Yuvirajsinh Jadeja:
♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️
ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીની તારીખો જાહેર
👇👇👇👇👇👇👇👇👇
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨ઇલેકશન કમિશનરે ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી(ચૂંટણી કમિશ્ર્નર નસીમ ઝૈદીએ) માટેની તારીખો જાહેર કરી છે.
👁🗨5 ઓગસ્ટે મતદાન યોજાશે.
👁🗨તો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે 4 જુલાઈએ ચૂંટણીની અધિસુચના જાહેર થશે.
👁🗨તો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે નામાંકન તારીખ 18 જુલાઈ.
👁🗨નામાંકનની તપાસણી 19 જુલાઈએ. 👁🗨ઉમેદવારી પત્ર પાછુ ખેંચવાની તારીખ 21 જુલાઈ રાખવામાં આવી છે.
⭕️♦️મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર👉 નસીમ જૈદીએ આજે પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરીને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીના તમામ કાર્યક્રમની જાહેરાત કરી હતી.
🐾🔰ચૂંટણી જીતવા માટે 393 મતની આવશ્યકતા હોય છે
👁🗨હાલમાં સંસદના બન્ને ગૃહોનું સંખ્યાબંધ 790 છે, પણ કેટલીક બેઠકો ખાલી છે.
વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ 10 ઓગસ્ટે પૂરો થાય છે
👉 ભારતના વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ હામિદ અંસારી છે, 💠✅જે ૧૦ ઓગસ્ટ, ૨૦૦૭ ના રોજ ચૂંટાયા હતા.
🔰- ઉપરાષ્ટ્રપતિ સંસદના બન્ને ગૃહોના સભ્યો દ્વારા ચૂંટાય છે
🔰- ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ પછીનું બીજી મોટું સ્થાન છે.
🔰- રાષ્ટ્રપતિનું પદ ખાલી પડ્યું હોય તેવા સંજોગોમાં, જેમકે, મૃત્યુ, રાજીનામું વિગેરે જેવી પરિસ્થિતીઓમાં તેઓ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેની કામગીરી કરે છે
💠ઉપરાષ્ટ્રપતિનું સામાન્ય કામ રાજ્ય સભાના અધ્યક્ષ તરીકેનું છે.
💠ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીનું એલાન
ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી 5 ઓગસ્ટે યોજાશે
4 જુલાઇ નોટિફિકેશન જાહેર થશે
18 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રક ભરાશે
19 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રકની ક્રૂટિ કરાશે
21 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રક પરત ખેંચાશે
5 ઓગસ્ટ મતદાન કરાશે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👁🗨સીઇસી જૈદીએ કહ્યું નિર્વાચન મંડળમાં રાજ્યસભામાં નિર્વાચીત સભ્ય ૨૩૩ અને નોમિનેટેડ ૧૨ છે. લોકસભામાં નિર્વાચિત સભ્ય ૫૪૩ અને નોમિનેટેડ સભ્ય બે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણીમાં લોકસભા અને રાજ્યસભાના બધા ૭૯૦ સભ્યો ભાગ લેશે કેટલીક સીટો ખાલી છે. સંવિધાનમાં સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે, રાષ્ટ્રપતિ પદનું નિર્વાચન ગુપ્ત મતપત્ર દ્વારા થશે એટલે કે તેનું મતપત્ર દેખાડવામાં આવે નહીં.
👇🔰👇ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ પછીનું બીજી મોટું સ્થાન છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ સંસદના બન્ને ગૃહોના સભ્યો દ્વારા ચૂંટાય છે. રાષ્ટ્રપતિનું પદ ખાલી પડ્યું હોય તેવા સંજોગોમાં, જેમકે, મૃત્યુ, રાજીનામું વિગેરે જેવી પરિસ્થિતીઓમાં તેઓ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેની કામગીરી કરે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિનું સામાન્ય કામ રાજ્ય સભાના અધ્યક્ષ તરીકેનું છે.
👁🗨ભારતના વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ હામિદ અંસારી છે, જે ૧૦ ઓગસ્ટ, ૨૦૦૭ ના રોજ ચૂંટાયા હતા.
👁🗨👁🗨૧ ડૉ.સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન ૧૩ મે, ૧૯૫૨ ૧૨ મે, ૧૯૬૨
૨ ડૉ. ઝાકીર હુસૈન ૧૩ મે, ૧૯૬૨ ૧૨ મે, ૧૯૬૭
૩ શ્રી વરાહગીરી વેંકટ ગીરી ૧૩ મે ૧૯૬૭ ૩ મે ૧૯૬૯
૪ ગોપાલ સ્વરૂપ પાઠક ૧ સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૯ ૧ સપ્ટેમ્બ ૧૯૭૪
૫ બસપ્પા દાનપ્પા જટ્ટી ૧ સપ્ટેમ્બર ૧૯૭૪ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૭૭
૬ જસ્ટિસ મોહમ્મદ હિદાયતુલ્લાહ ૨૫ ઓગસ્ટ ૧૯૭૭ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૮૨
૭ રામાસ્વામી વેંકટરામન ૨૫ ઓગસ્ટ ૧૯૮૨ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૮૭
૮ શંકર દયાળ શર્મા ૩ સપ્ટેમ્બર ૧૯૮૭ ૨૪ જુલાઈ ૧૯૯૨
૯ કોચીરીલ રામન નારાયણન ૨૧ ઓગષ્ટ ૧૯૯૨ ૨૪ જુલાઈ ૧૯૯૭
૧૦ ક્રિષ્ન કાંત ૨૧ ઓગષ્ટ ૧૯૯૭ ૨૭ જુલાઈ ૨૦૦૨
૧૧ ભેરોં સિંઘ શેખાવત ૧૯ ઓગષ્ટ ૨૦૦૨ ૨૧ જુલાઈ ૨૦૦૭
૧૨ મોહમ્મદ હામીદ અંસારી 11 August 2007 થી આજ સુધી...
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘
ઉપરાષ્ટ્રપતિ : (vice president)
🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
બંધારણની કલમ ૬૩ મા ઉપરાષ્ટ્રપતિનો ઉલ્લેખ છે .લોકસભા અને રાજ્યસભાના તમામ સભ્યો દ્વારા ચૂંટવામાં આવે છે .
♻️* લાયકાત : ભારતના નાગરિક ,૩૫ વર્ષ કે તેથી વધુ ઉમર , રાજ્યસભાના સભ્ય જેટલી લાયકાત
, લાભનો હોદ્દો ન ધરાવે .
👁🗨* મુદત : ૫ વર્ષ
👁🗨* શપથ : રાષ્ટ્રપતિ સમક્ષ લે છે . હોદ્દાની રૂએ રાજ્યસભાના સભાપતિ છે અને રાષ્ટ્રપતિ પદ ખાલી પડે તો છ મહિના સુધી સાંભળી શકે .
👁🗨* રાજીનામું : રાષ્ટ્રપતિને આપે .
👁🗨રાજ્યસભાના
સભાપતિ (ચેરમેન ) હોદ્દાની રૂએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ
છે .
⭕️અનુચ્છેદ 63
ભારત ના ઉપરાષ્ટ્રપતિ
⭕️અનુચ્છેદ 64
ઉપરાષ્ટ્રપતિ નુ રાજ્યસભા નુ પદેન સભાપતિ હોવુ
⭕️અનુચ્છેદ 65
રાષ્ટ્રપતિ ના પદ મા આકસ્મિક ખાલી જગ્યા દરમિયાન અથવા તેની અનુપસ્થિતિ દરમિયાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના રૂપમા કાર્ય
અને તેનુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 66
ઉપરાષ્ટ્રપતિ નુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 67
ઉપરાષ્ટ્રપતિ ની પદાવધિ
⭕️અનુચ્છેદ 68
ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના પદ મા ખાલી જગ્યા ભરવા માટે નિર્વાચન નો સમય અને આકસ્મિક ખાલી જગ્યા ભરવા માટે નિર્વાચિત વ્યક્તિ ની પદાવધિ
⭕️અનુચ્છેદ 69
ઉપરાષ્ટ્રપતિ દ્વારા શપથ અથવા પ્રતિજ્ઞાન
⭕️અનુચ્છેદ 70
અન્ય આકસ્મિકતાઓ મા રાષ્ટ્રપતિ ના કૃત્યો નુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 71
રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના નિર્વાચન સંબંધી વિષય
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
❓❔❓❔❓❔❓❔❓❔❓❔
શું મિત્રો તમને ખ્યાલ છે ચુંટણી કરાવવા કેટલાં કાયદાનું ધ્યાન રાખવું પડે?
👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
♻️લોકશાહી તે ભારતના બંધારણનું બુનિયાદી અને અવિભાજ્ય પાસુ છે
🇮🇳🇮🇳ભારત એક સાર્વભૌમ, સામાજિક, બિન સાંપ્રદાયિક લોકશાહી પ્રજાસત્તાક છે.
🇮🇳લોકશાહી તે ભારતના બંધારણનું બુનિયાદી અને અવિભાજ્ય પાસુ છે (કેશવાનંદ ભારત/વિરુદ્ધ સ્ટેટ ઓફ કેરળ અને અન્યો, એ.આઈ.આર. ૧૯૭૩ સુપ્રીમ કોર્ટ, ૧૪૬૧). લોકશાહીનો દ્રષ્ટિકોણ બંધારણની રાહે પ્રતિઘોષિત થાય છે.
👁🗨સંસદ અને વિધાનસભામાં ચૂંટણી મારફતે પ્રતિનિધિત્વ તેની પૂર્વધારણાછે. (એન.પી.પન્નુસ્વામી વર્સીસ રીટનિંગ ઓફિસર નમક્કલ એ.આઈ.આર. ૧૯૫૨ સુપ્રીમ કોર્ટ, ૬૪) લોકશાહી માટે કાયદાના શાસનનું અસ્તિત્વ રહેવું જોઈએ અને તેથી જ દેશના યોગ્ય ગર્વનન્સ માટે શ્રેષ્ઠ ઉપલબ્ધ લોકપ્રતિનિધિઓની પસંદગી થવી જોઈએ.
🎋🇮🇳લોકપ્રતિનિધિઓ તરીકે શ્રેષ્ઠ ઉપલબ્ધ વ્યક્તિની પસંદગી થાય તે હેતુસર મતદારો મુક્ત અને ન્યાયી વાતાવરણમાં મતદાન કરી શકે તે રીતનું ચૂંટણી આયોજન આવશ્યક છે. આમ મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણી લોકશાહીની કરોડરજ્જુ જ કહી શકાય. ભારતે બ્રિટીશ વેસ્ટમિનિસ્ટર સંસદીય પ્રણાલીનો સ્વીકાર કર્યો છે
🇮🇳🇮🇳આપણે ચૂંટાયેલા પ્રમુખ, ચૂંટાયેલા ઉપપ્રમુખ,
ચૂંટાયેલી સંસદ અને પ્રત્યેક રાજ્યમાં ચૂંટાયેલી વિધાનસભા સામાન્ય ચૂંટણી ધરાવીએ છીએ. હવે આપણે ચૂંટાયેલી સુધરાઈ, પંચાયતો અને અન્ય સ્થાનિક સંસ્થાઓ પણ ધરાવીએ છીએ.
♻️આ તમામ સંસ્થાઓ માટેની મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણી માટેની ત્રણ પૂર્વશરત છે. (૧) આવી ચૂંટણી યોજવા માટે રાજકીય અને વહીવટી હસ્તક્ષેપ મુક્ત સત્તામંડળની રચના.
(૨) ચૂંટણી યોજવા માટેના નિયમોનું માળખું અને તે નિયમોનુ વહન કરતાં ચૂંટણી કામગીરી હાથ ધરતી જવાબદાર સત્તા.
(૩) હાથ ધરાતી ચૂંટણી દરમિયાન ઉભા થતા તમામ વિવાદો અને શંકાઓનું શમન કરે તેવી તંત્ર રચના.
👇આ ત્રણેય બાબતો પર પુરતું ધ્યાન આપીને ભારતના બંધારણે પૂરતી જોગવાઈ કરી છે.
👁🗨👁🗨બંધારણે એક સ્વતંત્ર ચૂંટણીપંચની રચના કરી છે કે જે મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવાથી માંડીને રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભાઓ માટે ચૂંટણી યોજવાની કાર્યવાહીનું નિયમન કરે છે. (અનુચ્છેદ - ૩૨૪). એ જ પ્રમાણે સુધારાઓ, મહાનગરપાલિકા, પંચાયતો અને સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓ માટેની ચૂંટણીના આયોજન અને નિયમન માટે પણ એક સ્વતંત્ર બંધારણીય સત્તાની રચના કરવામાં આવેલી છે. (અનુચ્છેદ ૨૪૩ કે અને ૨૪૩ ઝેડ એ).
👁🗨👁🗨રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિના પદ તેમજ સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભા માટેની ચૂંટણી અંગેના કાયદા ઘડી કાઢવાની સત્તા ભારતના બંધારણે સુનિશ્ચિત કરેલી છે. (કલમ ૭૧ અને ૩૨૭). મ્યુનિસિપાલિટી, પંચાયતો અને સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓની ચૂંટણી યોજવા માટેના કાયદા સંબંધિત રાજ્ય વિધાનસભા ઘડી કાઢે છે. (અનુચ્છેદ ૨૪૩ કે અને ૨૪૩ ઝેડએ),
👁🗨👁🗨👉રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી અંગેના તમામ વિવાદ કે શંકાનું સમાધાન આપવાની સત્તા સુપ્રીમ કોર્ટ (અનુચ્છેદ ૭૧) હસ્તક છે, તો સંસદીય અને વિધાનસભા ચંટણી સંબંધી વિવાદોની પતાવટની સત્તા સંબંધીત રાજ્યની હાઈકોર્ટને હસ્તક છે.
