મહેશ ભટ્ટ (Mahesh Bhatt) (દિગ્દર્શક), મેહુલ કુમાર (Mehul Kumar) (દિગ્દર્શક), મહેબૂબ ખાન (Mehboob Khan) (નિર્માતા-દિગ્દર્શક), મનહર ઉધાસ (Manhar Udhas) (ગાયક), પંકજ ઉધાસ (Pankaj Udhas) (ગાયક), પ્રફુલ્લ દવે (Praful Dave) (ગાયક), રતિભાઈ પુનાતર (Ratibhai Punatar) (દિગ્દર્શક), રજત ધોળકીયા (Rajat Dholakia) (સંગીતકાર), રવીન્દ્ર દવે (Ravindra Dave) (દિગ્દર્શક), સંજય લીલા ભણસાલી (Sanjay Leela Bhansali) (દિગ્દર્શક), શબ્બીર કુમાર (Shabbir Kumar) (ગાયક), સંજય ગઢવી (Sanjay Gadhavi) (દિગ્દર્શક), સાજિદ નડિયાદવાલા (Sajid Nadiadwala) (દિગ્દર્શક), વિપુલ શાહ (Vipul Shah) (દિગ્દર્શક), વિષ્ણુકુમાર વ્યાસ (Vishnukumar Vyas) (નિર્માતા)
(👆ઉપરની તમામ યાદી સંપૂર્ણ નથી. કેવળ ખ્યાલ આવે એટલા પૂરતાં જ આ નામો આપવામાં આવ્યાં છે. સંપૂર્ણ યાદી બનાવવી મુશ્કેલ છે.)
✍🏻યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏🏻
📽ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ📽
ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 1)
🙏મિત્રો કોઈને ખ્યાલ પણ નહીં હોય કે 2017નુ વર્ષ ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ છે...
મિત્રો આપણે ભૂલવું ના જોઈ કે ભારતીય ફિલ્મ જગતનાં ઇતિહાસની જેમ ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ પણ ભવ્યતિ ભવ્ય છે. તેમાં ઘણાં નાના-મોટા કલાકારોના જીવન સંઘર્ષ ગાથા વણાયેલી છે.
🙏 મિત્રો આજે બોલીવુડની ફિલ્મોની સાથે-સાથે ભારતના સ્થાનિક ફિલ્મ જગતે ઘણી પ્રગતિ કરીને સફળતાના શિખરોને શર કર્યા છે. આજના સમયમાં બોલીવુડની સરખામણીમાં ગુજરાતી ફિલ્મ જગત ભલે ઘણું પાછળ હોય પરંતુ તેના ઇતિહાસ પર નજર નાંખતા તેનાં ભવ્ય ઐતિહાસિક વારસાના દર્શન થયા વગર રહેતાં નથી.
👉આપણું ગુજરાતી ફિલ્મ જગત દસ દાયકાની સફર કરીને શતાબ્દી વર્ષ ઊજવી રહ્યું છે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👉ગુજરાતી ફિલ્મ જગતની સફરનો શુભારંભ ઇ.સ. ૧૯૧૭માં બનેલી મૂક ફિલ્મ - શેઠ સગાળશાથી થાય છે. જો કે, એ સમયે પ્રિન્ટ કાઢવાની નિષ્ફળ પ્રક્રિયાના કારણે શેઠ સગાળશા દર્શકો સુધી પહોંચી શકી નહીં. ત્યાર બાદ ફક્ત ત્રણ વર્ષના ગાળામાં અનુક્રમે શ્રી કૃષ્ણ-સુદામાં (૧૯૨૦) કાનજીભાઇ રાઠોડ અભિનીત - નરસિંહ મહેતા (૧૯૨૦) ગુજરાતી મૂક ફિલ્મો રૂપેરી પડદે આવી અને આ ફિલ્મોને ગુજરાતી દર્શકોએ સહર્ષ સ્વીકારી. ત્યાર બાદ થોડા વર્ષોમાં ભક્ત વિદુર (૧૯૨૧- ભારતની સર્વપ્રથમ રાજકીય ફિલ્મ, જેના પર રાજકીય કારણોસર પ્રતિબંધ આવ્યો હતો)નું આગમન થયું.
👁🗨👉પછીના વર્ષોમાં રોમાંચ અને રહસ્યથી ભરપૂર કાળો નાગ, મનોરમા (૧૯૨૩), સમુદ્રમંથન (૧૯૨૪) આવી. અને ત્યાર બાદ નરસિંહ મહેતા, સતી સાવિત્રી, ફાંકડો ફિતૂરી, રાણકદેવી, ભક્ત સુરદાસ, મીરાબાઇ, કુંવર બાઇનું મામેરું, જેસલ-તોરલ વગેરે સામાજિક યાદગાર ફિલ્મો થકી ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનો પાયો વધુ મજબૂત થયો.
👁🗨👉ગોવર્ધનરાય ત્રિપાઠીની નવલકથા પર બનેલી સ્વચ્છ સામાજીક ફિલ્મ ગુણસુંદરીએ ગુજરાતી સિનેમાં પર પોતાનો જાદુ ચલાવીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં ઇતિહાસ રચીને અભુતપૂર્વ સફળતા મેળવી. ત્યાર પછીના વર્ષોમાં ગુજરાતી પ્રજાને કરિયાવર, અખંડ સૌભાગ્યવતી, મહેંદી રંગ લાગ્યો, કંકુ જેવી ફિલ્મોએ ગુજરાતની સંસ્કૃતિને ઉજાગર કરી.
👁🗨👉✅ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કાનજીભાઇ રાઠોડ, નિરૂપારોય, આશા પારેખ, દિના પાઠક, સંજીવ કુમાર, કિરણ કુમાર, ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી, અરવિંદ ત્રિવેદી, રમેશ મહેતા, મંજરી દેશાઇ, નરેશ કનોડિયા, પલ્લવી મહેતા, સ્નેહલતા, કિરણ કુમાર, અરૂણા ઇરાની, અસરાની, રીટા ભાદુરી, હિતેન કુમાર, રોમા માણેક વગેરેએ પોતાના અભિનયના ઓજસ પાથર્યા છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👉👤😠હિન્દી ફિલ્મોમાં અમિતાભ બચ્ચન જેમ એંગ્રી યંગમેન છે તેવી રીતે ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં એંગ્રી યંગમેન નથી પરંતુ એંગ્રી યંગ વુમન તરીકે અરૂણા ઇરાનીની ગણના કરવામાં આવે છે. હિન્દી ફિલ્મોમાં અરૂણા ઇરાની હિરોઇન તરીકે સફળ ન થઇ પરંતુ ગુજરાતી ફિલ્મો થકી દર્શકોનો તેમને સારો પ્રતિસાદ મળ્યો છે.
👁🗨👉✅જેમ હિન્દી ફિલ્મોમાં રાજ-નરગીસ, દેવ-વહીદા, દેવ-સુરૈયા, અમિતાભ-રેખા, જીતેન્દ્ર-શ્રીદેવી, આમીર-જુહી અને શાહરૂખ-કાજોલની જોડી ફેવરીટ છે તેમ ગુજરાતી ફિલ્મમાં પણ એક સમયે ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી-સ્નેહલતાની જોડી સુપર હીટ હતી. તેમને બંનેએ મળીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતને ઘણી યાદગાર ફિલ્મો આપી. તેમના જેટલી ફિલ્મો અન્ય જોડીઓએ ગૉલિવુડને આપી નથી.
👁🗨👉✅નરેશ કનોડિયાએ ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં પ્રવેશ કરીને સ્નેહલતા સાથે જોડી બનાવીને ક્યારે ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીનું સ્થાન લઇ લીધું તેની ખબર ગુજરાતની પ્રજાને ન પડી. સ્નેહલતા અને નરેશ કનોડિયાની જોડીએ પણ ગુજરાતી સિનેમામાં ઘણી સુપર ડુપર હીટ ફિલ્મો આપી છે. ત્યાર બાદ અન્ય કલાકારો પણ આવ્યાં પરંતુ તેઓ ઉપેન્દ્ર-સ્નેહલતા કે નરેશ-સ્નેહલતા જેવું ટ્યુનિંગ અન્ય કોઇ જોડી કલાકારમાં જોવામાં ન મળ્યું.
👉✅કદાચ આ જ કારણે ગુજરાતી ફિલ્મોનાં કપરા દિવસો આવ્યાં. છેલ્લા ૧૦-૧પ વર્ષોમાં આંગળીનાં વેઢે ગણી શકાય તેટલી ગુજરાતી ફિલ્મો દર વર્ષે રૂપેરી પડદે રજૂ કરવામાં આવી. આ ફિલ્મો કયારે રજૂ થાય છે અને ક્યારે જતી રહે છે તેની લોકોને જાણ સુધ્ધા થતી નથી. આ સમયમાં બે એવી ફિલ્મો આવી જેનો અત્રે ઉલ્લેખ કરવો અનિવાર્ય છે. આ ફિલ્મ છે 'દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા' અને 'બાપા સીતારામ' - આ ફિલ્મો ટીકીટ બારી પર ટંકશાળ સાબીત થઈ હતી. પરંતુ અન્ય કોઇ ખાસ ફિલ્મો આ સમય દરમિયાન આવી નથી.
