પૂર --- Floods

Yuvirajsinh Jadeja:
⛈ પૂર એ એકત્ર થયેલી જમીનના પાણીના વિસ્તરણના સંગ્રહ અથવા ઓવરફ્લો (ઉપર થઇને વહેવું)છે. વહેતા પાણીના અર્થમાં આ શબ્દનો ઉપયોગ ભરતીના જુવાળમાં લાગુ પડી શકે છે. પાણીના સંચયની જગ્યા જેમ કે નદી અથવા તળાવમાં પાણીના જથ્થામાંથી પૂર પરિણમે છે, જે ઓવરફ્લો અથવા કિનારીઓ તૂટી જવાથી થાય છે, તેના પરિણામે કેટલુંક પાણી તેની સાધારણ સપાટી તોડી નાખે છે. જ્યારે તળાવનું કે પાણીનું અન્ય સંગ્રહસ્થાનનું કદ કરા પડવા કે બરફ ઓગળવાના સમયમાં વિવિધ મોસમમાં બદલાતુ રહે છે, જ્યારે આ પ્રકારનું પાણી માનવીઓ જેનો ઉપયોગ કરે છે તેવી જમીન અલબત્ત ગામડું, શહેર અથવા અન્ય વસતીવાળા પ્રદેશમાં જ્યાં સુધી પ્રવેશતું નથી તે સિવાય નોંધપાત્ર પૂર બનતું નથી.

⛈જ્યારે નદીની ક્ષમતા અત્યંત ઊંચી હોય અને તેની ઉપરથી પાણી વહેવા માંડે છે ત્યારે માર્ગથી અન્ય દિશામાં વળી જાય છે અથવા વાંકીચૂંકી વહે છે અને તેના કિનારે રહેલા રહેણાંકો અને વ્યવસાયોને નુકસાન પહોંચાડે છે ત્યારે નદીઓમાં પણ પૂર આવે છે તેમ કહી શકાય. પૂરથી થતા નુકસાનને સમય વીતી જાય તે પહેલા નદીથી અથવા પાણીના સંગ્રહસ્થાનથી દૂર જઇને ટાળી શકાય છે, તો બીજી બાજુ લોકો પોતાનું જીવન ટકાવી રાખવા માટે પાણીની આસપાસ રહે છે અને સસ્તી અને સરળ મુસાફરી કરવા માટે નજીક રહેલા પાણીનો ફાયદો ઉઠાવે છે. પૂરનું જોખમ હોય તેવા વિસ્તારોમાં માનવીઓ રહેવાનં સતત રાખે છે તે એ વાતનો પૂરાવો છે કે પાણીની નજીક રહેવાનું દેખીતું મૂલ્ય વારંવારના વખતોવખત આવતા પૂરને લીધે થતાં ખર્ચથી વધી જાય છે.

⛈ પૂર શબ્દ જૂના અંગ્રેજી ફ્લોડ પરથી આવ્યો છે, આ શબ્દ જર્મનીક ભાષા જેવો છે (જર્મન ફ્લટ , ડચ વલોડ આજ મૂળમાંથી ફ્લો ફ્લોટ માં જોવા મળે છે.) ચોક્કસ શબ્દ ધી ફ્લડ સનાતન પાણીના કદવધારા નો ઉલ્લેખ કરે છે, જેનું વર્ણન જેનેસીસમાં બાઇબલમાં કરવામાં આવ્યું છે અને તેને પાણીના કદ વધારા તરીકે ગણવામાં આવે છે.

👇🏿➖ *પૂરના મુખ્ય પ્રકારો* ➖



⛈ *નદીના પૂરો*

➖ *ધીમા પ્રકારો* સતત વરસાદ અથવા ઝડપથી ઓગળતા બરફને કારણે થતો પ્રવાહ જે નદીના પટની ક્ષમતામાં વધારો કરે છે. તેના કારણોમાં ચોમાસા, વાવાઝોડા અને ઉષ્ણકટિબંધના દબાણ, ભારે પવન કારણે થતા ભારે વરસાદનો સમાવેશ થાય છે અને હૂંફાળો વરસાદ બરફ શિલાઓને માઠી અસર પહોચાડે છે. અનપેક્ષિત ગટર અંતરાયો જેમ કે જમીન ધસી પડવી,બરફ ધસી પડવો અથવા કાટમાળ ધસી પડવો, જે પૂરને આગળ વધવામાં અંતરાય ઊભો કરે છે.