👉આવા કિસ્સામાં અરજદારને સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરવાનો અધિકાર મળે છે. (અનુચ્છેદ- ૩૨૯) તો સુધરાઈ સહિતની સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓની ચૂંટણી અંગેના વિવાદો અને મતભેદોની પતાવટ માટે સંબંધિત રાજ્યના ચૂંટણી સંબંધી કાયદા મુજબ નીચલી અદાલતે નિર્ણય લેવાના રહે છે. રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી અધિનિયમ- ૧૯૫૨ના સ્વરૂપમાં સંસદે ભારતના રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી સંબંધિત કાયદા ઘડી કાઢ્યા છે.
👁🗨👁🗨👉પૂરક કાયદારૂપમાં રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી નિયમ ૧૯૭૪ ઘડાયા છે.લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૦ અને લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓમુજબ સંસદ અને વિધાનસભા ગૃહોમાટેની ચૂંટણી યોજાય છે.લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ૧૯૫૦ મુખ્યત્વે મતદાર યાદીઓતૈયાર કરવા અંગેની જોગવાઈઓ ધરાવે છે. આ અધિનિયમને પૂરક રીતે વિગતવાર નિયમો આવેલા છે. અધિનિયમની કલમ ૨૮ની જોગવાઈ હેઠળ ચૂંટણી પંચના પરામર્શમાં રહીને કેન્દ્ર સરકારે મતદાર નોંધણી નિયમો, ૧૯૬૦ પણ ઘડી કાઢ્યો છે. આ અધિનિયમની જોગવાઈઓ હેઠળ મતદાર યાદીઓ, સમયાંતરે તેમાં સુધારા,
નવા નામનો ઉમેરો, નામોની બાદબાકી, જરૂરી સુધારા વગેરેની કામગીરી થાય છે. નોંધાયેલા મતદારને આ નિયમ હેઠળ જ તસવીર સાથેના ચૂંટણી ઓળખકાર્ડ આપવામાં આવે છે.
આ અધિનિયમ અને નિયમો હેઠળની સત્તાની રૂએ જ ચૂંટણી પંચ હાલમાં ભારતમાં સંસદ અને વિધાનસભાની બેઠકો માટેની મતદાર યાદી તૈયાર કરી રહ્યું છે.ચૂંટણીના વાસ્તવિક આયોજનની કામગીરી લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓ હેઠળ થાય છે.અધિનિયમની કલમ ૧૬૯ હેઠળ કેન્દ્ર સરકારે ચૂંટણી પંચના પરામર્શમાં રહીને આ કાયદાને પૂરક ચૂંટણી આયોજન નિયમ, ૧૯૬૧ પણ ઘડી કાઢ્યા છે
👁🗨👁🗨🎯આ અધિનિયમ અને નિયમો ચૂંટણી કાર્યક્રમ જાહેરનામું બહાર પાડવાથી માંડીને ઉમેદવારી પત્રો દાખલ કરવા, ઉમેદવારી પત્રોની ચકાસણી, મતદાન, મતગણતરી અને ચૂંટણી પરિણામની જાહેરાત સુધીની વિવિધ જોગવાઈઓ ધરાવે છે. બંધારણ ચૂંટણી પંચને ચૂંટણી આયોજન કરવાની સત્તા આપે છે અને ચૂંટણી પંચ સંસદે ઘડી કાઢેલા કાયદામાં પૂરતી જોગવાઈના હોય તેવી સ્થિતિનો સામનો કરતી વખતે જાતે જ ખાસ આદેશ કરવાની સત્તા ધરાવે છે. તેનું એક ઉદાહરણ તે ચૂંટણી પ્રતિકો અંગેનો ૧૯૬૮માં થયેલો આદેશ છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👁🗨🎯આ આદેશ અંતર્ગત રાષ્ટ્રીય કે રાજ્ય સ્તરે રાજકીય પક્ષોને માન્યતા આપીને તેમના માટે રાજકીય પ્રતિક અનામત રાખવાની કામગીરી હાથ ધરવામાં આવે છે. આ રીતે માન્ય થયેલી પાર્ટીનું વિઘટન થતાં પ્રતિક અંગે ઉભા થતા વિવાદનું નિરાકરણ પણ આ આદેશ અંતર્ગત લાવવામાં આવે છે.
👁🗨👁🗨આ આદેશ અંતર્ગત ચૂંટણીમાં ભાગ લઈ રહેલા તમામ ઉમેદવારોને પ્રતિકોની ફાળવણી થાય છે. બંધારણ અનુચ્છેદ ૩૨૪ હેઠળ ચૂંટણી પંચ પોતાની આગવી સત્તાનો ઉપયોગ કરીને રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારોના માર્ગદર્શન માટે આચારસંહિતા અમલી બનાવે છે. ચૂંટણી દરમિયાન તમામ રાજકીય પક્ષો વચ્ચે સમાનતાનો માહોલ ઉભો થાય,સત્તાધારી પક્ષ દ્વારા ચૂંટણી દરમિયાન સત્તાવાર તંત્રનો દુરુપયોગ ના થાય તે મુદ્દાને ધ્યાને રાખીને ચૂંટણી સંચાલન સંભવ બનાવવા રાજકીય પક્ષો દ્વારા જ આ ચૂંટણી આચાર સંહિતા ઘડી કાઢવામાં આવે છે. ચૂંટણી સંપન્ન થયા પછી ઉભા થતા વિવાદો અને શંકાનું સમાધાન પણ લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓ અંતર્ગત થતું હોય છે.
👁🗨👁🗨👁🗨ચૂંટણી સંપન્ન થઈ ગયા પછી જ આ અધિનિયમની જોગવાઈઓ હેઠળ સંબંધિત રાજ્યની હાઈકોર્ટ સમક્ષ આ વિવાદો મૂકી શકાય છે. કહી શકાય કે લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, ૧૯૫૦ અને ૧૯૫૧ તેમજ મતદાર નોંધણી નિયમો,૧૯૬૦ અને ચૂંટણી આયોજન નિયમો, ૧૯૬૧ એ સંસદના બંને ગૃહો અને રાજ્ય વિધાનસભા ચૂંટણી આયોજનની તમામ જોગવાઈ ધરાવે છે. ચૂંટણી પંચ કે પછી તેમની સૂચના હેઠળ કામ કરી રહેલી કોઈપણ સત્તાના નિર્ણયો સામે જે કોઈ વ્યક્તિને ફરિયાદ કે વાંધો હોય તો આ કાયદા અને જોગવાઈઓ હેઠળ પોતાનું સમાધાન મેળવી શકે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
✅આવા સ્થાનીક સ્વરાજ્ય સંસ્થાઓ ચૂંટણી નિયમો મુજબ, જિલ્લા ચૂંટણી અધિકારી પંચાયત ચૂંટણી માટે જિલ્લા મ્યુનિસિપલ ચૂંટણી અધિકારી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન ઓફ ચૂંટણી માટે નગરપાલિકા અને સિટી ચૂંટણી અધિકારી ચૂંટણી માટે નિમણૂક કરવામાં આવી છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચ વિવિધ અનામત વર્ગો, મતદાર યાદી, ચૂંટણી કાર્યક્રમો અને અન્ય સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ માટે બેઠકો સીમાંકન અને ફાળવણી રાજ્ય ચૂંટણી પંચ દ્વારા બહાર વહન કરવામાં આવે છે, જ્યાં ગ્રામ પંચાયતની ચૂંટણી સંબંધિત બધી પ્રવૃત્તિઓ માટે કલેક્ટર્સ સત્તા છે.
✅1993 માં રાજ્ય ચૂંટણી પંચ, બી.કે. શાહ, શ્રી પી ધોળકીયા અને શ્રી અશોક ભાટિયા, શ્રી KCKapoor શ્રી PSShah (હું / સી) બંધારણ પછી રાજ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે કામ કર્યું છે.
👏રાજ્ય ચૂંટણી પંચની મુખ્ય કામગીરી
🐾ભારતના બંધારણમાં સને 1992 માં સુધારા ક્રમાંક 73 તથા 74 થી ભાગ -9 તથા ભાગ-9-ક ઉમેરવામાં આવ્યા છે. અનુચ્છેદ 243-ડ તથા 243: વ-ક થી સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ માટે મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવા પર દેખરેખ, માર્ગદર્શન તથા તેનું નિયંત્રણ અને ચૂંટણીઓનું સંચાલન રાજ્ય ચૂંટણી પંચમાં નિહિત થયેલ છે. ગુજરાત રાજ્યમાં આ સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ યોજવા માટે રાજ્ય ચૂંટણી પંચની રચના તા. સપ્ટેમ્બર 1993 23 થી કરવામાં આવી છે. બંધારણના 73 તથા 74 માં સુધારાની જોગવાઇઓ પ્રમાણે રાજ્યમાં નવો ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ 1993 અમલમાં આવેલ છે. ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ -1963 અને મુંબઇ પ્રોવિન્શિયલ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અધિનિયમ -1949 ને જરૂરિયાત પ્રમાણે સુધારવામાં આવ્યા છે. વધુમાં સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડ રચના, સીમાંકન તથા બેઠક ફાળવણી બાબત, મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવી, પ્રસિધ્ધ કરવા બાબત તથા ચૂંટણી સંચાલન બાબતના નિયમો પણ અમલમાં આવેલ છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચે રાજ્યની સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓ જેવી કે ગ્રામ પંચાયતો, નગરપાલિકા / મ્યુનિસિપાલિટી, મહાનગરપાલિકા, તાલુકા અને જિલ્લા પંચાયતોની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવવા તથા સામાન્ય, મધ્યસત્ર કે પેટા ચૂંટણીઓ યોજવાની જવાબદારી અદા કરવાની સાથે સંબંધિત સ્થાનિક કાયદાઓમાં સુધારો થતાં વોર્ડ / મતદાર મંડળોની રચના, સીમાંકન તથા બેઠક ફાળવણીને લગતી કામગીરી પણ કરવાની રહે છે.
👏સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણી સંચાલનના નિયમો પ્રમાણે જિલ્લા કલેકટર પંચાયત ચૂંટણીઓ માટે જિલ્લા ચૂંટણી અધિકારી, નગરપાલિકાની ચૂંટણી માટે જિલ્લા મ્યુનિસિપલ ચૂંટણી અધિકારી તથા મહાનગરપાલિકાની ચૂંટણી માટે શહેર ચૂંટણી અધિકારી તરીકે નિયુક્ત થયેલા છે. ગ્રામ પંચાયતોના વોર્ડોની રચના તથા બેઠક ફાળવણી કરવાના અને ચૂંટણી સંચાલનના રાજ્ય ચૂંટણી પંચના અધિકારો જિલ્લા કલેકટરશ્રીઓને સુપ્રત થયેલા છે. સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણી માટે રાજ્યના મહેસુલ / પંચાયત તથા અન્ય કચેરીના અધિકારોની સેવાઓ રાજ્ય ચૂંટણી પંચને ઉપલબ્ધ કરવામાં આવે છે
👏ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ: 243-ડ અને 243: વ-ક તથા સંબંધિત સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓના કાયદાઓ એટલે કે, ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ 1993 ની કલમ -20 (1), ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ -1963 ની કલમ -9 (ર) તથા મુંબઇ પ્રોવિન્શિયલ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અધિનિયમ -1949 ની કલમ -8 (ર) ની જોગવાઇઓ પ્રમાણે રાજ્ય ચૂંટણી પંચે સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડવાર મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવી પ્રસિદ્ધ કરાવવાની તથા વખતો-વખત સુધરાવવાની કામગીરી બજાવવાની રહે છે. સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓના કાયદાઓ પ્રમાણે, વિધાનસભા મતદાર વિભાગની મતદારયાદીઓ પરથી સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવાની થાય છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચે આ માટે રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓની મતદાર નોંધણી અધિકારીઓ તરીકે નિયુક્તિ કરી છે. પંચે 1993 પછી યોજેલ ચૂંટણીઓ માટે વિધાનસભા મતદાર વિભાગની મતદારયાદીઓ પરથી, સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવી સમયસર ચૂંટણીઓ યોજી છે. વિધાનસભા મતદાર વિભાગોની મતદારયાદીઓ પરથી, સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડવાર મતદારયાદીઓ નિયમિત તૈયાર કરાવવામાં આવે છે અને વખતોવખત તે સુધારવામાં આવે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
👁🗨15મા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણી👁🗨
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા માટે આ મહત્વનો ટોપિક કહી શકાય...નજીકનાં સમયમાં જ ભારતીય લોકતંત્રના આ અતિ મહત્વનું પદ માટે ચૂંટણી પ્રક્રિયા થઈ.
♻️🔰કોણ બની શકે છે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ?❓
⭕️ઉપરાષ્ટ્રપતિ બનવા માટે તે વ્યક્તિ પ્રથમ તો ભારત દેશનો નાગરિક હોવો જોઈએ.
⭕️તેની ઉમર 35 વર્ષથી ઓછી ન હોવી જોઈએ.
⭕️તે રાજ્ય સભાના સભ્ય તરીકે ચૂંટાવાની લાયક હોવો જોઈએ.
⭕️જો કોઈ ભારત સરકાર કે અન્ય રાજ્યની સરકાર હેઠળ કોઈ લાભ કે પદ ધરાવતો હોય તો તે ઉપરાષ્ટ્રપતિ બનવા માટે યોગ્ય ઉમેદવાર બનતો નથી.
⭕️જો સાંસદના કોઈ ગૃહ કે અન્ય રાજ્યના વિધાનસભાના કોઈ સભ્ય ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટાઈ આવે તો તે માની લેવામાં આવે છે કે તેણે ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ ગ્રહણ કરતા પહેલા જ તેમનું પાછળનું પદ ખાલી કરી દીધું છે.