👁🗨🙏👉સમિક્ષકોના મતે બોલીવુડના કારણે ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગ મંદ થયો છે. પરંતુ ખરેખર કારણ કંઇક અલગ છે. ગુજરાતની જે ફિલ્મો સફળ થઇ છે તેની કથાવસ્તુ પર દૃષ્ટી નાખીએ તો જાણવા મળે છે કે, તે પૈકીની મહત્તમ ફિલ્મોનું કથાનક પૌરાણિક અને સામાજીક છે. તેમની પટકથા સબળ અને સંગીત સુમધુર હતું. જ્યારે આજના સમયમાં એક પણ પૌરાણિક કથા એવી નથી રહી કે જેમના પરથી ફિલ્મ આવી ન હોય. જો આજે પણ ભાદર તારા વહેતા પાણી, સોન કંસારી, હોથલ પદમણી, જેસલ તોરલ, પંખીનો માળો, હિરણને કાંઠે, ઢોલા મારૂ, પારકી થાપણ, ગંગા સતી, મેરૂ માલણ, દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા..... ના ગીત-સંગીત જેવા સુમધુર હતાં તેવું કર્ણપ્રિય સંગીત મળે તો તે ફિલ્મને ગુજરાતી દર્શકો જરૂરથી હોંશે-હોંશે વધાવશે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽
📽ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ📽
ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
( ભાગ 2 )
👁🗨👉ગુજરાતી સિનેમા , સામાન્ય રીતે ઢોલીવૂડ કે ગોલીવૂડ તરીકે ઓળખાવાય છે,
👁🗨પ્રારંભકાળથી અત્યાર સુધીમાં ૧૦૦૦ કરતાં વધુ ચલચિત્રો નિર્માણ પામ્યા છે. ભારતીય સિનેમા ઉદ્યોગનો પ્રાદેશિક અને સ્થાનિક ભાષાના મોટા સિનેમા ઉદ્યોગમાંનો એક એવો
ગુજરાતી ભાષા સાથે જોડાયેલો ઉદ્યોગ છે.
👁🗨👉મુંગી ફિલ્મોનાં જમાનામાં, સિનેઉદ્યોગમાં વ્યક્તિગત રીતે ઘણાં ગુજરાતીઓ હતા.
👁🗨👉૯ એપ્રિલ ૧૯૩૨ના રોજ પ્રથમ ગુજરાતી ચલચિત્ર (બોલપટ) નરસિંહ મહેતા રજૂ થયું હતું.
👁🗨👉૧૯૬૦, ૭૦ અને ૮૦ના દશકમાં ફાલ્યા ફૂલ્યાં પછી આ ઉદ્યોગની પડતી શરૂ થઈ.
૨૦૦૦માં તો નવા બનેલાં ચલચિત્રોનો આંક ૨૦ કરતાં પણ ઓછો થઈ ગયો હતો.
ત્યાર પછી ગ્રામ્ય વિસ્તારોની માંગ અને પછીથી નવી નવી તકનિકો તથા ચલચિત્રોમાં શહેરી વિષયોના સમાવેશને કારણે ૨૦૧૦માં વળી આ ઉદ્યોગમાં આંશિકરૂપે તેજી આવી.
👁🗨🎯🎯૨૦૦૫માં તો સરકારે ગુજરાતી ફિલ્મોને ૧૦૦% કરમુક્ત જાહેર કરી હતી, અને ૨૦૧૬માં પ્રોત્સાહનોની નીતિ પણ અમલમાં આવી.
👁🗨👉ગુજરાતી સિને ઉદ્યોગનું હુલામણું નામ ✅ઢોલીવૂડ ,
મુંબઈ (ત્યારે બોમ્બે કહેવાતું) સ્થિત સિનેમા ઉદ્યોગના હુલામણા નામ, બોલીવૂડ થી પ્રેરીત છે. ગુજરાતી ચલચિત્રોમાં વિપુલ પ્રમાણમાં
ઢોલનો ઉપયોગ થતો હોવાને કારણે આ નામ પડી ગયું છે. તદ્ઉપરાંત, ગુજરાત અને બોલીવૂડ એ બંન્ને શબ્દોનાં સંયોજન દ્વારા પડેલું અન્ય હુલામણું નામ છે, 👁🗨ગોલીવૂડ.
♻️અંગ્રેજ સત્તા દ્વારા પ્રતિબંધિત કરાયેલું પ્રથમ ચલચિત્ર ભક્ત વિદુર (૧૯૨૧).
♻️બોલપટનાં આગમન પહેલાંથી જ ઘણી બધી મુંગી ફિલ્મો ગુજરાતી લોકો અને સંસ્કૃતિ સાથે સંકળાયેલી રહી હતી, ઘણાં દિગ્દર્શકો, નિર્માતાઓ અને કલાકારો ગુજરાતી અને
પારસીઓ હતા. ૧૯૧૩ થી ૧૯૩૧ દરમિયાન બોમ્બે (હવે મુંબઈ )માં ગુજરાતીઓની માલીકીનાં ૨૦ જેટલાં સિનેમા નિર્માણગૃહો કે ફિલ્મ કંપનીઓ હતાં; અને ઓછામાં ઓછા ૪૪ મોખરાનાં ગુજરાતી દિગ્દર્શકો હતા.
♻️મુંગી ફિલ્મ બિલ્વમંગલ (ભક્ત સૂરદાસ , ૧૯૧૯, તરીકે પણ ઓળખાયેલી)♦️ ગુજરાતી પારસી રુસ્તમજી ધોતીવાલાએ દિગ્દર્શિત કરી હતી, અને તેની વાર્તા ગુજરાતી લેખક ચાંપશી ઉદેશીએ લખી હતી.
આ પૂર્ણ લંબાઈની (૧૩૨ મિનિટ્સ, ૧૨,૦૦૦ ફુટ (૩,૭૦૦ મી)) ફિલ્મ કલકત્તા (હવે કોલકાતા, પશ્ચિમ બંગાળ )ની એલ્ફિનસ્ટોન બાયોસ્કોપ કંપનીએ નિર્માણ કરી હતી, તે બંગાળી ફિલ્મ મનાય હતી.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨૧૯૧૯માં, પ્રખ્યાત ગુજરાતી સામયીક વિસમી સદી ના સંપાદક,
હાજીમહંમદ અલ્લારખાની મદદથી સુચેત સિંઘે ’ઓરિએન્ટલ ફિલ્મ મેન્યુફેક્ચરીંગ કંપની ઓફ બોમ્બે’ની સ્થાપના કરી હતી. મુંગી ફિલ્મ
👁🗨નરસિંહ મહેતા (૧૯૨૦) આ ઓરિએન્ટ કંપનીએ બનાવેલી, જે ફિલ્મમાં પડદા પર જ્યારે સંબંધિત દ્રશ્યો દર્શાવાય ત્યારે ગીત " વૈષ્ણવજન તો.. " સિનેમા ખંડમાં ઉપસ્થિત સંગીતકારો અને દર્શકો દ્વારા ગાવામાં આવતું હતું.
⭕️⭕️ઈ.સ. ૧૯૩૨માં ગુજરાતી ફિલ્મ નરસિંહ મહેતા આવી. 👉આના દિગ્દર્શક નાનુભાઈ વકીલ હતા. આ ફિલ્મમાં મોહનલાલા, મારુતીરાવ, માસ્ટર મનહર અને મિસ મહેતાબ કલાકાર હતા. આ એક સંત ચરિત્ર ફિલ્મ હતી જે સંત નરસિંહ મહેતાના જીવન પર આધારિત હતી. આ ફિલ્મ અનોખી હતી કેમકે તેમાં કોઈ ચમત્કાર આદિ બતાવવામાં આવ્યાં ન હતા.
⭕️⭕️૧૯૩૫માં એક અન્ય ફિલ્મ "ઘર જમાઈ" બની જેના દિગ્દર્શક હોમી માસ્ટર હતા. આ ફિલ્મમાં હીરા, જમના, બેબી નૂરજહાં, અમૂ, અલીમિયાં, જમશેદજી અને ગુલામ રસૂલએ અભિનય કર્યો. આ ફિલ્મ ઘર જમાઈ, સ્ત્રી સ્વાતંત્ર્ય સંબંધે તેનો વિરોધ અને તેના નાસી છૂટવાના પ્રયાસો પર આધારિત એક હાસ્ય ફિલ્મ હતી. આ ફિલ્મ ખૂબ સફળ રહી હતી. ચત્રભુજ દોશી દ્વારા દિગદર્શીત 'કરિયાવર', રામચંદ્ર ઠાકુર દ્વારા દિગદર્શીત 'વડીલોના વાંકે', રતિભાઈ પુનાતર દ્વારા દિગદર્શીત 'ગાડાનો બેલ' અને વલ્લ્ભ ચોક્સી દ્વારા દિગદર્શીત 'લીલુડી ધરતી' એ
ચુનીલાલ મડિયાની નવલકથા પર આધારિત હતી. આધુનિકીકરણના પરિણામે નિર્મિત તકલીફો આ ફિલ્મોમાં જોવા મળે છે. ’ગાડાનો બેલ’ જેવી ફિલ્મોમાં પરિવર્તન અને સત્યનું અસરકારક નિરૂપણ થયલું છે.