➖ *ઝડપી પ્રકારો* જેમાં ગરમીને(ઉગ્ર ઠંડાઝરણા અથવા ડેમની પાછળ રચાયેલા કૃત્રિમ અપસ્ટ્રીમ તળાવમાંથી એકાએક પાણીનાછોડવાથી, જમીન કે બરફની શિલા ધસી પડવી) કારણે ઓગળવાથી પરિણમતા ફ્લેશ પૂરનો સમાવેશ થાય છે.

⛈ *ખાડી પૂર*

➖ તોફાની પવનને કારણે દરિયાઇ મોજાના મિશ્રણથી સામાન્ય રીતે
થાય
છે. ઉષ્ણકટિબંધીય વાવાઝોડુ કે ખાસ પ્રકારના વાવાઝોડાજે આ કક્ષામાં આવે છે તેના કારણે તોફાનમાં થતો વધારો

⛈ *દરિયાઇ પૂર*

➖ ભારે દરિયાઇ તોફાન અથવા અન્ય નુકસાનકારક પરિબળને (ઉદા. તરીકે સુનામી અથવા વાવાઝોડું)પરિણામે થતા ઉષ્ણકટિબંધીય વાવાઝોડુ કે ખાસ પ્રકારના વાવાઝોડાજે આ કક્ષામાં આવે છે તેના કારણે તોફાનમાં થતો વધારો

⛈ *વિનાશકારી પૂર*

➖ ડેમ તૂટવાથી અથવા અન્ય નુકસાનકારક પરિબળ (ઉદા. તરીકે ભૂકંપ અથવા લાવા ફાટી નીકળવો)ને પરિણામે થતી નોંધપાત્ર અને અસંભવિત ઘટનાઓ

⛈ *કાદવવાળું પૂર*

➖ કાદવવાળું પૂર પાકની જમીનના ધોવાણમાંથી પરિણમે છે.પાકની જમીન પર એકત્ર થયેલા કાદવમાંથી કાદવવાળું પૂર પેદા થાય છે. ત્યાર બાદ વધુ પડતા પાણી દ્વારા તળીયાના કચરાને છૂટો પાડવામાં આવે છે અને નકામા કચરા તરીકે આગળ ધકેલી દેવાય છે. કાદવવાળા પ્રવાહીનો મોટે ભાગે વસતીવાળા ભાગમાં જાય ત્યારે ખ્યાલ આવે છે.તેથી કાદવવાળું પૂર ટેકરીના પ્રવાહી વાળું પ્રક્રિયાવાળું છે અને ટોળાની પ્રવૃત્તિને કારણે કાદવવાળુ પાણી ઉત્પન્ન થાય છે તે માન્યતા દૂર થવી જોઇએ.

⛈ *અન્ય*

➖ જ્યારે જળ સંગ્રહ અભેદ્ય સપાટીની ઉપર જાય તો (ઉદા. તરીકે વરસાદને કારણે)તેના લીધે પૂર આવે છે અને તેને ઝડપથી અંકુશમાં લઇ શકાતું નથી. (એટલે કે સામાન્ય પરિસ્થિતિ અથવા હળવું બાષ્પીભવન).એક જ વિસ્તારમાંથી પસાર થતા શ્રેણીબદ્ધ તોફાનોડેમ-પર બાંધવામાં આવતીટોપીને કારણે નીચાણવાળા શહેરી અને ગામડાના ભાગમાં પૂર આવી શકે છે, કેટલીકવાર નોંધપાત્ર નુક્શાનમાં પરિણમે છે..

👇🏿➖ *અસરો* ➖

⛈ *મૂળ અસરો*

➖ *ભૌતિક નુકસાન* જે પુલ, કાર, ઇમારતો, ગટર વ્યવસ્થા ,માર્ગો, કેનાલમાં થઇ શકે છે અને માળખાના અન્ય ભાગમાં પણ થઇ શકે છે.

➖ *દુર્ઘટના* માનવીઓ અને પશુઓ ડૂબી જવાને કારણે મૃત્યુ પામે છે. તેમજ વ્યાપક રોગચાળો અને જળ સંબંધી રોગોમાં પરિણમે છે.

⛈ *ગૌણ અસરો* 

➖ જળ પુરવઠો  પાણીની દૂષિતતા . ચોખ્ખુ પીવાનુ પાણી જવલ્લેજ ઉપલબ્ધ બને છે.રોગો  બિન આરોગ્યસંરક્ષણાત્મક પરિસ્થિતિપાણી સંબંધિ રોગોનો ફેલાવો.પાક અને અન્ન પુરવઠો - સમગ્ર પાકને નુકસાન થવાથી અન્ન પાકની તંગી ઊભી થાય છે.  જોકે, પૂર દ્વારા એકત્ર કરવામાં આવેલી નદીની માટી પર નદીની આસપાસન