🎯🔰કોણ મતદાન કરી શકે?
👁🗨રાજ્યસભામાં 233 ચૂંટાયેલા સભ્યો છે અને 12 નોમિનેટેડ સભ્યો છે જ્યારે લોકસભામાં 543 ચૂંટાયેલા અને 2 નોમિનેટેડ સભ્યો છે. આમ રાજ્યસભા અને લોકસભાના ચૂંટાયેલા તેમજ નોમિનેટેડ 790 સાંસદો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મતદાન કરી શકશે.✒️🖊🖊 મતદાન માટે મુખ્ય ચૂંટણીઅધિકારીને ખાસ પેન આપવામાં આવશે. 🖌🖍આ પેનનો ઉપયોગ કરીને જ તમામ સાંસદો મતદાન કરી શકશે. બંધારણમાં એવો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે ઉપરાષ્ટ્રપતિપદ માટેની ચૂંટણી ગુપ્ત મતપત્રક દ્વારા જ થવી જોઈએ
👁🗨👉બેલેટ પેપેરમાં ચૂંટણીમાં ઉભા રહેલા ઉમેદવારના નામ હોય છે. પરંતુ તેમાં કોઈપણ પ્રકારનું ચૂંટણી ચિન્હ હોતું નથી.
🎯10 ઓગસ્ટે હાલના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હામિદ અન્સારીનો કાર્યકાળ પૂરો થાય છે તે પહેલાં નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિને ચૂંટવાની કામગીરી પૂર્ણ થાય
👁🗨🎯ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીતવા માટે 393 મતની જરૂર હોય છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ હોદ્દાની રૂએ રાજ્યસભાના ચેરમેન પણ હોય છે.
👉કોઈપણ રાજકીય પક્ષ તેમના સાંસદોને કોઈ નિશ્ચિત ઉમેદવારને જ મત આપવા માટે વ્હીપ આપી શકશે નહીં.
👉યુપીએએ પશ્ચિમ બંગાળના પૂર્વ રાજ્યપાલ તેમજ મહાત્મા ગાંધીના પૌત્ર ગોપાલ કૃષ્ણ ગાંધી અને એનડીએએ ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા અને કેન્દ્રીય મંત્રી વેંકૈયા નાયડુને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણીની જંગમાં મેદાને ઉતાર્યા
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
♦️👁🗨👉ભાજપના સૌથી વધારે 58 સાંસદ છે. દેશની મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટી કોંગ્રેસના 57 સાંસદ છે. ભાજપના વડપણ હેઠળના એનડીએ પાસે લોકસભામાં 340 અને રાજ્યસભામાં 85 મળી કુલ 425 સાંસદ છે. ગત ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં હામીદ અન્સારીને વિપક્ષના ઉમેદવાર જસવંતસિંહને મુકાબલે 490 મત મળ્યા હતા. 👉જસવંતસિંહને 238 મત મળ્યા હતા. ઉલ્લેખનીય છે કે, એસ.રાધાકૃષ્ણન (1952 અને 1957), મોહમ્મદ હિદાયતુલ્લાહ (1979) અને શંકર દયાલ શર્મા (1987) ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા.
🎯🎯🎯રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં શું તફાવત હોય છે?❓❔❓
👉બંને ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં પ્રથમ સૌથી મોટો તફાવત એ છે કે, રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં સાંસદોની સાથે જ ધારાસભ્યો પણ મતદાન કરે છે. પરંતુ ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં માત્ર લોકસભા અને રાજ્યસભાના સાંસદ સભ્યો જ મતદાન કરી શકે છે. બીજો ફર્ક એ છે કે, સંસદના બંને ગૃહોમાં નામાંકિત હોય તેવા સાંસદ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મત આપી શકતા નથી. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં બંને સંસદના નામાંકિત સભ્યો પણ મતદાન કરી શકે છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ચૂંટણી લડવા જઈ રહેલા ઉમેદવારનું નામ 20 મતદારો દ્વારા સૂચિત અને 20 મતદારો દ્વારા સમર્થિત હોવું જોઈએ. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવારને રૂ.15000ની ડીપોઝીટ ભરવાની આવશ્યક હોય છે. જે બાદ મતદાર અધિકારી ઉમેદવારી પત્રકોની ચકાસણી કરે છે અને યોગ્ય ઉમેદવારના નામનો બેલેટમાં સમાવેશ કરવામાં આવે છે. ઉમેદવાર ચૂંટણી અધિકારીને લેખિતમાં અરજી કરીને પોતાનું નામ ઉમેદવારીમાંથી પરત પણ ખેંચી શકે છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી પ્રમાણસર પ્રતિનિધિ પદ્ધતિ દ્વારા થાય છે. સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ મતદાન પદ્ધતિ દ્વારા મતદાર માત્ર એક જ મત આપી શકે છે. પરંતુ તે પોતાની પસંદગી પ્રમાણે પ્રાથમિકતા નક્કી કરી શકે છે. મતદાર બેલેટ પેપરમાં તેની પહેલી પસંદને 1, બીજી પસંદને 2 અને આ રીતે જ બાકીના ઉમેદવારોને પ્રાથમિકતા આપી શકે છે.
👁🗨👉રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીની જેમ જ ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં સૌથી વધારે મત મેળવનાર પરથી જ જીત નક્કી થતી નથી. 👁🗨👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ તે જ બને છે જે મતદારોના મતોના કુલ ભારાંકનમાં અડધાથી વધારે હિસ્સો હાંસિલ કરે. સૌથી પહેલા જોવામાં આવે છે કે, દરેક ઉમેદવારોને પહેલી પ્રાથમિકતા સાથે કેટલા મત મળ્યા છે અને તે મતોની એકસાથે ગણતરી કરવામાં આવે છે. કુલ સંખ્યાનો બીજો ભાગ પાડવામાં આવે છે અને ભાગફળમાં 1 ઉમેરવામાં આવે ચ્ચે. જે સંખ્યા મળે તેને ક્વોટા માનવામાં આવે છે. કોઈપણ ઉમેદવારને ગણતરીમાં ટકી રહેવા માટે આ ક્વોટા જરૂરી હોય છે.
👁🗨👉પ્રથમ ગણતરીમાં જ કોઈ ઉમેદવાર
જીત માટે જરૂરી કે તેનાથી વધારે મત મેળવી લે તો તેને જીતેલા જાહેર કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારે ન થાય તો પ્રક્રિયાને આગળ વધારવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા તે ઉમેદવારને ભાર કાઢવામાં આવે છે, જેને પ્રથમ પ્રાથમિકતાના મતની ગણતરીમાં સૌથી ઓછા મત મળ્યા હોય. પરંતુ તેને પ્રથમ પ્રાથમિકતા આપવામાં આવેલા મતોમાં બીજી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. બીજી પ્રાથમિકતાના મત અન્ય ઉમેદવારનો ખાતામાં તબદીલ કરવામાં આવે છે. આ મત મળતાની સાથે જ જો કોઈ ઉમેદવારના ક્વોટાની સંખ્યા જરૂરી ક્વોટા જેટલી કે તેનાથી વધારે થઇ જાય તો તેને જીતેલા ઉમેદવાર તરીકે જાહેર કરી દેવામાં આવે છે. બીજા રાઉન્ડના અંતમાં પણ કોઈ ઉમેદવાર ન ચૂંટાઈ આવે તો પ્રક્રિયાને આગળ ધપાવવામાં આવે છે. 👉સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કરવામાં આવે છે. તેને પહેલી પ્રાથમિકતા આપનાર બેલેટ પેપર્સ અને બીજી પ્રાથમિકતા આપનાર બેલેટ પેપર્સમાં મળેલા મતની ચકાસણી કરવામાં આવે છે અને જોવામાં આવે છે કે આગળની પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. તે પ્રાથમિકતાને સંબધિત ઉમેદવારને મત ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. જ્યાં સુધી કોઈ એક ઉમેદવારને મળેલા ક્વોટાની સંખ્યા જીત માટે જરુર્રી ક્વોટા જેટલી કે તેનાથી વધારે ન થઇ જાય ત્યાં સુધી આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે અને સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કાઢવામાં આવે છે. ચૂંટણી થઇ ગયા બાદ મતની ગણતરી કરવામાં આવે છે અને ચૂંટણી અધિકારી પરિણામોની જાહેરાત કરે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
ને પ્રાથમિકતા આપે છે.
🎯👉મતગણતરીની અટપટી રીત
- ચૂંટણી જીતવા માટે ઉમેદવારે મતોનો જરૂરી ક્વોટા હાંસલ કરવો અનિવાર્ય છે. જરૂરી ક્વોટા છે કુલ માન્ય મતો (વેલિડ વોટ્સ)ના 50% + 1.
- આ ચૂંટણીમાં કુલ માન્ય મતો છે 790, એટલે અનિવાર્ય ક્વોટા આ પ્રમાણે ગણવામાં આવશે: 790/2=395+1=396 મતો
કેવી રીતે થાય છે ગણતરી
- સૌથી પહેલા એ જોવામાં આવે છે કે તમામ ઉમેદવારોને પહેલી પ્રાથમિકતા વાળા કેટલા મતો મળ્યા છે. પછી તમામને મળેલા પહેલી પ્રાથમિકતા વાળા મતોનો સરવાળો થાય છે. કુલ સંખ્યાને 2થી ભાગીને તેમાં 1 ઉમેરવામાં આવે છે. તે પછી જે સંખ્યા મળે તેને ક્વોટા માનવામાં આવે છે જે કોઇપણ ઉમેદવારને કાઉન્ટિંગમાં ટકી રહેવા માટે જરૂરી છે.
- જો પહેલી જ ગણતરીમાં કોઇ ઉમેદવાર જીત માટે જરૂરી ક્વોટા કે તેથી વધુ વોટ્સ મેળવી લે તો તેને વિજેતા જાહેર કરવામાં આવે છે. જો એમ ન થાય તો પ્રક્રિયા આગળ વધારવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા તે ઉમેદવાર રેસની બહાર થાય છે જેને પહેલી ગણતરીમાં સૌથી ઓછા વોટ્સ મળ્યા હોય.
- પરંતુ, તે ઉમેદવારને મળેલા પહેલી પ્રાથમિકતાવાળા વોટ્સમાં એ જોવામાં આવે છે કે બીજી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. પછી બીજી પ્રાથમિકતા વાળા આ વોટ્સ અન્ય ઉમેદવારના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. આ વોટ્સના મળવાથી જો કોઇ ઉમેદવારના મત ક્વોટાની સંખ્યા જેટલા અથવા તેનાથી વધુ થઇ જાય તો તે ઉમેદવારને વિજેતા જાહેર કરવામાં આવે છે.
- જો બીજા રાઉન્ડ પછી પણ કોઇ ઉમેદવાર ન જીતે તો આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે. સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કરવામાં આવે છે. તેને પહેલી પ્રાથમિકતા આપવા બેલેટ પેપર્સ અને તેને બીજી કાઉન્ટિંગ દરમિયાન મળેલા બેલેટ પેપર્સની ફરી તપાસ થાય છે અને જોવામાં આવે છે કે તેમાં આગલી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. પછી તે પ્રાથમિકતા સાથે સંબંધિત ઉમેદવારને વોટ્સ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે.
- આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે અને સૌથી ઓછા વોટ મેળવનાર ઉમેદવાર ત્યાં સુધી બહાર થતો રહે છે જ્યાં સુધી કોઇ એક ઉમેદવારને મળતા વોટ્સની સંખ્યા ક્વોટા જેટલી ન થઇ જાય.
- ચૂંટણી થઇ ગયા પછી મત ગણતરી થાય છે અને ઇલેક્શન ઓફિસર પરિણામની જાહેરાત કરે છે. તે પછી પરિણામને ચૂંટણીપંચ અને કેન્દ્ર સરકારના વિધિ અને ન્યાય મંત્રાલય પાસે મોકલવામાં આવે છે. ત્યારબાદ કેન્દ્ર સરકાર પોતાના અધિકૃત ગેજેટ પર ચૂંટાયેલ વ્યક્તિનું નામ પ્રકાશિત કરે છે.
- પદગ્રહણ કરતા પહેલા ઉપરાષ્ટ્રપતિને રાષ્ટ્રપતિની સામે કે રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા નિયુક્ત કરેલા વ્યક્તિ સામે શપથ લેવાના હોય છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પોતાના પદ પરથી રાજીનામુ આપવા માંગે તો તેણે રાષ્ટ્રપતિને પોતાનું ત્યાગપત્ર આપવાનું હોય છે. રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા તેનો સ્વીકાર થયા પછી જ રાજીનામુ મંજૂર થાય છે.
🎯👉આર. વેંકટરમણ
- રામાસ્વામી વેંકટરમણે 31 ઓગસ્ટ, 1984ના રોજ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદનો કાર્યભાર સંભાળ્યો.
- ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં તેમને બાપુ ચંદ્રસેન કાંબલે સામે બહુ સરળ જીત હાંસલ થઇ હતી અને તેમણે એમ. હિદાયતુલ્લા પછી ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ મેળવ્યું હતું.
- 1987માં આર. વેંકટરમણ જ્ઞાની ઝેલસિંહ પછીના દેશના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા.
🎯👉ડૉ. શંકર દયાળ શર્મા
- આર. વેંકટરમણ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા તે પછી શંકર દયાળ શર્માએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે નોમિનેશન ફાઇલ કર્યું.
- આ પોસ્ટ માટે 27 ઉમેદવારોએ નોમિનેશન ફાઇલ કર્યું હતું. રિટર્નિંગ ઓફિસરને માત્ર શંકર દયાળ શર્માનું જ નોમિનેશન વેલિડ લાગ્યું હતું અને તેઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા. તેમણે 3 સપ્ટેમ્બર, 1987ના રોજ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદનો કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો.