⭕️⭕️એક ફિલ્મ "ગુણસુંદરી" નો ખાસ ઉલ્લેખ થાય છે, કેમકે આ ફિલ્મ ૧૯૨૭ થી ૧૯૪૮ વચ્ચે ત્રણ વખત બની હતી. ચંદુલાલ શાહ દ્વારા ૧૯૨૭માં બનેલી તે પ્રથમ ફિલ્મ એટલી પ્રસિદ્ધ થઈ કે તેમણે ૧૯૩૪માં તેને ફરીથી બનાવી. રતિલાલ હેમચંદ પુનાતરે ફરી તેને ૧૯૪૮માં બનાવી. હિંદી ફિલ્મોની પ્રસિદ્ધ ચરિત્ર અભિનેત્રી નિરુપા રોયએ આ ફિલ્મથી પોતાની કારકિર્દી શરૂ કરી હતી.
⭕️⭕️વિષય વસ્તુના સંદર્ભે નાટકીય અને ભાવનાત્મક ફિલ્મો દર્શકોમાં પ્રિય રહેલી છે, અખંડ સૌભાગ્યવતી , જેમાં બોલીવૂડની અભિનેત્રી
આશા પારેખએ અભિનય કર્યો હતો, તે ૧૯૬૩ની સફળ ફિલ્મ હતી. ગુજરાતી ટીવી. શ્રેણીઓના નિર્માણ ક્ષેત્રે આશા પારેખનું ઘણું સારું યોગદાન રહ્યું છે. ઘણા લાંબા સમય સુધી તેમની નિર્માણ કંપની 'જ્યોતિ' ઘર
📽ગુજરાતી ફિલ્મનો ઇતિહાસ📽
ગુજરાતી ફિલ્મ જગતનું શતાબ્દી વર્ષ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
( ભાગ 2 )
👁🗨👉ગુજરાતી સિનેમા , સામાન્ય રીતે ઢોલીવૂડ કે ગોલીવૂડ તરીકે ઓળખાવાય છે,
👁🗨પ્રારંભકાળથી અત્યાર સુધીમાં ૧૦૦૦ કરતાં વધુ ચલચિત્રો નિર્માણ પામ્યા છે. ભારતીય સિનેમા ઉદ્યોગનો પ્રાદેશિક અને સ્થાનિક ભાષાના મોટા સિનેમા ઉદ્યોગમાંનો એક એવો
ગુજરાતી ભાષા સાથે જોડાયેલો ઉદ્યોગ છે.
👁🗨👉મુંગી ફિલ્મોનાં જમાનામાં, સિનેઉદ્યોગમાં વ્યક્તિગત રીતે ઘણાં ગુજરાતીઓ હતા.
👁🗨👉૯ એપ્રિલ ૧૯૩૨ના રોજ પ્રથમ ગુજરાતી ચલચિત્ર (બોલપટ) નરસિંહ મહેતા રજૂ થયું હતું.
👁🗨👉૧૯૬૦, ૭૦ અને ૮૦ના દશકમાં ફાલ્યા ફૂલ્યાં પછી આ ઉદ્યોગની પડતી શરૂ થઈ.
૨૦૦૦માં તો નવા બનેલાં ચલચિત્રોનો આંક ૨૦ કરતાં પણ ઓછો થઈ ગયો હતો.
ત્યાર પછી ગ્રામ્ય વિસ્તારોની માંગ અને પછીથી નવી નવી તકનિકો તથા ચલચિત્રોમાં શહેરી વિષયોના સમાવેશને કારણે ૨૦૧૦માં વળી આ ઉદ્યોગમાં આંશિકરૂપે તેજી આવી.
👁🗨🎯🎯૨૦૦૫માં તો સરકારે ગુજરાતી ફિલ્મોને ૧૦૦% કરમુક્ત જાહેર કરી હતી, અને ૨૦૧૬માં પ્રોત્સાહનોની નીતિ પણ અમલમાં આવી.
👁🗨👉ગુજરાતી સિને ઉદ્યોગનું હુલામણું નામ ✅ઢોલીવૂડ ,
મુંબઈ (ત્યારે બોમ્બે કહેવાતું) સ્થિત સિનેમા ઉદ્યોગના હુલામણા નામ, બોલીવૂડ થી પ્રેરીત છે. ગુજરાતી ચલચિત્રોમાં વિપુલ પ્રમાણમાં
ઢોલનો ઉપયોગ થતો હોવાને કારણે આ નામ પડી ગયું છે. તદ્ઉપરાંત, ગુજરાત અને બોલીવૂડ એ બંન્ને શબ્દોનાં સંયોજન દ્વારા પડેલું અન્ય હુલામણું નામ છે, 👁🗨ગોલીવૂડ.
♻️અંગ્રેજ સત્તા દ્વારા પ્રતિબંધિત કરાયેલું પ્રથમ ચલચિત્ર ભક્ત વિદુર (૧૯૨૧).
♻️બોલપટનાં આગમન પહેલાંથી જ ઘણી બધી મુંગી ફિલ્મો ગુજરાતી લોકો અને સંસ્કૃતિ સાથે સંકળાયેલી રહી હતી, ઘણાં દિગ્દર્શકો, નિર્માતાઓ અને કલાકારો ગુજરાતી અને
પારસીઓ હતા. ૧૯૧૩ થી ૧૯૩૧ દરમિયાન બોમ્બે (હવે મુંબઈ )માં ગુજરાતીઓની માલીકીનાં ૨૦ જેટલાં સિનેમા નિર્માણગૃહો કે ફિલ્મ કંપનીઓ હતાં; અને ઓછામાં ઓછા ૪૪ મોખરાનાં ગુજરાતી દિગ્દર્શકો હતા.
♻️મુંગી ફિલ્મ બિલ્વમંગલ (ભક્ત સૂરદાસ , ૧૯૧૯, તરીકે પણ ઓળખાયેલી)♦️ ગુજરાતી પારસી રુસ્તમજી ધોતીવાલાએ દિગ્દર્શિત કરી હતી, અને તેની વાર્તા ગુજરાતી લેખક ચાંપશી ઉદેશીએ લખી હતી.
આ પૂર્ણ લંબાઈની (૧૩૨ મિનિટ્સ, ૧૨,૦૦૦ ફુટ (૩,૭૦૦ મી)) ફિલ્મ કલકત્તા (હવે કોલકાતા, પશ્ચિમ બંગાળ )ની એલ્ફિનસ્ટોન બાયોસ્કોપ કંપનીએ નિર્માણ કરી હતી, તે બંગાળી ફિલ્મ મનાય હતી.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨૧૯૧૯માં, પ્રખ્યાત ગુજરાતી સામયીક વિસમી સદી ના સંપાદક,
હાજીમહંમદ અલ્લારખાની મદદથી સુચેત સિંઘે ’ઓરિએન્ટલ ફિલ્મ મેન્યુફેક્ચરીંગ કંપની ઓફ બોમ્બે’ની સ્થાપના કરી હતી. મુંગી ફિલ્મ
👁🗨નરસિંહ મહેતા (૧૯૨૦) આ ઓરિએન્ટ કંપનીએ બનાવેલી, જે ફિલ્મમાં પડદા પર જ્યારે સંબંધિત દ્રશ્યો દર્શાવાય ત્યારે ગીત " વૈષ્ણવજન તો.. " સિનેમા ખંડમાં ઉપસ્થિત સંગીતકારો અને દર્શકો દ્વારા ગાવામાં આવતું હતું.
⭕️⭕️ઈ.સ. ૧૯૩૨માં ગુજરાતી ફિલ્મ નરસિંહ મહેતા આવી. 👉આના દિગ્દર્શક નાનુભાઈ વકીલ હતા. આ ફિલ્મમાં મોહનલાલા, મારુતીરાવ, માસ્ટર મનહર અને મિસ મહેતાબ કલાકાર હતા. આ એક સંત ચરિત્ર ફિલ્મ હતી જે સંત નરસિંહ મહેતાના જીવન પર આધારિત હતી. આ ફિલ્મ અનોખી હતી કેમકે તેમાં કોઈ ચમત્કાર આદિ બતાવવામાં આવ્યાં ન હતા.