- તેઓ 1991માં રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જી.જી. સ્વેલ અને રામ જેઠમલાણીને હરાવ્યા હતા. આર. વેંકટરમણ પછી શંકર દયાળ શર્મા રાષ્ટ્રપતિ બન્યા હતા અને 25 જૂલાઇ, 1992ના રોજ તેઓએ પદભાર સંભાળ્યો હતો.
👁🗨🎯6) કે.આર. નારાયણન
- રાષ્ટ્રપતિ બન્યા પછી શંકર દયાળ શર્માએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી રાજીનામુ આપ્યું હતું, અને તે માટે ચૂંટણી જાહેર થઇ.
- કે.આર. નારાયણન ભારે માર્જિન સાથે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી જીત્યા હતા અને 701 વેલિડ વોટ્સમાંથી 700 વોટ્સ મેળવ્યા હતા.
- 19 ઓગસ્ટ, 1992ના રોજ તેઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે ઘોષિત થયા હતા.
- 1997માં થયેલી રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં કે.આર. નારાયણને ટી.એન. સેશાનને ભારે માર્જિનથી હરાવ્યા હતા અને શંકર દયાળ શર્મા પછીના ભારતના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા હતા.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️
ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીની તારીખો જાહેર
👇👇👇👇👇👇👇👇👇
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨ઇલેકશન કમિશનરે ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી(ચૂંટણી કમિશ્ર્નર નસીમ ઝૈદીએ) માટેની તારીખો જાહેર કરી છે.
👁🗨5 ઓગસ્ટે મતદાન યોજાશે.
👁🗨તો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે 4 જુલાઈએ ચૂંટણીની અધિસુચના જાહેર થશે.
👁🗨તો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે નામાંકન તારીખ 18 જુલાઈ.
👁🗨નામાંકનની તપાસણી 19 જુલાઈએ. 👁🗨ઉમેદવારી પત્ર પાછુ ખેંચવાની તારીખ 21 જુલાઈ રાખવામાં આવી છે.
⭕️♦️મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર👉 નસીમ જૈદીએ આજે પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરીને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીના તમામ કાર્યક્રમની જાહેરાત કરી હતી.
🐾🔰ચૂંટણી જીતવા માટે 393 મતની આવશ્યકતા હોય છે
👁🗨હાલમાં સંસદના બન્ને ગૃહોનું સંખ્યાબંધ 790 છે, પણ કેટલીક બેઠકો ખાલી છે.
વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ 10 ઓગસ્ટે પૂરો થાય છે
👉 ભારતના વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ હામિદ અંસારી છે, 💠✅જે ૧૦ ઓગસ્ટ, ૨૦૦૭ ના રોજ ચૂંટાયા હતા.
🔰- ઉપરાષ્ટ્રપતિ સંસદના બન્ને ગૃહોના સભ્યો દ્વારા ચૂંટાય છે
🔰- ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ પછીનું બીજી મોટું સ્થાન છે.
🔰- રાષ્ટ્રપતિનું પદ ખાલી પડ્યું હોય તેવા સંજોગોમાં, જેમકે, મૃત્યુ, રાજીનામું વિગેરે જેવી પરિસ્થિતીઓમાં તેઓ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેની કામગીરી કરે છે
💠ઉપરાષ્ટ્રપતિનું સામાન્ય કામ રાજ્ય સભાના અધ્યક્ષ તરીકેનું છે.
💠ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીનું એલાન
ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી 5 ઓગસ્ટે યોજાશે
4 જુલાઇ નોટિફિકેશન જાહેર થશે
18 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રક ભરાશે
19 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રકની ક્રૂટિ કરાશે
21 જુલાઇ ઉમેદવારી પત્રક પરત ખેંચાશે
5 ઓગસ્ટ મતદાન કરાશે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👁🗨સીઇસી જૈદીએ કહ્યું નિર્વાચન મંડળમાં રાજ્યસભામાં નિર્વાચીત સભ્ય ૨૩૩ અને નોમિનેટેડ ૧૨ છે. લોકસભામાં નિર્વાચિત સભ્ય ૫૪૩ અને નોમિનેટેડ સભ્ય બે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણીમાં લોકસભા અને રાજ્યસભાના બધા ૭૯૦ સભ્યો ભાગ લેશે કેટલીક સીટો ખાલી છે. સંવિધાનમાં સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે, રાષ્ટ્રપતિ પદનું નિર્વાચન ગુપ્ત મતપત્ર દ્વારા થશે એટલે કે તેનું મતપત્ર દેખાડવામાં આવે નહીં.
👇🔰👇ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ પછીનું બીજી મોટું સ્થાન છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ સંસદના બન્ને ગૃહોના સભ્યો દ્વારા ચૂંટાય છે. રાષ્ટ્રપતિનું પદ ખાલી પડ્યું હોય તેવા સંજોગોમાં, જેમકે, મૃત્યુ, રાજીનામું વિગેરે જેવી પરિસ્થિતીઓમાં તેઓ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેની કામગીરી કરે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિનું સામાન્ય કામ રાજ્ય સભાના અધ્યક્ષ તરીકેનું છે.
👁🗨ભારતના વર્તમાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ હામિદ અંસારી છે, જે ૧૦ ઓગસ્ટ, ૨૦૦૭ ના રોજ ચૂંટાયા હતા.
👁🗨👁🗨૧ ડૉ.સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન ૧૩ મે, ૧૯૫૨ ૧૨ મે, ૧૯૬૨
૨ ડૉ. ઝાકીર હુસૈન ૧૩ મે, ૧૯૬૨ ૧૨ મે, ૧૯૬૭
૩ શ્રી વરાહગીરી વેંકટ ગીરી ૧૩ મે ૧૯૬૭ ૩ મે ૧૯૬૯
૪ ગોપાલ સ્વરૂપ પાઠક ૧ સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૯ ૧ સપ્ટેમ્બ ૧૯૭૪
૫ બસપ્પા દાનપ્પા જટ્ટી ૧ સપ્ટેમ્બર ૧૯૭૪ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૭૭
૬ જસ્ટિસ મોહમ્મદ હિદાયતુલ્લાહ ૨૫ ઓગસ્ટ ૧૯૭૭ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૮૨
૭ રામાસ્વામી વેંકટરામન ૨૫ ઓગસ્ટ ૧૯૮૨ ૨૫ જુલાઈ ૧૯૮૭
૮ શંકર દયાળ શર્મા ૩ સપ્ટેમ્બર ૧૯૮૭ ૨૪ જુલાઈ ૧૯૯૨
૯ કોચીરીલ રામન નારાયણન ૨૧ ઓગષ્ટ ૧૯૯૨ ૨૪ જુલાઈ ૧૯૯૭
૧૦ ક્રિષ્ન કાંત ૨૧ ઓગષ્ટ ૧૯૯૭ ૨૭ જુલાઈ ૨૦૦૨
૧૧ ભેરોં સિંઘ શેખાવત ૧૯ ઓગષ્ટ ૨૦૦૨ ૨૧ જુલાઈ ૨૦૦૭
૧૨ મોહમ્મદ હામીદ અંસારી 11 August 2007 થી આજ સુધી...
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘👁🗨🔘
ઉપરાષ્ટ્રપતિ : (vice president)
🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅🎯✅
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
બંધારણની કલમ ૬૩ મા ઉપરાષ્ટ્રપતિનો ઉલ્લેખ છે .લોકસભા અને રાજ્યસભાના તમામ સભ્યો દ્વારા ચૂંટવામાં આવે છે .
♻️* લાયકાત : ભારતના નાગરિક ,૩૫ વર્ષ કે તેથી વધુ ઉમર , રાજ્યસભાના સભ્ય જેટલી લાયકાત
, લાભનો હોદ્દો ન ધરાવે .
👁🗨* મુદત : ૫ વર્ષ
👁🗨* શપથ : રાષ્ટ્રપતિ સમક્ષ લે છે . હોદ્દાની રૂએ રાજ્યસભાના સભાપતિ છે અને રાષ્ટ્રપતિ પદ ખાલી પડે તો છ મહિના સુધી સાંભળી શકે .
👁🗨* રાજીનામું : રાષ્ટ્રપતિને આપે .
👁🗨રાજ્યસભાના
સભાપતિ (ચેરમેન ) હોદ્દાની રૂએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ
છે .
⭕️અનુચ્છેદ 63
ભારત ના ઉપરાષ્ટ્રપતિ
⭕️અનુચ્છેદ 64
ઉપરાષ્ટ્રપતિ નુ રાજ્યસભા નુ પદેન સભાપતિ હોવુ
⭕️અનુચ્છેદ 65
રાષ્ટ્રપતિ ના પદ મા આકસ્મિક ખાલી જગ્યા દરમિયાન અથવા તેની અનુપસ્થિતિ દરમિયાન ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના રૂપમા કાર્ય
અને તેનુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 66
ઉપરાષ્ટ્રપતિ નુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 67
ઉપરાષ્ટ્રપતિ ની પદાવધિ
⭕️અનુચ્છેદ 68
ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના પદ મા ખાલી જગ્યા ભરવા માટે નિર્વાચન નો સમય અને આકસ્મિક ખાલી જગ્યા ભરવા માટે નિર્વાચિત વ્યક્તિ ની પદાવધિ
⭕️અનુચ્છેદ 69
ઉપરાષ્ટ્રપતિ દ્વારા શપથ અથવા પ્રતિજ્ઞાન
⭕️અનુચ્છેદ 70
અન્ય આકસ્મિકતાઓ મા રાષ્ટ્રપતિ ના કૃત્યો નુ નિર્વાહન
⭕️અનુચ્છેદ 71
રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ના નિર્વાચન સંબંધી વિષય
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
❓❔❓❔❓❔❓❔❓❔❓❔
શું મિત્રો તમને ખ્યાલ છે ચુંટણી કરાવવા કેટલાં કાયદાનું ધ્યાન રાખવું પડે?
👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨👁🗨
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
♻️લોકશાહી તે ભારતના બંધારણનું બુનિયાદી અને અવિભાજ્ય પાસુ છે
🇮🇳🇮🇳ભારત એક સાર્વભૌમ, સામાજિક, બિન સાંપ્રદાયિક લોકશાહી પ્રજાસત્તાક છે.
🇮🇳લોકશાહી તે ભારતના બંધારણનું બુનિયાદી અને અવિભાજ્ય પાસુ છે (કેશવાનંદ ભારત/વિરુદ્ધ સ્ટેટ ઓફ કેરળ અને અન્યો, એ.આઈ.આર. ૧૯૭૩ સુપ્રીમ કોર્ટ, ૧૪૬૧). લોકશાહીનો દ્રષ્ટિકોણ બંધારણની રાહે પ્રતિઘોષિત થાય છે.
👁🗨સંસદ અને વિધાનસભામાં ચૂંટણી મારફતે પ્રતિનિધિત્વ તેની પૂર્વધારણાછે. (એન.પી.પન્નુસ્વામી વર્સીસ રીટનિંગ ઓફિસર નમક્કલ એ.આઈ.આર. ૧૯૫૨ સુપ્રીમ કોર્ટ, ૬૪) લોકશાહી માટે કાયદાના શાસનનું અસ્તિત્વ રહેવું જોઈએ અને તેથી જ દેશના યોગ્ય ગર્વનન્સ માટે શ્રેષ્ઠ ઉપલબ્ધ લોકપ્રતિનિધિઓની પસંદગી થવી જોઈએ.
🎋🇮🇳લોકપ્રતિનિધિઓ તરીકે શ્રેષ્ઠ ઉપલબ્ધ વ્યક્તિની પસંદગી થાય તે હેતુસર મતદારો મુક્ત અને ન્યાયી વાતાવરણમાં મતદાન કરી શકે તે રીતનું ચૂંટણી આયોજન આવશ્યક છે. આમ મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણી લોકશાહીની કરોડરજ્જુ જ કહી શકાય. ભારતે બ્રિટીશ વેસ્ટમિનિસ્ટર સંસદીય પ્રણાલીનો સ્વીકાર કર્યો છે
🇮🇳🇮🇳આપણે ચૂંટાયેલા પ્રમુખ, ચૂંટાયેલા ઉપપ્રમુખ,
ચૂંટાયેલી સંસદ અને પ્રત્યેક રાજ્યમાં ચૂંટાયેલી વિધાનસભા સામાન્ય ચૂંટણી ધરાવીએ છીએ. હવે આપણે ચૂંટાયેલી સુધરાઈ, પંચાયતો અને અન્ય સ્થાનિક સંસ્થાઓ પણ ધરાવીએ છીએ.
♻️આ તમામ સંસ્થાઓ માટેની મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણી માટેની ત્રણ પૂર્વશરત છે. (૧) આવી ચૂંટણી યોજવા માટે રાજકીય અને વહીવટી હસ્તક્ષેપ મુક્ત સત્તામંડળની રચના.
(૨) ચૂંટણી યોજવા માટેના નિયમોનું માળખું અને તે નિયમોનુ વહન કરતાં ચૂંટણી કામગીરી હાથ ધરતી જવાબદાર સત્તા.
(૩) હાથ ધરાતી ચૂંટણી દરમિયાન ઉભા થતા તમામ વિવાદો અને શંકાઓનું શમન કરે તેવી તંત્ર રચના.
👇આ ત્રણેય બાબતો પર પુરતું ધ્યાન આપીને ભારતના બંધારણે પૂરતી જોગવાઈ કરી છે.
👁🗨👁🗨બંધારણે એક સ્વતંત્ર ચૂંટણીપંચની રચના કરી છે કે જે મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવાથી માંડીને રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભાઓ માટે ચૂંટણી યોજવાની કાર્યવાહીનું નિયમન કરે છે. (અનુચ્છેદ - ૩૨૪). એ જ પ્રમાણે સુધારાઓ, મહાનગરપાલિકા, પંચાયતો અને સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓ માટેની ચૂંટણીના આયોજન અને નિયમન માટે પણ એક સ્વતંત્ર બંધારણીય સત્તાની રચના કરવામાં આવેલી છે. (અનુચ્છેદ ૨૪૩ કે અને ૨૪૩ ઝેડ એ).
👁🗨👁🗨રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિના પદ તેમજ સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભા માટેની ચૂંટણી અંગેના કાયદા ઘડી કાઢવાની સત્તા ભારતના બંધારણે સુનિશ્ચિત કરેલી છે. (કલમ ૭૧ અને ૩૨૭). મ્યુનિસિપાલિટી, પંચાયતો અને સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓની ચૂંટણી યોજવા માટેના કાયદા સંબંધિત રાજ્ય વિધાનસભા ઘડી કાઢે છે. (અનુચ્છેદ ૨૪૩ કે અને ૨૪૩ ઝેડએ),
👁🗨👁🗨👉રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી અંગેના તમામ વિવાદ કે શંકાનું સમાધાન આપવાની સત્તા સુપ્રીમ કોર્ટ (અનુચ્છેદ ૭૧) હસ્તક છે, તો સંસદીય અને વિધાનસભા ચંટણી સંબંધી વિવાદોની પતાવટની સત્તા સંબંધીત રાજ્યની હાઈકોર્ટને હસ્તક છે.
👉આવા કિસ્સામાં અરજદારને સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરવાનો અધિકાર મળે છે. (અનુચ્છેદ- ૩૨૯) તો સુધરાઈ સહિતની સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓની ચૂંટણી અંગેના વિવાદો અને મતભેદોની પતાવટ માટે સંબંધિત રાજ્યના ચૂંટણી સંબંધી કાયદા મુજબ નીચલી અદાલતે નિર્ણય લેવાના રહે છે. રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી અધિનિયમ- ૧૯૫૨ના સ્વરૂપમાં સંસદે ભારતના રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી સંબંધિત કાયદા ઘડી કાઢ્યા છે.
👁🗨👁🗨👉પૂરક કાયદારૂપમાં રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી નિયમ ૧૯૭૪ ઘડાયા છે.લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૦ અને લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓમુજબ સંસદ અને વિધાનસભા ગૃહોમાટેની ચૂંટણી યોજાય છે.લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ૧૯૫૦ મુખ્યત્વે મતદાર યાદીઓતૈયાર કરવા અંગેની જોગવાઈઓ ધરાવે છે. આ અધિનિયમને પૂરક રીતે વિગતવાર નિયમો આવેલા છે. અધિનિયમની કલમ ૨૮ની જોગવાઈ હેઠળ ચૂંટણી પંચના પરામર્શમાં રહીને કેન્દ્ર સરકારે મતદાર નોંધણી નિયમો, ૧૯૬૦ પણ ઘડી કાઢ્યો છે. આ અધિનિયમની જોગવાઈઓ હેઠળ મતદાર યાદીઓ, સમયાંતરે તેમાં સુધારા,
નવા નામનો ઉમેરો, નામોની બાદબાકી, જરૂરી સુધારા વગેરેની કામગીરી થાય છે. નોંધાયેલા મતદારને આ નિયમ હેઠળ જ તસવીર સાથેના ચૂંટણી ઓળખકાર્ડ આપવામાં આવે છે.
આ અધિનિયમ અને નિયમો હેઠળની સત્તાની રૂએ જ ચૂંટણી પંચ હાલમાં ભારતમાં સંસદ અને વિધાનસભાની બેઠકો માટેની મતદાર યાદી તૈયાર કરી રહ્યું છે.ચૂંટણીના વાસ્તવિક આયોજનની કામગીરી લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓ હેઠળ થાય છે.અધિનિયમની કલમ ૧૬૯ હેઠળ કેન્દ્ર સરકારે ચૂંટણી પંચના પરામર્શમાં રહીને આ કાયદાને પૂરક ચૂંટણી આયોજન નિયમ, ૧૯૬૧ પણ ઘડી કાઢ્યા છે
👁🗨👁🗨🎯આ અધિનિયમ અને નિયમો ચૂંટણી કાર્યક્રમ જાહેરનામું બહાર પાડવાથી માંડીને ઉમેદવારી પત્રો દાખલ કરવા, ઉમેદવારી પત્રોની ચકાસણી, મતદાન, મતગણતરી અને ચૂંટણી પરિણામની જાહેરાત સુધીની વિવિધ જોગવાઈઓ ધરાવે છે. બંધારણ ચૂંટણી પંચને ચૂંટણી આયોજન કરવાની સત્તા આપે છે અને ચૂંટણી પંચ સંસદે ઘડી કાઢેલા કાયદામાં પૂરતી જોગવાઈના હોય તેવી સ્થિતિનો સામનો કરતી વખતે જાતે જ ખાસ આદેશ કરવાની સત્તા ધરાવે છે. તેનું એક ઉદાહરણ તે ચૂંટણી પ્રતિકો અંગેનો ૧૯૬૮માં થયેલો આદેશ છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👁🗨👁🗨🎯આ આદેશ અંતર્ગત રાષ્ટ્રીય કે રાજ્ય સ્તરે રાજકીય પક્ષોને માન્યતા આપીને તેમના માટે રાજકીય પ્રતિક અનામત રાખવાની કામગીરી હાથ ધરવામાં આવે છે. આ રીતે માન્ય થયેલી પાર્ટીનું વિઘટન થતાં પ્રતિક અંગે ઉભા થતા વિવાદનું નિરાકરણ પણ આ આદેશ અંતર્ગત લાવવામાં આવે છે.
👁🗨👁🗨આ આદેશ અંતર્ગત ચૂંટણીમાં ભાગ લઈ રહેલા તમામ ઉમેદવારોને પ્રતિકોની ફાળવણી થાય છે. બંધારણ અનુચ્છેદ ૩૨૪ હેઠળ ચૂંટણી પંચ પોતાની આગવી સત્તાનો ઉપયોગ કરીને રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારોના માર્ગદર્શન માટે આચારસંહિતા અમલી બનાવે છે. ચૂંટણી દરમિયાન તમામ રાજકીય પક્ષો વચ્ચે સમાનતાનો માહોલ ઉભો થાય,સત્તાધારી પક્ષ દ્વારા ચૂંટણી દરમિયાન સત્તાવાર તંત્રનો દુરુપયોગ ના થાય તે મુદ્દાને ધ્યાને રાખીને ચૂંટણી સંચાલન સંભવ બનાવવા રાજકીય પક્ષો દ્વારા જ આ ચૂંટણી આચાર સંહિતા ઘડી કાઢવામાં આવે છે. ચૂંટણી સંપન્ન થયા પછી ઉભા થતા વિવાદો અને શંકાનું સમાધાન પણ લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ ૧૯૫૧ની જોગવાઈઓ અંતર્ગત થતું હોય છે.
👁🗨👁🗨👁🗨ચૂંટણી સંપન્ન થઈ ગયા પછી જ આ અધિનિયમની જોગવાઈઓ હેઠળ સંબંધિત રાજ્યની હાઈકોર્ટ સમક્ષ આ વિવાદો મૂકી શકાય છે. કહી શકાય કે લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, ૧૯૫૦ અને ૧૯૫૧ તેમજ મતદાર નોંધણી નિયમો,૧૯૬૦ અને ચૂંટણી આયોજન નિયમો, ૧૯૬૧ એ સંસદના બંને ગૃહો અને રાજ્ય વિધાનસભા ચૂંટણી આયોજનની તમામ જોગવાઈ ધરાવે છે. ચૂંટણી પંચ કે પછી તેમની સૂચના હેઠળ કામ કરી રહેલી કોઈપણ સત્તાના નિર્ણયો સામે જે કોઈ વ્યક્તિને ફરિયાદ કે વાંધો હોય તો આ કાયદા અને જોગવાઈઓ હેઠળ પોતાનું સમાધાન મેળવી શકે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🇮🇳🔰🇮🇳🔰🇮🇳🔰🇮🇳🔰🇮🇳🔰🇮🇳🔰
ભારતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ
🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
👁🗨ચલો મિત્રો આજે મારી સાથે જાણીયે ભારતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ અને ગુજરાતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ વિશે...
♻️નજીકના સમયમાં આવનારા મુખ્ય પરીક્ષા માટે ઉપયોગી...
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
🔰⭕️ભારતના ચૂંટણી પંચની રચના ૨૫ જાન્યુઆરી , ૧૯૫૦ના દિવસે થયેલી, જે દિવસને પછીથી
રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
👁🇮🇳ચૂંટણીપંચ જે ટૂંકમાં ECI- Election Commission of INDIA તરીકે ઓળખાય છે.
👉- ચૂંટણી પંચ ઉર્ફે નિવૉચન આયોગ (ભાગ-૧૫)
👉- સમજૂતીના મુખ્ય પાસાં આ મુજબ વર્ગીકૃત કરી શકાય: બંધારણીય ઉલ્લેખ, સંરચના, બંધારણીય સંરક્ષણ, કાર્યો , મર્યાદાઓ.
🔰🇮🇳બંધારણીય ઉલ્લેખ અને સંરચના🔰🇮🇳
✅ભારતના બંધારણના આર્ટિકલ-૩૨૪ મુજબ સંસદ , રાજ્યોની વિધાનસભા , વિધાનપરિષદ , રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી કરવા એક ચૂંટણી પંચ/નિવૉચન આયોગ રહેશે , જેની રચના મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (મુખ્ય નિવૉચન આયુક્ત) અને અન્ય ચૂંટણી કમિશનરો મળીને કરશે (જેની મર્યાદા રાષ્ટ્રપતિ સુનિશ્વિત કરશે).
♦️🇮🇳બંધારણીય સંરક્ષણ/સ્વતંત્રતા🇮🇳✅
👁🗨૧. મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરને તેમના પદ પરથી હટાવવા માટેની રીત (procedare) અને એ જ કારણો/ આધારો( Support) જોઇશે , જે રીત/ આધારોથી સર્વોચ્ચ અદાલતના ન્યાયાધીશને હટાવી શકાય.
👁🗨૨. મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની સેવાની શરતોમાં સામાન્ય રીતે તેમની નિયુક્તિ બાદ કોઇ ગેરલાભદાયક પરિવર્તન નહીં કરવામાં આવે.
👁🗨૩. કારોબારી (Executive) ચૂંટણી કમિશનને એટલા કર્મચારીઓ/અધિકારીઓ ઉપલબ્ધ કરાવશે ,
જેટલા ચૂંટણી આયોગના સંચાલન માટે ચૂંટણી આયોગ માગશે. Article 324(6) હેઠળ આ મુદ્દો ચૂંટણી ફરજમાં જોડવામાં આવતા કર્મચારીઓ/અધિકારીઓને ફરજિયાત ફરજો બજાવવાની સૂચના કરે છે.
👁🗨૪. ચૂંટણી પ્રક્રિયા દરમિયાન તમામ સરકારી કર્મચારીઓ પંચના નિયંત્રણ તેમજ નિર્દેશન હેઠળ કામ કરશે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
♻️✅ચૂંટણી પંચનાં મુખ્ય કાર્યો:♻️✅
🔰૧. રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ , સંસદનાં બંને ગૃહો ,
રાજ્ય વિધાનમંડળોનું ચૂંટણી પર નિયંત્રણ , સંચાલન ,
નિર્દેશન કરે છે.
🔰૨. મતદાર યાદીઓ તૈયાર કરવી.
🔰૩. રાજકીય પક્ષોનું રજિસ્ટ્રેશન કરવું.
🔰૪. ચૂંટણી અયોગ્યતા વગેરે અંગે રાષ્ટ્રપતિને સલાહ આપવી.
🔰૫. ચૂંટણી આચાર સંહિતાનું નિધૉરણ તેમજ અમલ સુનિશ્વિત કરવાં.
🇮🇳♦️ચૂંટણી પંચની મર્યાદાઓ :🎯💠🇮🇳
👉૧. એ સત્ય છે કે ચૂંટણી પંચમાં બહુમતિ દ્વારા લોકશાહી પ્રક્રિયાને સ્થિત કરાઇ છે , જ્યારે બીજી બાજુ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર સિવાયના અન્ય ચૂંટણી કમિશનરની ફરજમુક્તિ/ પદમુક્તિમાં મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર પર નિર્ભર રહીને ( તેમની ઇચ્છા અનુસાર) એક તરફ બિનલોકશાહી પ્રક્રિયા અપનાવાઇ છે.
👉૨. ચૂંટણી પંચનું પોતાનું કોઇ વિશિષ્ટ સંગઠન Self deficiency નથી અને તે પોતાનાં કાર્યો માટે આજની સરકારી મશીનરી ઉપર સંપૂર્ણ આધારિત છે. આ સ્થિતિમાં લોકશાહીની મૂળભૂત ભાવનાઓને અનુરૂપ તે પોતાની નિષ્પક્ષ ભૂમિકા
નિભાવવા સંપૂર્ણ સક્ષમ નથી.
👉૩. રાજકીય પક્ષોની નોંધણી તેમજ સ્પષ્ટ આચારસંહિતા વગેરેના અભાવમાં ઘણીવાર ચૂંટણી પંચ અસહાયતા અનુભવતું નજરે પડે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👉આયોગમા હાલ એક મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત અને બે
ચૂંટણી આયુક્ત હોય છે. ૧૫ ઓક્ટોબર, ૧૯૮૯ સુધી ફક્ત મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત એવા એક જ સભ્ય હતા. ૧૬ ઓક્ટોબર, ૧૯૮૯ થી ૧ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૦ સુધી આ આર. વી. એસ. શાસ્ત્રી (મુ.નિ.આ.) અને ચૂંટણી આયુક્ત એસ.એસ. ધનોવા અને વી.એસ. સહગલ સહિત ત્રણ-સભ્ય રચના બની. ૨ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૦ થી ૩૦ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૯૩ સુધી આ એક એકકી-સભ્ય રચના બની અને ફરી ૧ ઓક્ટોબર, ૧૯૯૩થી આ ત્રણ-સભ્ય રચના બની.