⭕️⭕️૧૯૩૫માં એક અન્ય ફિલ્મ "ઘર જમાઈ" બની જેના દિગ્દર્શક હોમી માસ્ટર હતા. આ ફિલ્મમાં હીરા, જમના, બેબી નૂરજહાં, અમૂ, અલીમિયાં, જમશેદજી અને ગુલામ રસૂલએ અભિનય કર્યો. આ ફિલ્મ ઘર જમાઈ, સ્ત્રી સ્વાતંત્ર્ય સંબંધે તેનો વિરોધ અને તેના નાસી છૂટવાના પ્રયાસો પર આધારિત એક હાસ્ય ફિલ્મ હતી. આ ફિલ્મ ખૂબ સફળ રહી હતી. ચત્રભુજ દોશી દ્વારા દિગદર્શીત 'કરિયાવર', રામચંદ્ર ઠાકુર દ્વારા દિગદર્શીત 'વડીલોના વાંકે', રતિભાઈ પુનાતર દ્વારા દિગદર્શીત 'ગાડાનો બેલ' અને વલ્લ્ભ ચોક્સી દ્વારા દિગદર્શીત 'લીલુડી ધરતી' એ
ચુનીલાલ મડિયાની નવલકથા પર આધારિત હતી. આધુનિકીકરણના પરિણામે નિર્મિત તકલીફો આ ફિલ્મોમાં જોવા મળે છે. ’ગાડાનો બેલ’ જેવી ફિલ્મોમાં પરિવર્તન અને સત્યનું અસરકારક નિરૂપણ થયલું છે.
⭕️⭕️એક ફિલ્મ "ગુણસુંદરી" નો ખાસ ઉલ્લેખ થાય છે, કેમકે આ ફિલ્મ ૧૯૨૭ થી ૧૯૪૮ વચ્ચે ત્રણ વખત બની હતી. ચંદુલાલ શાહ દ્વારા ૧૯૨૭માં બનેલી તે પ્રથમ ફિલ્મ એટલી પ્રસિદ્ધ થઈ કે તેમણે ૧૯૩૪માં તેને ફરીથી બનાવી. રતિલાલ હેમચંદ પુનાતરે ફરી તેને ૧૯૪૮માં બનાવી. હિંદી ફિલ્મોની પ્રસિદ્ધ ચરિત્ર અભિનેત્રી નિરુપા રોયએ આ ફિલ્મથી પોતાની કારકિર્દી શરૂ કરી હતી.
⭕️⭕️વિષય વસ્તુના સંદર્ભે નાટકીય અને ભાવનાત્મક ફિલ્મો દર્શકોમાં પ્રિય રહેલી છે, અખંડ સૌભાગ્યવતી , જેમાં બોલીવૂડની અભિનેત્રી
આશા પારેખએ અભિનય કર્યો હતો, તે ૧૯૬૩ની સફળ ફિલ્મ હતી. ગુજરાતી ટીવી. શ્રેણીઓના નિર્માણ ક્ષેત્રે આશા પારેખનું ઘણું સારું યોગદાન રહ્યું છે. ઘણા લાંબા સમય સુધી તેમની નિર્માણ કંપની 'જ્યોતિ' ઘર
ઘરમાં પ્રચલિત હતી.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
⭕️⭕️૧૯૭૫માં બનેલી ચંદ્રકાંત સાંગાણી દ્વારા દિગ્દર્શીત ફિલ્મ 'તાનારીરી' એ અકબરના જીવનનું અન્ય પાસું પ્રગટ કરે છે જે સામાન્ય રીતે એક રાજા સ્વરૂપે દર્શાવેલું હોય છે. ૧૯૭૬ની ગિરીશ મનુકાંત 'સોનબાઈની ચૂંદડી' એ પહેલી ગુજરાતી સિનેમા સ્કોપ ફિલ્મ હતી. આ ઉપરાંત ૧૯૮૦માં નિર્મિત કેતન મહેતાની ફિલ્મ ભવની ભવાઈ નામે એક ફીલ્મ બનાવાઈ હતી. આ ફિલ્મ ઉત્કૃષ્ટ અભિનય, છાયાચિત્રણ માટે વખણાઈ હતી. આ ફિલ્મને સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર અને સર્વશ્રેષ્ઠ કલા નિર્દેશન માટે મીરા લાખીયાને પુરસ્કાર મળ્યો. આ સિવાય તેને ફ્રાંસના નેન્ટ્સ ફેસ્ટીવલમાં ઈનામ મળ્યું હતું. ૧૯૯૨ની સંજીવ શાહ દિગ્દર્શીત ફિલ્મ 'હું હુંશી હુંશીલાલ' એક અર્વાચીન ફિલ્મ હતી.
♦️ગુજરાતી ફિલ્મો મોટે ભાગે માનવીય કે સામાજિક ભાવનાઓ દ્વારા વણાયેલી હોય છે. આમાં પારિવારિક સંબંધો, માનવ્ચ મનની ઈચ્છાઓ અને સમાજ જીવન સંબંધી વિષયવસ્તુ હોય છે.
💠ઘણા પ્રસિદ્ધ કલાકારોએ ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે. જેમકે, સંજીવ કુમાર, રાજેંદ્ર કુમાર, બિંદુ, આશા પારેખ , કિરણકુમાર, રીટા ભાદુરી,
ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી , અરવિંદ ત્રિવેદી , અરુણા ઈરાની, મલ્લિકા સારાભાઈ, અસરાની , નરેશ કનોડિયા , સ્નેહલતા , જયશ્રી ટી., હીતેન કુમાર વગેરે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
💠બોલીવુડ કે હિંદી ફિલ્મ જગતમાં ઘણા ગુજરાતીઓનો નોંધપાત્ર ફાળો છે જેમ કે સ્વ. સંજીવ કુમાર, આશા પારેખ, અરુણા ઈરાની, અરવિંદ ત્રિવેદી, પ્રાચી દેસાઇ, જેકી શ્રૉફ, પરેશ રાવલ, દીપશિખા, દર્શન જરીવાલા, પૂજા ભટ્ટ, સરમન જોશી, નિરુપા રોય, સ્વ. કલ્પના દિવાન, બિંદુ ઝવેરી, અનંગ દેસાઈ, ટીકુ તલસાણીયા, સતીષ શાહ, સ્વ. દીના પાઠક, રત્ના પાઠક, સુપ્રિયા પાઠક, ટીના અંબાણી, સ્વ. પરવીન બાબી , ડિમ્પલ કાપડીયા, અમીષા પટેલ, તુલીપ જોશી, આયેશા ટાકિયા , દીપીકા ચિખલિયા, નીલમ કોઠારી, સ્વ. અજીત વાછાની, સ્વ. ઉર્મિલા ભટ્ટ, ઉપેન પટેલ, હિમેશ રેશમિયા , શ્રુતી શેઠ, ફારુખ શેખ, માનવ ગોહીલ, રોમા માણેક વગેરે.
💠અન્ય ગુજરાતીભાષી દિગદર્શકો અને નિર્માતાઓ પણ બોલીવુડમાં કાર્યરત છે, જેમકે સંજય લીલા ભણસાલી, જીતેન પુરોહીત, વિજય ભટ્ટ, નાનાભઈ ભટ્ટ, મનમોહન દેસાઈ, કેતન દેસાઈ, મહેબૂબ ખાન, મહેશ ભટ્ટ , મુકેશ ભટ્ટ, વિક્ર્મ ભટ્ટ, ચંદ્ર બારોટ, નરિમન એ. ઈરાની, સંજય ગઢવી, ઈંદ્ર કુમાર, ધીરજલાલ શાહ, અબ્બાસ-મસ્તાન, મેહુલ કુમાર, વિપુલ શાહ, રાહુલ ઢોલકીયા વગેરે.
📢📢આલિશા ચિનોઇ , અલકા યાજ્ઞિક , મનહર ઉધાસ, પંકજ ઉધાસ , ફાલ્ગુની પાઠક, હિમેશ રેશમિયાએ હોલીવુડના જાણીતા ગુજરાતી ગાયકો છે. કલ્યાણજી આણંદજી, ઈસ્માઈલ દરબાર અને જયકિશન (શંકર જયકિશન જોડીના) જાણીતા ગુજરાતીભાષી સંગીતકારો છે.
📢કોલીવુડ (તમિલ ફિલ્મ ઉદ્યોગ)ની નમિતા, એટલે કે નમિતા મુકેશ વાંકવાળા એ જાણીતી અભિનેત્રી છે.
🔶કલ્પેન મોદી એ કાલ પેન તરીકે જાણીતા હોલીવુડ વ્યક્તિ છે. દેવ પટેલ સ્લમ ડૉગ મિલિયનેર નામક ચિત્રપટ પછી જાણીતા બન્યા છે. ગાંધી નામની ફિલ્મમાં ગાંધીજીનું પાત્ર ભજવનાર મુખ્ય અભિનેતા બેન કિંગ્સ્લી પણ ગુજરાતી મૂળ ધરાવે છે.