👉🎯મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત અને અન્ય ચૂંટણી આયુક્તો ની નિમણૂક ભારતના રાષ્ટ્રપતિ કરે છે. મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તનો સમયગાળો ૬ વર્ષ કે ૬૫ વર્ષની આયુ, જે પહેલા આવે, એ પ્રમાણેનો હોય છે. જ્યારે અન્ય ચૂંટણી આયુક્તોનો સમયગાળો ૬ વર્ષ કે ૬૨ વર્ષની આયુ, જે પહેલા આવે, એ પ્રમાણેનો હોય છે. ચૂંટણી આયુક્તનું સન્માન અને વેતન ભારતના સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ સમાન હોય છે. મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તને સંસદ દ્વારા ૨/૩ બહુમતીથી મહાભિયોગ પ્રસ્તાવ વડે જ હટાવી શકાય છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯
🇮🇳♦️ગુજરાત રાજ્ય ચૂંટણી પંચ
🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
👁🗨રાજ્ય ચૂંટણી પંચ, ગુજરાત ભારતના બંધારણની કલમ 243K હેઠળ સપ્ટેમ્બર 1993 માં રચના કરવામાં આવી હતી. રાજ્ય ચૂંટણી પંચ રાજ્યના સ્થાનિક સંસ્થાઓ, મુક્ત ન્યાયી અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરવા કાર્ય સોંપવામાં આવ્યું છે.
👁🗨ભાગ-IX અને પાર્ટ IXA અનુક્રમે પંચાયત અને નગરપાલિકાઓ સંબંધિત ભારત આવરી જોગવાઈઓ બંધારણ સુધારો no.73 અને no.74 દ્વારા સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. આ ભાગોમાં રાજ્ય ચૂંટણી પંચ દ્વારા તેમના ચૂંટણી સહિત પંચાયત અને નગરપાલિકાના બંધારણ આવરી ..
✅રાજ્ય ચૂંટણી પંચ વોર્ડનું તૈયારી / સ્થાનિક સંસ્થાઓ નિયમો મુજબ ચૂંટણી વિભાગ, સીમાઓ નિર્ણય અને ગ્રામ પંચાયત, તાલુકા અને જિલ્લા પંચાયત / નગરપાલિકા અને મ્યુનિસિપલ જેવી સ્થાનિક સંસ્થાઓ સંસ્થાઓ માટે મતદારો યાદી તૈયાર સાથે બેઠકો વિતરણ સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરે છે રાજ્ય કોર્પોરેશન અને સામાન્ય / મધ્યસત્ર / પેટા ચૂંટણી કરવા અને તેમને અવેક્ષક. આ બધા કાર્યો માટે, સત્તા લેખ તે દેખરેખ, દિશા અને સ્થાનિક સંસ્થાઓ ચૂંટણી નિયંત્રણ સાથે સત્તા આવી છે, જે 243 કે હેઠળ રાજય ચૂંટણી પંચે સમાયેલી છે.ભારતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ
🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅🇮🇳✅
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
👁🗨ચલો મિત્રો આજે મારી સાથે જાણીયે ભારતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ અને ગુજરાતનું નિવૉચન આયોગ-ચૂંટણી પંચ વિશે...
♻️નજીકના સમયમાં આવનારા મુખ્ય પરીક્ષા માટે ઉપયોગી...
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
🔰⭕️ભારતના ચૂંટણી પંચની રચના ૨૫ જાન્યુઆરી , ૧૯૫૦ના દિવસે થયેલી, જે દિવસને પછીથી
રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
👁🇮🇳ચૂંટણીપંચ જે ટૂંકમાં ECI- Election Commission of INDIA તરીકે ઓળખાય છે.
👉- ચૂંટણી પંચ ઉર્ફે નિવૉચન આયોગ (ભાગ-૧૫)
👉- સમજૂતીના મુખ્ય પાસાં આ મુજબ વર્ગીકૃત કરી શકાય: બંધારણીય ઉલ્લેખ, સંરચના, બંધારણીય સંરક્ષણ, કાર્યો , મર્યાદાઓ.
🔰🇮🇳બંધારણીય ઉલ્લેખ અને સંરચના🔰🇮🇳
✅ભારતના બંધારણના આર્ટિકલ-૩૨૪ મુજબ સંસદ , રાજ્યોની વિધાનસભા , વિધાનપરિષદ , રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી કરવા એક ચૂંટણી પંચ/નિવૉચન આયોગ રહેશે , જેની રચના મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (મુખ્ય નિવૉચન આયુક્ત) અને અન્ય ચૂંટણી કમિશનરો મળીને કરશે (જેની મર્યાદા રાષ્ટ્રપતિ સુનિશ્વિત કરશે).
♦️🇮🇳બંધારણીય સંરક્ષણ/સ્વતંત્રતા🇮🇳✅
👁🗨૧. મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરને તેમના પદ પરથી હટાવવા માટેની રીત (procedare) અને એ જ કારણો/ આધારો( Support) જોઇશે , જે રીત/ આધારોથી સર્વોચ્ચ અદાલતના ન્યાયાધીશને હટાવી શકાય.
👁🗨૨. મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની સેવાની શરતોમાં સામાન્ય રીતે તેમની નિયુક્તિ બાદ કોઇ ગેરલાભદાયક પરિવર્તન નહીં કરવામાં આવે.
👁🗨૩. કારોબારી (Executive) ચૂંટણી કમિશનને એટલા કર્મચારીઓ/અધિકારીઓ ઉપલબ્ધ કરાવશે ,
જેટલા ચૂંટણી આયોગના સંચાલન માટે ચૂંટણી આયોગ માગશે. Article 324(6) હેઠળ આ મુદ્દો ચૂંટણી ફરજમાં જોડવામાં આવતા કર્મચારીઓ/અધિકારીઓને ફરજિયાત ફરજો બજાવવાની સૂચના કરે છે.
👁🗨૪. ચૂંટણી પ્રક્રિયા દરમિયાન તમામ સરકારી કર્મચારીઓ પંચના નિયંત્રણ તેમજ નિર્દેશન હેઠળ કામ કરશે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
♻️✅ચૂંટણી પંચનાં મુખ્ય કાર્યો:♻️✅
🔰૧. રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ , સંસદનાં બંને ગૃહો ,
રાજ્ય વિધાનમંડળોનું ચૂંટણી પર નિયંત્રણ , સંચાલન ,
નિર્દેશન કરે છે.
🔰૨. મતદાર યાદીઓ તૈયાર કરવી.
🔰૩. રાજકીય પક્ષોનું રજિસ્ટ્રેશન કરવું.
🔰૪. ચૂંટણી અયોગ્યતા વગેરે અંગે રાષ્ટ્રપતિને સલાહ આપવી.
🔰૫. ચૂંટણી આચાર સંહિતાનું નિધૉરણ તેમજ અમલ સુનિશ્વિત કરવાં.
🇮🇳♦️ચૂંટણી પંચની મર્યાદાઓ :🎯💠🇮🇳
👉૧. એ સત્ય છે કે ચૂંટણી પંચમાં બહુમતિ દ્વારા લોકશાહી પ્રક્રિયાને સ્થિત કરાઇ છે , જ્યારે બીજી બાજુ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર સિવાયના અન્ય ચૂંટણી કમિશનરની ફરજમુક્તિ/ પદમુક્તિમાં મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર પર નિર્ભર રહીને ( તેમની ઇચ્છા અનુસાર) એક તરફ બિનલોકશાહી પ્રક્રિયા અપનાવાઇ છે.
👉૨. ચૂંટણી પંચનું પોતાનું કોઇ વિશિષ્ટ સંગઠન Self deficiency નથી અને તે પોતાનાં કાર્યો માટે આજની સરકારી મશીનરી ઉપર સંપૂર્ણ આધારિત છે. આ સ્થિતિમાં લોકશાહીની મૂળભૂત ભાવનાઓને અનુરૂપ તે પોતાની નિષ્પક્ષ ભૂમિકા
નિભાવવા સંપૂર્ણ સક્ષમ નથી.
👉૩. રાજકીય પક્ષોની નોંધણી તેમજ સ્પષ્ટ આચારસંહિતા વગેરેના અભાવમાં ઘણીવાર ચૂંટણી પંચ અસહાયતા અનુભવતું નજરે પડે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
👉આયોગમા હાલ એક મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત અને બે
ચૂંટણી આયુક્ત હોય છે. ૧૫ ઓક્ટોબર, ૧૯૮૯ સુધી ફક્ત મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત એવા એક જ સભ્ય હતા. ૧૬ ઓક્ટોબર, ૧૯૮૯ થી ૧ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૦ સુધી આ આર. વી. એસ. શાસ્ત્રી (મુ.નિ.આ.) અને ચૂંટણી આયુક્ત એસ.એસ. ધનોવા અને વી.એસ. સહગલ સહિત ત્રણ-સભ્ય રચના બની. ૨ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૦ થી ૩૦ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૯૩ સુધી આ એક એકકી-સભ્ય રચના બની અને ફરી ૧ ઓક્ટોબર, ૧૯૯૩થી આ ત્રણ-સભ્ય રચના બની.
👉🎯મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત અને અન્ય ચૂંટણી આયુક્તો ની નિમણૂક ભારતના રાષ્ટ્રપતિ કરે છે. મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તનો સમયગાળો ૬ વર્ષ કે ૬૫ વર્ષની આયુ, જે પહેલા આવે, એ પ્રમાણેનો હોય છે. જ્યારે અન્ય ચૂંટણી આયુક્તોનો સમયગાળો ૬ વર્ષ કે ૬૨ વર્ષની આયુ, જે પહેલા આવે, એ પ્રમાણેનો હોય છે. ચૂંટણી આયુક્તનું સન્માન અને વેતન ભારતના સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ સમાન હોય છે. મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તને સંસદ દ્વારા ૨/૩ બહુમતીથી મહાભિયોગ પ્રસ્તાવ વડે જ હટાવી શકાય છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯🇮🇳🎯
🇮🇳♦️ગુજરાત રાજ્ય ચૂંટણી પંચ
🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳⭕️🇮🇳
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)
👁🗨રાજ્ય ચૂંટણી પંચ, ગુજરાત ભારતના બંધારણની કલમ 243K હેઠળ સપ્ટેમ્બર 1993 માં રચના કરવામાં આવી હતી. રાજ્ય ચૂંટણી પંચ રાજ્યના સ્થાનિક સંસ્થાઓ, મુક્ત ન્યાયી અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરવા કાર્ય સોંપવામાં આવ્યું છે.
👁🗨ભાગ-IX અને પાર્ટ IXA અનુક્રમે પંચાયત અને નગરપાલિકાઓ સંબંધિત ભારત આવરી જોગવાઈઓ બંધારણ સુધારો no.73 અને no.74 દ્વારા સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. આ ભાગોમાં રાજ્ય ચૂંટણી પંચ દ્વારા તેમના ચૂંટણી સહિત પંચાયત અને નગરપાલિકાના બંધારણ આવરી ..
✅આવા સ્થાનીક સ્વરાજ્ય સંસ્થાઓ ચૂંટણી નિયમો મુજબ, જિલ્લા ચૂંટણી અધિકારી પંચાયત ચૂંટણી માટે જિલ્લા મ્યુનિસિપલ ચૂંટણી અધિકારી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન ઓફ ચૂંટણી માટે નગરપાલિકા અને સિટી ચૂંટણી અધિકારી ચૂંટણી માટે નિમણૂક કરવામાં આવી છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચ વિવિધ અનામત વર્ગો, મતદાર યાદી, ચૂંટણી કાર્યક્રમો અને અન્ય સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ માટે બેઠકો સીમાંકન અને ફાળવણી રાજ્ય ચૂંટણી પંચ દ્વારા બહાર વહન કરવામાં આવે છે, જ્યાં ગ્રામ પંચાયતની ચૂંટણી સંબંધિત બધી પ્રવૃત્તિઓ માટે કલેક્ટર્સ સત્તા છે.
✅1993 માં રાજ્ય ચૂંટણી પંચ, બી.કે. શાહ, શ્રી પી ધોળકીયા અને શ્રી અશોક ભાટિયા, શ્રી KCKapoor શ્રી PSShah (હું / સી) બંધારણ પછી રાજ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે કામ કર્યું છે.
👏રાજ્ય ચૂંટણી પંચની મુખ્ય કામગીરી
🐾ભારતના બંધારણમાં સને 1992 માં સુધારા ક્રમાંક 73 તથા 74 થી ભાગ -9 તથા ભાગ-9-ક ઉમેરવામાં આવ્યા છે. અનુચ્છેદ 243-ડ તથા 243: વ-ક થી સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ માટે મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવા પર દેખરેખ, માર્ગદર્શન તથા તેનું નિયંત્રણ અને ચૂંટણીઓનું સંચાલન રાજ્ય ચૂંટણી પંચમાં નિહિત થયેલ છે. ગુજરાત રાજ્યમાં આ સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ યોજવા માટે રાજ્ય ચૂંટણી પંચની રચના તા. સપ્ટેમ્બર 1993 23 થી કરવામાં આવી છે. બંધારણના 73 તથા 74 માં સુધારાની જોગવાઇઓ પ્રમાણે રાજ્યમાં નવો ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ 1993 અમલમાં આવેલ છે. ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ -1963 અને મુંબઇ પ્રોવિન્શિયલ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અધિનિયમ -1949 ને જરૂરિયાત પ્રમાણે સુધારવામાં આવ્યા છે. વધુમાં સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડ રચના, સીમાંકન તથા બેઠક ફાળવણી બાબત, મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવી, પ્રસિધ્ધ કરવા બાબત તથા ચૂંટણી સંચાલન બાબતના નિયમો પણ અમલમાં આવેલ છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચે રાજ્યની સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓ જેવી કે ગ્રામ પંચાયતો, નગરપાલિકા / મ્યુનિસિપાલિટી, મહાનગરપાલિકા, તાલુકા અને જિલ્લા પંચાયતોની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવવા તથા સામાન્ય, મધ્યસત્ર કે પેટા ચૂંટણીઓ યોજવાની જવાબદારી અદા કરવાની સાથે સંબંધિત સ્થાનિક કાયદાઓમાં સુધારો થતાં વોર્ડ / મતદાર મંડળોની રચના, સીમાંકન તથા બેઠક ફાળવણીને લગતી કામગીરી પણ કરવાની રહે છે.
👏સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણી સંચાલનના નિયમો પ્રમાણે જિલ્લા કલેકટર પંચાયત ચૂંટણીઓ માટે જિલ્લા ચૂંટણી અધિકારી, નગરપાલિકાની ચૂંટણી માટે જિલ્લા મ્યુનિસિપલ ચૂંટણી અધિકારી તથા મહાનગરપાલિકાની ચૂંટણી માટે શહેર ચૂંટણી અધિકારી તરીકે નિયુક્ત થયેલા છે. ગ્રામ પંચાયતોના વોર્ડોની રચના તથા બેઠક ફાળવણી કરવાના અને ચૂંટણી સંચાલનના રાજ્ય ચૂંટણી પંચના અધિકારો જિલ્લા કલેકટરશ્રીઓને સુપ્રત થયેલા છે. સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની ચૂંટણી માટે રાજ્યના મહેસુલ / પંચાયત તથા અન્ય કચેરીના અધિકારોની સેવાઓ રાજ્ય ચૂંટણી પંચને ઉપલબ્ધ કરવામાં આવે છે
👏ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ: 243-ડ અને 243: વ-ક તથા સંબંધિત સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓના કાયદાઓ એટલે કે, ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ 1993 ની કલમ -20 (1), ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ -1963 ની કલમ -9 (ર) તથા મુંબઇ પ્રોવિન્શિયલ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અધિનિયમ -1949 ની કલમ -8 (ર) ની જોગવાઇઓ પ્રમાણે રાજ્ય ચૂંટણી પંચે સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડવાર મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવી પ્રસિદ્ધ કરાવવાની તથા વખતો-વખત સુધરાવવાની કામગીરી બજાવવાની રહે છે. સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓના કાયદાઓ પ્રમાણે, વિધાનસભા મતદાર વિભાગની મતદારયાદીઓ પરથી સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરવાની થાય છે. રાજ્ય ચૂંટણી પંચે આ માટે રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓની મતદાર નોંધણી અધિકારીઓ તરીકે નિયુક્તિ કરી છે. પંચે 1993 પછી યોજેલ ચૂંટણીઓ માટે વિધાનસભા મતદાર વિભાગની મતદારયાદીઓ પરથી, સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની મતદારયાદીઓ તૈયાર કરાવી સમયસર ચૂંટણીઓ યોજી છે. વિધાનસભા મતદાર વિભાગોની મતદારયાદીઓ પરથી, સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની વોર્ડવાર મતદારયાદીઓ નિયમિત તૈયાર કરાવવામાં આવે છે અને વખતોવખત તે સુધારવામાં આવે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
👁🗨15મા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણી👁🗨
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા માટે આ મહત્વનો ટોપિક કહી શકાય...નજીકનાં સમયમાં જ ભારતીય લોકતંત્રના આ અતિ મહત્વનું પદ માટે ચૂંટણી પ્રક્રિયા થઈ.
♻️🔰કોણ બની શકે છે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ?❓
⭕️ઉપરાષ્ટ્રપતિ બનવા માટે તે વ્યક્તિ પ્રથમ તો ભારત દેશનો નાગરિક હોવો જોઈએ.
⭕️તેની ઉમર 35 વર્ષથી ઓછી ન હોવી જોઈએ.
⭕️તે રાજ્ય સભાના સભ્ય તરીકે ચૂંટાવાની લાયક હોવો જોઈએ.
⭕️જો કોઈ ભારત સરકાર કે અન્ય રાજ્યની સરકાર હેઠળ કોઈ લાભ કે પદ ધરાવતો હોય તો તે ઉપરાષ્ટ્રપતિ બનવા માટે યોગ્ય ઉમેદવાર બનતો નથી.
⭕️જો સાંસદના કોઈ ગૃહ કે અન્ય રાજ્યના વિધાનસભાના કોઈ સભ્ય ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટાઈ આવે તો તે માની લેવામાં આવે છે કે તેણે ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ ગ્રહણ કરતા પહેલા જ તેમનું પાછળનું પદ ખાલી કરી દીધું છે.
🎯🔰કોણ મતદાન કરી શકે?
👁🗨રાજ્યસભામાં 233 ચૂંટાયેલા સભ્યો છે અને 12 નોમિનેટેડ સભ્યો છે જ્યારે લોકસભામાં 543 ચૂંટાયેલા અને 2 નોમિનેટેડ સભ્યો છે. આમ રાજ્યસભા અને લોકસભાના ચૂંટાયેલા તેમજ નોમિનેટેડ 790 સાંસદો ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મતદાન કરી શકશે.✒️🖊🖊 મતદાન માટે મુખ્ય ચૂંટણીઅધિકારીને ખાસ પેન આપવામાં આવશે. 🖌🖍આ પેનનો ઉપયોગ કરીને જ તમામ સાંસદો મતદાન કરી શકશે. બંધારણમાં એવો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે ઉપરાષ્ટ્રપતિપદ માટેની ચૂંટણી ગુપ્ત મતપત્રક દ્વારા જ થવી જોઈએ
👁🗨👉બેલેટ પેપેરમાં ચૂંટણીમાં ઉભા રહેલા ઉમેદવારના નામ હોય છે. પરંતુ તેમાં કોઈપણ પ્રકારનું ચૂંટણી ચિન્હ હોતું નથી.
🎯10 ઓગસ્ટે હાલના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હામિદ અન્સારીનો કાર્યકાળ પૂરો થાય છે તે પહેલાં નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિને ચૂંટવાની કામગીરી પૂર્ણ થાય
👁🗨🎯ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીતવા માટે 393 મતની જરૂર હોય છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ હોદ્દાની રૂએ રાજ્યસભાના ચેરમેન પણ હોય છે.
👉કોઈપણ રાજકીય પક્ષ તેમના સાંસદોને કોઈ નિશ્ચિત ઉમેદવારને જ મત આપવા માટે વ્હીપ આપી શકશે નહીં.
👉યુપીએએ પશ્ચિમ બંગાળના પૂર્વ રાજ્યપાલ તેમજ મહાત્મા ગાંધીના પૌત્ર ગોપાલ કૃષ્ણ ગાંધી અને એનડીએએ ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા અને કેન્દ્રીય મંત્રી વેંકૈયા નાયડુને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણીની જંગમાં મેદાને ઉતાર્યા
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
♦️👁🗨👉ભાજપના સૌથી વધારે 58 સાંસદ છે. દેશની મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટી કોંગ્રેસના 57 સાંસદ છે. ભાજપના વડપણ હેઠળના એનડીએ પાસે લોકસભામાં 340 અને રાજ્યસભામાં 85 મળી કુલ 425 સાંસદ છે. ગત ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં હામીદ અન્સારીને વિપક્ષના ઉમેદવાર જસવંતસિંહને મુકાબલે 490 મત મળ્યા હતા. 👉જસવંતસિંહને 238 મત મળ્યા હતા. ઉલ્લેખનીય છે કે, એસ.રાધાકૃષ્ણન (1952 અને 1957), મોહમ્મદ હિદાયતુલ્લાહ (1979) અને શંકર દયાલ શર્મા (1987) ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા.
🎯🎯🎯રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં શું તફાવત હોય છે?❓❔❓
👉બંને ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં પ્રથમ સૌથી મોટો તફાવત એ છે કે, રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં સાંસદોની સાથે જ ધારાસભ્યો પણ મતદાન કરે છે. પરંતુ ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં માત્ર લોકસભા અને રાજ્યસભાના સાંસદ સભ્યો જ મતદાન કરી શકે છે. બીજો ફર્ક એ છે કે, સંસદના બંને ગૃહોમાં નામાંકિત હોય તેવા સાંસદ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મત આપી શકતા નથી. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં બંને સંસદના નામાંકિત સભ્યો પણ મતદાન કરી શકે છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ચૂંટણી લડવા જઈ રહેલા ઉમેદવારનું નામ 20 મતદારો દ્વારા સૂચિત અને 20 મતદારો દ્વારા સમર્થિત હોવું જોઈએ. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવારને રૂ.15000ની ડીપોઝીટ ભરવાની આવશ્યક હોય છે. જે બાદ મતદાર અધિકારી ઉમેદવારી પત્રકોની ચકાસણી કરે છે અને યોગ્ય ઉમેદવારના નામનો બેલેટમાં સમાવેશ કરવામાં આવે છે. ઉમેદવાર ચૂંટણી અધિકારીને લેખિતમાં અરજી કરીને પોતાનું નામ ઉમેદવારીમાંથી પરત પણ ખેંચી શકે છે.
👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી પ્રમાણસર પ્રતિનિધિ પદ્ધતિ દ્વારા થાય છે. સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ મતદાન પદ્ધતિ દ્વારા મતદાર માત્ર એક જ મત આપી શકે છે. પરંતુ તે પોતાની પસંદગી પ્રમાણે પ્રાથમિકતા નક્કી કરી શકે છે. મતદાર બેલેટ પેપરમાં તેની પહેલી પસંદને 1, બીજી પસંદને 2 અને આ રીતે જ બાકીના ઉમેદવારોને પ્રાથમિકતા આપી શકે છે.
👁🗨👉રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીની જેમ જ ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં સૌથી વધારે મત મેળવનાર પરથી જ જીત નક્કી થતી નથી. 👁🗨👉ઉપરાષ્ટ્રપતિ તે જ બને છે જે મતદારોના મતોના કુલ ભારાંકનમાં અડધાથી વધારે હિસ્સો હાંસિલ કરે. સૌથી પહેલા જોવામાં આવે છે કે, દરેક ઉમેદવારોને પહેલી પ્રાથમિકતા સાથે કેટલા મત મળ્યા છે અને તે મતોની એકસાથે ગણતરી કરવામાં આવે છે. કુલ સંખ્યાનો બીજો ભાગ પાડવામાં આવે છે અને ભાગફળમાં 1 ઉમેરવામાં આવે ચ્ચે. જે સંખ્યા મળે તેને ક્વોટા માનવામાં આવે છે. કોઈપણ ઉમેદવારને ગણતરીમાં ટકી રહેવા માટે આ ક્વોટા જરૂરી હોય છે.
👁🗨👉પ્રથમ ગણતરીમાં જ કોઈ ઉમેદવાર
જીત માટે જરૂરી કે તેનાથી વધારે મત મેળવી લે તો તેને જીતેલા જાહેર કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારે ન થાય તો પ્રક્રિયાને આગળ વધારવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા તે ઉમેદવારને ભાર કાઢવામાં આવે છે, જેને પ્રથમ પ્રાથમિકતાના મતની ગણતરીમાં સૌથી ઓછા મત મળ્યા હોય. પરંતુ તેને પ્રથમ પ્રાથમિકતા આપવામાં આવેલા મતોમાં બીજી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. બીજી પ્રાથમિકતાના મત અન્ય ઉમેદવારનો ખાતામાં તબદીલ કરવામાં આવે છે. આ મત મળતાની સાથે જ જો કોઈ ઉમેદવારના ક્વોટાની સંખ્યા જરૂરી ક્વોટા જેટલી કે તેનાથી વધારે થઇ જાય તો તેને જીતેલા ઉમેદવાર તરીકે જાહેર કરી દેવામાં આવે છે. બીજા રાઉન્ડના અંતમાં પણ કોઈ ઉમેદવાર ન ચૂંટાઈ આવે તો પ્રક્રિયાને આગળ ધપાવવામાં આવે છે. 👉સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કરવામાં આવે છે. તેને પહેલી પ્રાથમિકતા આપનાર બેલેટ પેપર્સ અને બીજી પ્રાથમિકતા આપનાર બેલેટ પેપર્સમાં મળેલા મતની ચકાસણી કરવામાં આવે છે અને જોવામાં આવે છે કે આગળની પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. તે પ્રાથમિકતાને સંબધિત ઉમેદવારને મત ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. જ્યાં સુધી કોઈ એક ઉમેદવારને મળેલા ક્વોટાની સંખ્યા જીત માટે જરુર્રી ક્વોટા જેટલી કે તેનાથી વધારે ન થઇ જાય ત્યાં સુધી આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે અને સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કાઢવામાં આવે છે. ચૂંટણી થઇ ગયા બાદ મતની ગણતરી કરવામાં આવે છે અને ચૂંટણી અધિકારી પરિણામોની જાહેરાત કરે છે.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
👁🗨15મા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણી👁🗨
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા માટે આ મહત્વનો ટોપિક કહી શકાય...નજીકનાં સમયમાં જ ભારતીય લોકતંત્રના આ અતિ મહત્વનું પદ માટે ચૂંટણી પ્રક્રિયા થઈ.