☢૧૯૬૫ થી ૧૯૯૦નો કાળ ગુજરાતી ફિલ્મોનો સૂવર્ણ કાળ હતો.
🔰રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર🏆🏆🏆
'ભવની ભવાઈ' એ ૧૯૮૦માં પ્રસિદ્ધ થયેલી ફિલ્મ કેતન મહેતા દ્વારા દિગદર્શિત હતી. આ ફિલ્મ ઉત્કૃષ્ટ અભિનય, છાયાચિત્રણ માટે વખણાઈ હતી. આ ફિલ્મને સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર અને સર્વશ્રેષ્ઠ કલા નિર્દેશન માટે મીરા લાખીયાને પુરસ્કાર મળ્યો. આ સિવાય તેને ફ્રાંસના નેન્ટ્સ ફેસ્ટીવલમાં ઈનામ મળ્યું હતું. ૨૦૦૯માં " લીટલ ઝીઝો ", નામની હિંદી, ગુજરાતી અને અંગ્રેજી ભાષામાં બનેલી ફિલ્મ, જેનું દિગદર્શન સૂની તારાપોરવાલાએ કર્યું હતું, તેને પરિવાર કલ્યાણ માટેનો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર ’રજત કમળ’ મળ્યો હતો.
🏅.૮૦ થી ૧૦૦ દ્રશ્યોની હિંદી ફિલ્મ માટે ૫૦૦૦ થી ૮૦૦૦ શૉટ લેવાય છે જ્યારે ગુજરાતી ફિલ્મો ૫૦૦ થી ૮૦૦ શૉટ લે છે, કેમકે ફિલ્મના બજેટ અનુસાર એટલા શૉટ લેવાનું તેમને પાલવે નહીં. હાલમાં સરકારે ગુજરાતી ફિલ્મોને ૧૦૦% કર મુક્તિ આપી છે. સિનેમાગૃહને ૧ રૂ. નો વધારાનો સર્વિસ ચાર્જ પણ મળશે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽
ગુજરાતી ફિલ્મોનો ઈતિહાસ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 3)
👁🗨૧૯૩૧ માં બોલતી હિન્દી ફિલ્મ શીરી ફરહાદ સાથે બે રીલ ની બોલતી ફિલ્મ મુંબઈ ની શેઠાણી દર્શાવવામાં આવતી હતી.
👁🗨👁🗨શીરી ફરહાદ ૨૫ વિક ચાલી એની સાથે મુંબઈ ની શેઠાણી પણ ૨૫ વિક ચાલી ( પ્રથમ ગુજરાતી ફિલ્મ જે ૨૫ અઠવાડિયા ચાલી તે મુંબઈ ની શેઠાણી )
👁🗨 ભક્ત વિદુર ફિલ્મ માં વિદુર નો દેખાવ ગાંધીજી જેવો લગતા અગ્રેજ સરકારે તેના પર પ્રતિબંધ મુક્યો ( પ્રથમ ભોગ લેવાયેલી ફિલ્મ)
👁🗨 પ્રથમ રંગીન ફિલ્મ લીલુડી ધરતી
👁🗨 પ્રથમ સિનેમા સ્કોપ ફિલ્મ સોનબાઈની ચુંદડી ૬ એક ફિલ્મ ત્રણ વાર બને અને ત્રણેય વખત એક જ દિગ્દર્શક ડીરેક્ટ કરે તેવી ફિલ્મ જોગીદાસ ખુમાણ અને દિગ્દર્શક મનહર રસ કપૂર
👁🗨 ભારત ની તેર પ્રાદેશિક ભાષામાં જેની રીમેક બની તે ફિલ્મ .મહિયર ની ચુંદડી ..લેખક : કેશવ રાઠોડ
👁🗨 ગુજરતી મૂંગી ફિલ્મ સાદ ...દિગ્દર્શક : ચંદ્રવદન શેઠ ૯ દુરદર્શન દ્વારા દેશની વિવિધ ભાષામાં સબ ટાઈટલ સાથે રજુ થયેલી ફિલ્મ ભાવની ભવાઈ
👁🗨કોર્ટ કેશ થયેલી અને પ્રતિબંધિત થયેલી ફિલ્મ “ જલારામ બાપા “
👁🗨 સૌથી વધુ ગીતો ધરાવતી ફિલ્મ ( મોટા ભાગના સંવાદો પણ ગીતમાં ) હું હુંસી હુસીલાલ
👁🗨 સૌથી વધુ કમાણી કરનારી ફિલ્મ “ દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા “
👁🗨👁🗨 મોબાઈલ કે નેટ દ્વારા સૌથી વધુ જોવાયેલી ફિલ્મ છેલ્લો દિવસ ( ૨૮ લાખ થઈ વધુ )
👁🗨 સૌથી વધુ મલ્ટીપ્લેક્સ સ્ક્રીન ..ગુજરાતમાં
👁🗨સિંગલ સ્ક્રીન ૧૮૮૫ માં ૬૦૦ થઈ વધુ આજે ૨૦૧૬ માં ૧૦૫ જેટલા
👁🗨 ગુજરાતમાં મનોરંજન કર ૨૦૦૫ સુધી ૧૫૦ % આજે ૨૦ %
👁🗨 વરસે સરેરાસ ૫૦ ફિલ્મો ..૨ હિટ ૨ એવરેજ અને ૪૬ સંપૂર્ણ લોસ
👁🗨 અત્યાર સુધીમાં કુલ ૧૨૫૦ થઈ વધુ ગુજરાતી ફિલ્મો બની
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
ગુજરાતી ફિલ્મોનો ઈતિહાસ
🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽🎥📽
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 3)
👁🗨૧૯૩૧ માં બોલતી હિન્દી ફિલ્મ શીરી ફરહાદ સાથે બે રીલ ની બોલતી ફિલ્મ મુંબઈ ની શેઠાણી દર્શાવવામાં આવતી હતી.
👁🗨👁🗨શીરી ફરહાદ ૨૫ વિક ચાલી એની સાથે મુંબઈ ની શેઠાણી પણ ૨૫ વિક ચાલી ( પ્રથમ ગુજરાતી ફિલ્મ જે ૨૫ અઠવાડિયા ચાલી તે મુંબઈ ની શેઠાણી )
👁🗨 ભક્ત વિદુર ફિલ્મ માં વિદુર નો દેખાવ ગાંધીજી જેવો લગતા અગ્રેજ સરકારે તેના પર પ્રતિબંધ મુક્યો ( પ્રથમ ભોગ લેવાયેલી ફિલ્મ)
👁🗨 પ્રથમ રંગીન ફિલ્મ લીલુડી ધરતી
👁🗨 પ્રથમ સિનેમા સ્કોપ ફિલ્મ સોનબાઈની ચુંદડી ૬ એક ફિલ્મ ત્રણ વાર બને અને ત્રણેય વખત એક જ દિગ્દર્શક ડીરેક્ટ કરે તેવી ફિલ્મ જોગીદાસ ખુમાણ અને દિગ્દર્શક મનહર રસ કપૂર
👁🗨 ભારત ની તેર પ્રાદેશિક ભાષામાં જેની રીમેક બની તે ફિલ્મ .મહિયર ની ચુંદડી ..લેખક : કેશવ રાઠોડ
👁🗨 ગુજરતી મૂંગી ફિલ્મ સાદ ...દિગ્દર્શક : ચંદ્રવદન શેઠ ૯ દુરદર્શન દ્વારા દેશની વિવિધ ભાષામાં સબ ટાઈટલ સાથે રજુ થયેલી ફિલ્મ ભાવની ભવાઈ
👁🗨કોર્ટ કેશ થયેલી અને પ્રતિબંધિત થયેલી ફિલ્મ “ જલારામ બાપા “
👁🗨 સૌથી વધુ ગીતો ધરાવતી ફિલ્મ ( મોટા ભાગના સંવાદો પણ ગીતમાં ) હું હુંસી હુસીલાલ
👁🗨 સૌથી વધુ કમાણી કરનારી ફિલ્મ “ દેશ રે જોયા દાદા પરદેશ જોયા “
👁🗨👁🗨 મોબાઈલ કે નેટ દ્વારા સૌથી વધુ જોવાયેલી ફિલ્મ છેલ્લો દિવસ ( ૨૮ લાખ થઈ વધુ )
👁🗨 સૌથી વધુ મલ્ટીપ્લેક્સ સ્ક્રીન ..ગુજરાતમાં
👁🗨સિંગલ સ્ક્રીન ૧૮૮૫ માં ૬૦૦ થઈ વધુ આજે ૨૦૧૬ માં ૧૦૫ જેટલા
👁🗨 ગુજરાતમાં મનોરંજન કર ૨૦૦૫ સુધી ૧૫૦ % આજે ૨૦ %
👁🗨 વરસે સરેરાસ ૫૦ ફિલ્મો ..૨ હિટ ૨ એવરેજ અને ૪૬ સંપૂર્ણ લોસ
👁🗨 અત્યાર સુધીમાં કુલ ૧૨૫૦ થઈ વધુ ગુજરાતી ફિલ્મો બની
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🎯💠🎯💠💠💠🎯👇💠🎯
ગુજરાતી ફિલ્મોનો ઈતિહાસ
👁🗨✅👁🗨✅✅✅👁🗨✅✅👁🗨
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 4)
👁🗨👁🗨દરેક ભાષાની એક આગવી ઓળખ, શૈલી અને રજૂઆતની ઢબ હોય છે. કોઈ પણ ભાષા કે સંસ્કૃતિની રજૂઆત શબ્દો એટલે કે પુસ્તકો ઉપરાંત નાટ્ય, નૃત્ય કે ફિલ્મ સ્વરૂપે કરવામાં આવે તો તે વધારે અસરકારક નીવડે છે. ગુજરાતી ભાષામાં પણ ઘણી ઉમદા ફિલ્મો અને નાટકો રજૂ થયા છે. હિન્દી ફિલ્મ ઉદ્યોગના આરંભથી છેક આજ સુધી તેને ઘણા દિગ્ગજ અભિનેતા, અભિનેત્રી, સંગીતકાર, ગીતકાર, દિગ્દર્શક, નિર્માતા વગેરેની ભેટ ગુજરાતની ભૂમિએ આપી છે. 14મી સદીમાં ગુજરાતમાં ભવાઈના માધ્યમથી મનોરંજન મળવાની સાથે સાથે લોકસંસ્કૃતિનો પણ પ્રચાર થતો હતો. ત્યાર પછી સમયાંતરે નાટક, ચલચિત્ર વગેરે અસ્તિત્વમાં આવ્યા. ગુજરાતી ભાષા – સંસ્કૃતિનો પરિચય કરાવતી અને મનને આનંદ આપે તેવા ગુજરાતી નાટકો અને ફિલ્મોની વિગતો આ વિભાગમાં આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગ અને રંગમંચ સાથે સંકળાયેલી મહત્ત્વની વ્યક્તિઓની યાદી પણ આપવામાં આવી છે.
👁🗨૧૯૧૨માં સૌ પ્રથમ ફિલ્મ ‘પુંડલિક’ રજૂ થઈ ત્યાર પછી ૧૯૧૭થી અનેક ગુજરાતી નિર્માતાઓ ફિલ્મનિર્માણ તરફ વળ્યા. ૧૯૧૭માં જમશેદજી માદને કોલકત્તામાં ‘માદન થિયેટર્સ’નો આરંભ કર્યો, જ્યારે મુંબઈમાં ૧૯૧૮માં દ્વારકાદાસ સંપતે એસ.એન.પાટણકર સાથે હાથ મિલાવીને ‘પાટણકર એન્ડ ફ્રેન્ડ્ઝ કંપની’ સ્થાપી.
👁🗨ત્યાર પછી માણેકલાલ પટેલ, ભોગીલાલ દવે, નાનુભાઈ દેસાઈ, વજેશંકર પટ્ટણી, ઈન્દુલાલ યાજ્ઞિક, ચીમનલાલ દેસાઈ જેવા અનેક નિર્માતાઓએ પોતાની નિર્માણસંસ્થાનો આરંભ કર્યો અને મૂંગી ફિલ્મો બનાવી.
👁🗨પ્રથમ બોલતી ફિલ્મ ‘નરસિંહ મહેતા’ ઈ.સ.1932માં રજૂ થઈ હતી, જેના દિગ્દર્શક નાનુભાઈ વકીલ હતા અને નિર્માતા હતા ‘સાગર મુવીટોન’ના ચીમનલાલ દેસાઈ
👁🗨ગોવર્ધનરાય ત્રિપાઠીની નવલકથા પર બનેલી સ્વચ્છ સામાજીક ફિલ્મ ‘ગુણસુંદરી’(1948)એ ગુજરાતી પ્રેક્ષકો પર પોતાનો જાદુ ચલાવીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં ઇતિહાસ રચીને અભુતપૂર્વ સફળતા મેળવી. ત્યાર પછીના વર્ષોમાં રજૂ થયેલ કરિયાવર (1948), ગાડાનો બેલ (1950), મહેંદી રંગ લાગ્યો (1960), અખંડ સૌભાગ્યવતી(1964), કંકુ(1969) જેવી ફિલ્મોએ ગુજરાતની સંસ્કૃતિને રૂપેરી પડદે ઉજાગર કરી.
👁🗨1961માં રજૂ થયેલી ‘હીરો સલાટ’ ફિલ્મને શ્રેષ્ઠ ફિલ્મનો ઍવોર્ડ .
👁🗨પ્રથમ ગુજરાતી રંગીન ફિલ્મ ‘લીલુડી ધરતી’ હતી જે 1968માં રજૂ થઈ હતી. 1976માં રજૂ થયેલી ‘સોનબાઈની ચૂંદડી’ ગુજરાતી પ્રથમ સિનેમાસ્કોપ ફિલ્મ હતી. આ ફિલ્મના દિગ્દર્શક ગિરીશ મનુકાંત હતા અને નિર્માતા હતા રાવજીભાઈ જે. પટેલ.
👁🗨1976માં જ રજૂ થયેલી ફિલ્મ ‘ભાદર તારા વહેતા પાણી’ને બહોળો લોકપ્રતિસાદ મળ્યો હતો. ખલીલ ધનતેજવી જેવા ખ્યાતનામ શાયરે પોતાની નવલકથા પરથી બનેલી ફિલ્મ ‘ડૉ. રેખા’નું દિગ્દર્શન પણ કર્યું.
👁🗨હિન્દી ફિલ્મોમાં ચરિત્ર અભિનેતા તરીકે ઘણી ફિલ્મો કર્યા પછી કૃષ્ણકાન્ત ગુજરાતી ફિલ્મોના દિગ્દર્શન તરફ વળ્યા અને ‘ડાકુ રાણી ગંગા’, ‘વિસામો’, ‘કુળવધૂ’ જેવી અર્થપૂર્ણ સામાજિક ફિલ્મોનું દિગ્દર્શન કર્યું.
👁🗨1981માં રજૂ થયેલ ‘ભવની ભવાઈ’ ફિલ્મને દિલ્હી ખાતે યોજાયેલ આઠમા આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં રાષ્ટ્રિય પુરસ્કાર પ્રાપ્ત થયો. ‘ન્યૂયોર્ક મ્યુઝિયમ ઑફ મોર્ડન આર્ટ’ દ્વારા આયોજિત આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં આ ફિલ્મ પ્રદર્શિત થઈ. ફ્રાન્સમાં યોજાયેલા ત્રીજા યુનેસ્કો આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં આ ફિલ્મને ‘યુનેસ્કો હ્યુમન રાઇટ્સ’ ઍવોર્ડ પ્રાપ્ત થયો. લંડનમાં યોજાયેલા ‘ન્યૂ ઇન્ડિયન સિનેમા’ ઉત્સવમાં આ ફિલ્મ દર્શાવવામાં આવી હતી
👁🗨👁🗨1994માં રજૂ થયેલ ‘માનવીની ભવાઈ‘ ફિલ્મ પન્નાલાલ પટેલની આ જ નામની જ્ઞાનપીઠ પારિતોષિક મેળવનાર નવલકથા ઉપર આધારિત ફિલ્મ હતી.
👁🗨સુરતના સંગીતપ્રેમી સંશોધક હરીશ રઘુવંશીએ પહેલવહેલી વાર 1932 થી 1994 સુધીની ફિલ્મોની માહિતી અને તેનાં ગીતો, ગાયક, સંગીતકાર, રેકોર્ડ નંબર વગેરેની વિગત આપતા ગ્રંથ ‘ગુજરાતી ફિલ્મ ગીતકોશ’નું પ્રકાશન 1995માં કર્યું, જેમાં કુલ 579 ફિલ્મોની વિગતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. કોઈ પણ પ્રાદેશિક ફિલ્મોના દસ્તાવેજીકરણનું આવું કામ પહેલું અને અત્યાર સુધી એક માત્ર બની રહ્યું છે. થોડા સમયમાં તેની સંવર્ધિત આવૃત્તિનું પ્રકાશન પણ થશે.
👁🗨35 MM સિનેમા સ્કૉપમાં બનેલી પ્રથમ ગુજરાતી ફિલ્મ ‘દરિયાછોરું’ હતી જે 1998માં રજૂ થઈ હતી.
👁🗨1970 થી 1990નો સમયગાળો ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગનો સુવર્ણકાળ ગણાય છે.
હું યુવરાજસિંહ જાડેજા અહીં ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગની ઘણી યાદગાર ફિલ્મોમાંથી કેટલીક મહત્ત્વની ગુજરાતી ફિલ્મોની માહિતી ટૂંકમાં આપવાનો પ્રયાસ કરું છું..
♻️🎯ગુજરાતી તેમજ અન્ય ભાષાની ફિલ્મોમાં તેમજ તખ્તા પર કામ કરનાર મુખ્ય અભિનેતાઓ :
અરવિંદ ત્રિવેદી (Arvind Trivedi), અરવિંદ વૈદ્ય (Arvind Vaidya), અરવિંદ રાઠોડ (Arvind Rathod), અરવિંદ પંડ્યા (Arvind Pandya), અનંગ દેસાઈ (Anang Desai),અજીત વાચ્છાણી (Ajit
ગુજરાતી ફિલ્મોનો ઈતિહાસ
👁🗨✅👁🗨✅✅✅👁🗨✅✅👁🗨
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
(ભાગ 4)
👁🗨👁🗨દરેક ભાષાની એક આગવી ઓળખ, શૈલી અને રજૂઆતની ઢબ હોય છે. કોઈ પણ ભાષા કે સંસ્કૃતિની રજૂઆત શબ્દો એટલે કે પુસ્તકો ઉપરાંત નાટ્ય, નૃત્ય કે ફિલ્મ સ્વરૂપે કરવામાં આવે તો તે વધારે અસરકારક નીવડે છે. ગુજરાતી ભાષામાં પણ ઘણી ઉમદા ફિલ્મો અને નાટકો રજૂ થયા છે. હિન્દી ફિલ્મ ઉદ્યોગના આરંભથી છેક આજ સુધી તેને ઘણા દિગ્ગજ અભિનેતા, અભિનેત્રી, સંગીતકાર, ગીતકાર, દિગ્દર્શક, નિર્માતા વગેરેની ભેટ ગુજરાતની ભૂમિએ આપી છે. 14મી સદીમાં ગુજરાતમાં ભવાઈના માધ્યમથી મનોરંજન મળવાની સાથે સાથે લોકસંસ્કૃતિનો પણ પ્રચાર થતો હતો. ત્યાર પછી સમયાંતરે નાટક, ચલચિત્ર વગેરે અસ્તિત્વમાં આવ્યા. ગુજરાતી ભાષા – સંસ્કૃતિનો પરિચય કરાવતી અને મનને આનંદ આપે તેવા ગુજરાતી નાટકો અને ફિલ્મોની વિગતો આ વિભાગમાં આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગ અને રંગમંચ સાથે સંકળાયેલી મહત્ત્વની વ્યક્તિઓની યાદી પણ આપવામાં આવી છે.
👁🗨૧૯૧૨માં સૌ પ્રથમ ફિલ્મ ‘પુંડલિક’ રજૂ થઈ ત્યાર પછી ૧૯૧૭થી અનેક ગુજરાતી નિર્માતાઓ ફિલ્મનિર્માણ તરફ વળ્યા. ૧૯૧૭માં જમશેદજી માદને કોલકત્તામાં ‘માદન થિયેટર્સ’નો આરંભ કર્યો, જ્યારે મુંબઈમાં ૧૯૧૮માં દ્વારકાદાસ સંપતે એસ.એન.પાટણકર સાથે હાથ મિલાવીને ‘પાટણકર એન્ડ ફ્રેન્ડ્ઝ કંપની’ સ્થાપી.
👁🗨ત્યાર પછી માણેકલાલ પટેલ, ભોગીલાલ દવે, નાનુભાઈ દેસાઈ, વજેશંકર પટ્ટણી, ઈન્દુલાલ યાજ્ઞિક, ચીમનલાલ દેસાઈ જેવા અનેક નિર્માતાઓએ પોતાની નિર્માણસંસ્થાનો આરંભ કર્યો અને મૂંગી ફિલ્મો બનાવી.
👁🗨પ્રથમ બોલતી ફિલ્મ ‘નરસિંહ મહેતા’ ઈ.સ.1932માં રજૂ થઈ હતી, જેના દિગ્દર્શક નાનુભાઈ વકીલ હતા અને નિર્માતા હતા ‘સાગર મુવીટોન’ના ચીમનલાલ દેસાઈ
👁🗨ગોવર્ધનરાય ત્રિપાઠીની નવલકથા પર બનેલી સ્વચ્છ સામાજીક ફિલ્મ ‘ગુણસુંદરી’(1948)એ ગુજરાતી પ્રેક્ષકો પર પોતાનો જાદુ ચલાવીને ગુજરાતી ફિલ્મ જગતમાં ઇતિહાસ રચીને અભુતપૂર્વ સફળતા મેળવી. ત્યાર પછીના વર્ષોમાં રજૂ થયેલ કરિયાવર (1948), ગાડાનો બેલ (1950), મહેંદી રંગ લાગ્યો (1960), અખંડ સૌભાગ્યવતી(1964), કંકુ(1969) જેવી ફિલ્મોએ ગુજરાતની સંસ્કૃતિને રૂપેરી પડદે ઉજાગર કરી.
👁🗨1961માં રજૂ થયેલી ‘હીરો સલાટ’ ફિલ્મને શ્રેષ્ઠ ફિલ્મનો ઍવોર્ડ .
👁🗨પ્રથમ ગુજરાતી રંગીન ફિલ્મ ‘લીલુડી ધરતી’ હતી જે 1968માં રજૂ થઈ હતી. 1976માં રજૂ થયેલી ‘સોનબાઈની ચૂંદડી’ ગુજરાતી પ્રથમ સિનેમાસ્કોપ ફિલ્મ હતી. આ ફિલ્મના દિગ્દર્શક ગિરીશ મનુકાંત હતા અને નિર્માતા હતા રાવજીભાઈ જે. પટેલ.
👁🗨1976માં જ રજૂ થયેલી ફિલ્મ ‘ભાદર તારા વહેતા પાણી’ને બહોળો લોકપ્રતિસાદ મળ્યો હતો. ખલીલ ધનતેજવી જેવા ખ્યાતનામ શાયરે પોતાની નવલકથા પરથી બનેલી ફિલ્મ ‘ડૉ. રેખા’નું દિગ્દર્શન પણ કર્યું.
👁🗨હિન્દી ફિલ્મોમાં ચરિત્ર અભિનેતા તરીકે ઘણી ફિલ્મો કર્યા પછી કૃષ્ણકાન્ત ગુજરાતી ફિલ્મોના દિગ્દર્શન તરફ વળ્યા અને ‘ડાકુ રાણી ગંગા’, ‘વિસામો’, ‘કુળવધૂ’ જેવી અર્થપૂર્ણ સામાજિક ફિલ્મોનું દિગ્દર્શન કર્યું.
👁🗨1981માં રજૂ થયેલ ‘ભવની ભવાઈ’ ફિલ્મને દિલ્હી ખાતે યોજાયેલ આઠમા આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં રાષ્ટ્રિય પુરસ્કાર પ્રાપ્ત થયો. ‘ન્યૂયોર્ક મ્યુઝિયમ ઑફ મોર્ડન આર્ટ’ દ્વારા આયોજિત આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં આ ફિલ્મ પ્રદર્શિત થઈ. ફ્રાન્સમાં યોજાયેલા ત્રીજા યુનેસ્કો આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ મહોત્સવમાં આ ફિલ્મને ‘યુનેસ્કો હ્યુમન રાઇટ્સ’ ઍવોર્ડ પ્રાપ્ત થયો. લંડનમાં યોજાયેલા ‘ન્યૂ ઇન્ડિયન સિનેમા’ ઉત્સવમાં આ ફિલ્મ દર્શાવવામાં આવી હતી
👁🗨👁🗨1994માં રજૂ થયેલ ‘માનવીની ભવાઈ‘ ફિલ્મ પન્નાલાલ પટેલની આ જ નામની જ્ઞાનપીઠ પારિતોષિક મેળવનાર નવલકથા ઉપર આધારિત ફિલ્મ હતી.
👁🗨સુરતના સંગીતપ્રેમી સંશોધક હરીશ રઘુવંશીએ પહેલવહેલી વાર 1932 થી 1994 સુધીની ફિલ્મોની માહિતી અને તેનાં ગીતો, ગાયક, સંગીતકાર, રેકોર્ડ નંબર વગેરેની વિગત આપતા ગ્રંથ ‘ગુજરાતી ફિલ્મ ગીતકોશ’નું પ્રકાશન 1995માં કર્યું, જેમાં કુલ 579 ફિલ્મોની વિગતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. કોઈ પણ પ્રાદેશિક ફિલ્મોના દસ્તાવેજીકરણનું આવું કામ પહેલું અને અત્યાર સુધી એક માત્ર બની રહ્યું છે. થોડા સમયમાં તેની સંવર્ધિત આવૃત્તિનું પ્રકાશન પણ થશે.
👁🗨35 MM સિનેમા સ્કૉપમાં બનેલી પ્રથમ ગુજરાતી ફિલ્મ ‘દરિયાછોરું’ હતી જે 1998માં રજૂ થઈ હતી.
👁🗨1970 થી 1990નો સમયગાળો ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગનો સુવર્ણકાળ ગણાય છે.
હું યુવરાજસિંહ જાડેજા અહીં ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગની ઘણી યાદગાર ફિલ્મોમાંથી કેટલીક મહત્ત્વની ગુજરાતી ફિલ્મોની માહિતી ટૂંકમાં આપવાનો પ્રયાસ કરું છું..
♻️🎯ગુજરાતી તેમજ અન્ય ભાષાની ફિલ્મોમાં તેમજ તખ્તા પર કામ કરનાર મુખ્ય અભિનેતાઓ :
અરવિંદ ત્રિવેદી (Arvind Trivedi), અરવિંદ વૈદ્ય (Arvind Vaidya), અરવિંદ રાઠોડ (Arvind Rathod), અરવિંદ પંડ્યા (Arvind Pandya), અનંગ દેસાઈ (Anang Desai),અજીત વાચ્છાણી (Ajit
Vachhani), બાબુ રાજે (Babu Raje), બોમન ઇરાની (Boman Irani), ચાંપશીભાઈ નાગડા (Champashibhai Nagada), દર્શન જરીવાલા (Darshan Jariwala), દિલીપ જોશી (Dilip Joshi), ફારૂખ શેખ (Farooq Sheikh), ફિરોજ ઇરાની (Firoz Irani), હિતેન કુમાર (Hiten Kumar), જતીન કણકિયા (Jatin Kanakia), કૃષ્ણકાન્ત (કે.કે.) (Krishnakant), મણિરાજ બારોટ (Maniraj Barot), મૂળરાજ રાજડા (Mulraj Rajda), મનહર દેસાઈ (Manhar Desai), મહેશ કનોડિયા (Mahesh Kanodia), માનવ ગોહિલ (Manav Gohil), મનોજ જોષી (Manoj Joshi), નાના રાજગોર (Nana Rajgor), નરેશ કનોડિયા (Naresh Kanodia), નલિન દવે (Nalin Dave), પરેશ રાવલ (Paresh Rawal), રમેશ મહેતા (Ramesh Mehta), રાજીવ (Rajeev), રસિક દવે (Rasik Dave), રણજીત રાજ (Ranjeet Raj), સંજીવ કુમાર (Sanjeev Kumar), સોહરાબ મોદી (Sohrab Modi), સમીર ખખ્ખર (Samir Khakhkhar), શર્મન જોશી (Sharman Joshi), સતિષ શાહ (Satish Shah), સિદ્ધાર્થ રાંદેરિયા (Siddharath Randeria), ટીકુ તલસાણિયા (Tiku Talsania), ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી (Upendra Trivedi), ઉપેન પટેલ (Upen Patel), વિક્રમ ઠાકોર (Vikram Thakore) વગેરે..
♻️🎯પ્રસિદ્ધ ગુજરાતી અભિનેત્રીઓ:
આશા પારેખ (Aasha Parekh), અરુણા ઇરાની (Aruna Irani), બિંદુ (Bindu), દીના પાઠક (Dina Pathak), ડિમ્પલ કાપડિયા (Dimple Kapadia), જયશ્રી ટી (Jayshree T), કલ્પના દીવાન (Kalpana Diwan), કેતકી દવે (Ketki Dave), મલ્લિકા સારાભાઈ (Mallika Sarabhai), નિરૂપા રોય (Nirupa Roy), નીલમ (Neelam), પદ્મારાણી (Padmarani), પરવીન બાબી (Parveen Babi), પ્રાચી દેસાઈ (Prachi Desai), રત્ના પાઠક (Ratna Pathak), રીટા ભાદુરી (Rita Bhaduri), રાગિણી (Ragini), રેણુકા શહાણે (Renuka Shahane), રોમા માણેક (Roma Manek), સુપ્રિયા પાઠક (Supriya Pathak), સુજાતા મહેતા (Sujata Mehta), ઉર્મિલા ભટ્ટ (Urmila Bhatt), ઝંખના દેસાઈ (Zankhana Desai) વગેરે
💠🎯બિનગુજરાતી હોવા છતાં ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કામ કરનાર મહત્ત્વના અભિનેતા-અભિનેત્રીઓ:
સ્નેહલતા (Snehlata), કિરણકુમાર (Kirankumar), અસરાની (Asrani), રાજેન્દ્ર કુમાર (Rajendra Kumar), મોતીલાલ (Motilal), વિદ્યાસિંહા (Vidyasinha), નીતુસીંઘ (Neetusingh), લીલા ચીટણીસ (Leela Chitnis), શોભના સમર્થ (Shobhana Samarth), પ્રદીપ કુમાર (Pradeep Kumar), દારા સીંઘ (Darasingh)વગેરે..
💠💠રંગભૂમિ / મનોરંજન ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલ અન્ય પ્રસિદ્ધ ગુજરાતી વ્યક્તિઓ :
અંજુમ રજબ અલી (Anjum Rajab Ali) (પટકથા લેખક), અભિજાત જોશી (Abhijat Joshi) (સ્ક્રિપ્ટ રાઇટર), અનિસ બાઝમી (Anis Bazami) (દિગ્દર્શક, લેખક), અબ્બાસ – મસ્તાન (Abbas – Mastan) (દિગ્દર્શક), ઐશ્વર્યા મજૂમદાર (Aishwarya Majmudar) (ગાયિકા), આસિત દેસાઈ (Aasit Desai) (સંગીતકાર-ગાયક), અજિત મર્ચન્ટ (Ajit Merchant) (સંગીતકાર), અવિનાશ વ્યાસ (Avinash Vyas) (ગીતકાર- સંગીતકાર), બંકિમ પાઠક (Bankim Pathak) (ગાયક), ચીમનલાલ દેસાઈ (Chimanlal Desai) (નિર્માતા), છેલ-પરેશ (Chhel Paresh) (કળા દિગ્દર્શક), ચંદુલાલ શાહ (Chandulal Shah) (નિર્માતા), દ્વારકાદાસ સંપત (Dwarkadas Sampat) (નિર્માતા-અભિનેતા), દલસુખ પંચોલી (Dalsukh Pancholi) (નિર્માતા), ડી. ઓ. ભણશાળી (D. O. Bhansali)(સાઉન્ડ રેકોર્ડિસ્ટ), દિલીપ ધોળકીયા (Dilip Dholakiya) (ગાયક-સંગીતકાર), દેવાંગ પટેલ (Devang Patel) (ગાયક), ફાલ્ગુની પાઠક (Falguni Pathak) (ગાયિકા), ગૌરાંગ વ્યાસ (Gaurang Vyas) (સંગીતકાર), હીમેશ રેશમિયા (Himesh Reshamiya) (ગાયક-સંગીતકાર), ઇન્દ્ર કુમાર (Indra Kumar) (દિગ્દર્શક), ઇસ્માઇલ દરબાર (Ismail Darbar) (સંગીતકાર), કલ્યાણજી આણંદજી (Kalyanji Aanandji) (સંગીતકાર), કૌશિક (Kaushik) (સાઉન્ડ રેકોર્ડીસ્ટ), કેતન દેસાઈ (Ketan Desai) (દિગ્દર્શક), મનહર રસકપૂર (Manhar Raskapur) (દિગ્દર્શક), મોહનલાલ દવે (Mohanlal Dave) (પટકથા લેખક), મનમોહન દેસાઈ (Manmohan Desai) (દિગ્દર્શક), મહેશ ભટ્ટ (Mahesh Bhatt) (દિગ્દર્શક), મેહુલ કુમાર (Mehul Kumar) (દિગ્દર્શક), મહેબૂબ ખાન (Mehboob Khan) (નિર્માતા-દિગ્દર્શક), મનહર ઉધાસ (Manhar Udhas) (ગાયક), પંકજ ઉધાસ (Pankaj Udhas) (ગાયક), પ્રફુલ્લ દવે (Praful Dave) (ગાયક), રતિભાઈ પુનાતર (Ratibhai Punatar) (દિગ્દર્શક), રજત ધોળકીયા (Rajat Dholakia) (સંગીતકાર), રવીન્દ્ર દવે (Ravindra Dave) (દિગ્દર્શક), સંજય લીલા ભણસાલી (Sanjay Leela Bhansali) (દિગ્દર્શક), શબ્બીર કુમાર (Shabbir Kumar) (ગાયક), સંજય ગઢવી (Sanjay Gadhavi) (દિગ્દર્શક), સાજિદ નડિયાદવાલા (Sajid Nadiadwala) (દિગ્દર્શક), વિપુલ શાહ (Vipul Shah) (દિગ્દર્શક), વિષ્ણુકુમાર વ્યાસ (Vishnukumar Vyas) (નિર્માતા)
(👆ઉપરની તમામ યાદી સંપૂર્ણ નથી. કેવળ ખ્યાલ આવે એટલા પૂરતાં જ આ નામો આપવામાં આવ્યાં છે. સંપૂર્ણ યાદી બનાવવી મુશ્કેલ છે.)
✍🏻યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏🏻
No comments:
Post a Comment