👁🗨આપણા દેશમાં રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીની પ્રક્રિયા સરળ નથી. ચૂંટણી અપ્રત્યક્ષ મતદાન દ્વારા થાય છે.અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી સામાન્ય ચૂંટણી જેવી નથી હોતી. તેની પ્રક્રિયા ખુબ જ અટપટી માનવામાં આવે છે.
🎯👉👁🗨જનતા શા માટે રાષ્ટ્રપતિ નથી ચૂંટણી શકતી.
જનતાનાં બદલે જનતાનાં પસંદ કરાયેલા પ્રતિનિધિ રાષ્ટ્રપતિને પસંદ કરે છે. વર્ષ 1848માં લુઇ નેપોલિયનનાં લોકોએ સીધા મતથી રાજ્યનાં પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયો હતો. જો કેલુઇ નેપોલિયને ફ્રેન્ચ ગણરાજ્યને ઉખાડીને ફેંક્યું અને દાવો કર્યો કે તેને જનતાએ સીધો ચૂંટ્યો છે.
👉તે જ હવે ફ્રાન્સનો રાજા છે. આ ઘટનાને ધ્યાને રાખીને ભારતમાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી અપ્રત્યક્ષ રીતે કરવામાં આવે છે.
👁🗨👉ઇલેક્ટોરલ કોલેજ દ્વારા થાય છે
રાષ્ટ્રપતિનું મતદાન
ભારતે રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી કોલેજ દ્વારા પસંદ કરાય છે. સંવિધાનનાં આર્ટિકલ 54માં તેનો ઉલ્લેખ છે. તેમાં સંસદનાં બંન્ને સદનો તથા રાજ્યોની વઇધાનસભાઓની ચૂંટણી સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે. બે કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો, દિલ્હી અને પોંડીચેરીનાં ધારાસભ્ય પણ ચૂંટણીમાં
ભાગ લે છે જેની પોતાની વિધાનસભાઓ હોય છે.
👁🗨👁🗨ચૂંટણી જે પ્રકારે થાય છે તેનું નામ છે, આનુપાતિક પ્રતિનિધિત્વ પ્રણાલીનાં આધાર પર એકાંકી હસ્તાંતરણીય મત દ્વારા તમામ સાંસદો અને ધારાસભ્યોની પાસે નિશ્ચિત સંખ્યામાં મત હોય છે. જો કે દરેક ચધારાસભ્ય અને સાંસદનાં મત્તનાં મૂલ્યની લાંબી ગણત્રી થાય છે.
👁🗨ધારાસભ્યોનાં મતની તાકાત
રાજ્યોનાં ધારાસભ્યોનાં મતની ગણત્રી માટે તે રાજ્યોની વસ્તી જોવામાં આવતી હોય છે. સાથે જ તે રાજ્યનાં વિધાનસભા સભ્યોની સંખ્યાને પણ જોવામાં આવે છે. મત્તનું પ્રમાણમાપ કાઢવા માટે રાજ્યની કુલ વસ્તીમાંથી પસંદગી પામેલાધારાસભ્યોની સંખ્યા દ્વારા ભાગવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ જે પોઇન્ટ આવે છે, તેને ફરીથી 1000થી ભાગવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ જે પોઇન્ટ આવે છે તે રાજ્યનાં દરેક ધારાસભ્યનાં મતનું વેઇટેજ બને છે.
👁🗨સાંસદનાં મત્તની તાકાત
સાંસદોનાં મતોનાં મૂલ્ય કરવાની પદ્ધતી થોડી અલગ હોય છે. સૌથી પહેલા આખા દેશનાં તમામ ધારાસભ્યોનાં મુલ્યોનો સરવાળો કરવામાં આવે છે. જો લોકસભા અને રાજ્યસભામાં ચૂંટાયેલા સાંસદોની કુલ સંખ્યા સાથે ભાગવામાં આવે છે. પછી જે આંકડો મળે છે તેનાથી રાજ્યનાં એક સાંસદનાં મત્તનું મુલ્ય મળી આવે છે. જો આ પ્રકારે ભાગવાથી બાકી રહેતા 0.5થી વધારે બચે છે તો વેઇટેજમાં એકનો વધારો થઇ જાય છે.
👁🗨મત્તની ગણત્રી
રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં ઉમેદવારની જીત માત્ર સૌથી વધારે મત્ત પ્રાપ્ત કરવાથી નથી થતી, સાઝે જ તેને સાંસદો અને ધારાસભ્યોનાં મત્ત માટે કુલ મુલ્યનાં અડધાથી વધારે ભાગ પ્રાપ્ત કરવો પડે છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો ચૂંટણી પહેલા નક્કી થઇ જાય છે કે જીતનારા ઉમેદવારને કેટલા વોટ અથવા વેઇટેજ પ્રાપ્ત કરવું પડશે. દાખલા તરીકે 10 હજાર વોટ છે, તો ઉમેદવારને (10,000/2) 1ની જરૂર હશે. જે 5001 મત્ત બરાબર છે.
👁🗨શું હોય છે અંક ગણીત ?
👁🗨રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં લોકસભા અને રાજ્યસભાનાં કુલ 776 સાંસદો ઉપરાંત વિધાનસભાનાં 4120 ધારાસભ્યો પણ મતદાન કરે. એટલે કે કુલ 4896 લોકો મળીને નવા રાષ્ટ્રપતિને ચૂંટશે. રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીની પ્રક્રિયા અનુસાર આ તમામ મતની કુલ કિંમત 10.98 લાખ(પોઇન્ટ) છે.
👁🗨અસ્થિર મત્ત અને નાના દળ
કુલ 6 દળ જેમ કે આમ આદમી પાર્ટી, બીજુ જનતા દળ, ભારતીય રાષ્ટ્રીય લોક દળ, વાઇએસઆર કોંગ્રેસ, તૃણમુલ કોંગ્રેસ અને અન્નાદ્રમુકે આ 6 દળ પાસે 13 ટકા જેટલુ મત છે. આંકડામાં તે 1,70,000 મત્ત છે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
〰〰〰〰〰〰〰
- ઉપરાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ પૂરો થયાના 60 દિવસોમાં ચૂંટણી કરાવવી જરૂરી હોય છે. આ માટે ચૂંટણીપંચ એક ઇલેક્શન ઓફિસરને નિયુક્ત કરે છે, જે મોટાભાગે કોઇ એક ગૃહનો સેક્રેટરી જનરલ હોય છે. ઇલેક્શન ઓફિસર ચૂંટણીને લઇને પબ્લિક નોટ જાહેર કરે છે અને ઉમેદવારો પાસે નોમિનેશન મંગાવે છે.
- ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ચૂંટણી પ્રપોર્શનલ રિપ્રેઝન્ટેશન પદ્ધતિથી થાય છે. તેમાં વિશિષ્ટ રીતે મતદાન કરવામાં આવે છે જેને સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમ કહે છે. આમાં મતદાતાઓને મત તો એક જ આપવાનો છે પરંતુ, તેને પોતાની પસંદગી પ્રમાણે પ્રાથમિકતા નક્કી કરવાની હોય છે.
- ચૂંટણી બેલેટ પેપર દ્વારા થાય છે, જેમાં ચૂંટણી લડી રહેલા ઉમેદવારોના નામ લખેલા હોય છે. બેલેટ પેપરમાં કોઇ ચૂંટણી ચિહ્ન નથી હોતું. તેમાં 2 કોલમ હોય છે, કોલમ 1માં ઉમેદવારોના નામ હોય છે અને કોલમ 2માં મતદાતાએ પસંદગીની પ્રાથમિકતા નક્કી કરવાની હોય છે. મતદાતાઓ બેલેટ પેપર પર લખેલા ઉમેદવારોના નામની સામે પોતાની પહેલી પસંદને 1, બીજી પસંદને 2 એ રીતે માર્ક કરી
👁🗨15મા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચુંટણી👁🗨
🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰🎯🔰
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
🔰🎯જી.પી.એસ.સી મુખ્ય પરીક્ષા માટે આ મહત્વનો ટોપિક કહી શકાય...નજીકનાં સમયમાં જ ભારતીય લોકતંત્રના આ અતિ મહત્વનું પદ માટે ચૂંટણી પ્રક્રિયા થઈ.
👁🗨આપણા દેશમાં રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીની પ્રક્રિયા સરળ નથી. ચૂંટણી અપ્રત્યક્ષ મતદાન દ્વારા થાય છે.અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી સામાન્ય ચૂંટણી જેવી નથી હોતી. તેની પ્રક્રિયા ખુબ જ અટપટી માનવામાં આવે છે.
🎯👉👁🗨જનતા શા માટે રાષ્ટ્રપતિ નથી ચૂંટણી શકતી.
જનતાનાં બદલે જનતાનાં પસંદ કરાયેલા પ્રતિનિધિ રાષ્ટ્રપતિને પસંદ કરે છે. વર્ષ 1848માં લુઇ નેપોલિયનનાં લોકોએ સીધા મતથી રાજ્યનાં પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયો હતો. જો કેલુઇ નેપોલિયને ફ્રેન્ચ ગણરાજ્યને ઉખાડીને ફેંક્યું અને દાવો કર્યો કે તેને જનતાએ સીધો ચૂંટ્યો છે.
👉તે જ હવે ફ્રાન્સનો રાજા છે. આ ઘટનાને ધ્યાને રાખીને ભારતમાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી અપ્રત્યક્ષ રીતે કરવામાં આવે છે.
👁🗨👉ઇલેક્ટોરલ કોલેજ દ્વારા થાય છે
રાષ્ટ્રપતિનું મતદાન
ભારતે રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી કોલેજ દ્વારા પસંદ કરાય છે. સંવિધાનનાં આર્ટિકલ 54માં તેનો ઉલ્લેખ છે. તેમાં સંસદનાં બંન્ને સદનો તથા રાજ્યોની વઇધાનસભાઓની ચૂંટણી સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે. બે કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો, દિલ્હી અને પોંડીચેરીનાં ધારાસભ્ય પણ ચૂંટણીમાં
ભાગ લે છે જેની પોતાની વિધાનસભાઓ હોય છે.
👁🗨👁🗨ચૂંટણી જે પ્રકારે થાય છે તેનું નામ છે, આનુપાતિક પ્રતિનિધિત્વ પ્રણાલીનાં આધાર પર એકાંકી હસ્તાંતરણીય મત દ્વારા તમામ સાંસદો અને ધારાસભ્યોની પાસે નિશ્ચિત સંખ્યામાં મત હોય છે. જો કે દરેક ચધારાસભ્ય અને સાંસદનાં મત્તનાં મૂલ્યની લાંબી ગણત્રી થાય છે.
👁🗨ધારાસભ્યોનાં મતની તાકાત
રાજ્યોનાં ધારાસભ્યોનાં મતની ગણત્રી માટે તે રાજ્યોની વસ્તી જોવામાં આવતી હોય છે. સાથે જ તે રાજ્યનાં વિધાનસભા સભ્યોની સંખ્યાને પણ જોવામાં આવે છે. મત્તનું પ્રમાણમાપ કાઢવા માટે રાજ્યની કુલ વસ્તીમાંથી પસંદગી પામેલાધારાસભ્યોની સંખ્યા દ્વારા ભાગવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ જે પોઇન્ટ આવે છે, તેને ફરીથી 1000થી ભાગવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ જે પોઇન્ટ આવે છે તે રાજ્યનાં દરેક ધારાસભ્યનાં મતનું વેઇટેજ બને છે.
👁🗨સાંસદનાં મત્તની તાકાત
સાંસદોનાં મતોનાં મૂલ્ય કરવાની પદ્ધતી થોડી અલગ હોય છે. સૌથી પહેલા આખા દેશનાં તમામ ધારાસભ્યોનાં મુલ્યોનો સરવાળો કરવામાં આવે છે. જો લોકસભા અને રાજ્યસભામાં ચૂંટાયેલા સાંસદોની કુલ સંખ્યા સાથે ભાગવામાં આવે છે. પછી જે આંકડો મળે છે તેનાથી રાજ્યનાં એક સાંસદનાં મત્તનું મુલ્ય મળી આવે છે. જો આ પ્રકારે ભાગવાથી બાકી રહેતા 0.5થી વધારે બચે છે તો વેઇટેજમાં એકનો વધારો થઇ જાય છે.
👁🗨મત્તની ગણત્રી
રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં ઉમેદવારની જીત માત્ર સૌથી વધારે મત્ત પ્રાપ્ત કરવાથી નથી થતી, સાઝે જ તેને સાંસદો અને ધારાસભ્યોનાં મત્ત માટે કુલ મુલ્યનાં અડધાથી વધારે ભાગ પ્રાપ્ત કરવો પડે છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો ચૂંટણી પહેલા નક્કી થઇ જાય છે કે જીતનારા ઉમેદવારને કેટલા વોટ અથવા વેઇટેજ પ્રાપ્ત કરવું પડશે. દાખલા તરીકે 10 હજાર વોટ છે, તો ઉમેદવારને (10,000/2) 1ની જરૂર હશે. જે 5001 મત્ત બરાબર છે.
👁🗨શું હોય છે અંક ગણીત ?
👁🗨રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં લોકસભા અને રાજ્યસભાનાં કુલ 776 સાંસદો ઉપરાંત વિધાનસભાનાં 4120 ધારાસભ્યો પણ મતદાન કરે. એટલે કે કુલ 4896 લોકો મળીને નવા રાષ્ટ્રપતિને ચૂંટશે. રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીની પ્રક્રિયા અનુસાર આ તમામ મતની કુલ કિંમત 10.98 લાખ(પોઇન્ટ) છે.
👁🗨અસ્થિર મત્ત અને નાના દળ
કુલ 6 દળ જેમ કે આમ આદમી પાર્ટી, બીજુ જનતા દળ, ભારતીય રાષ્ટ્રીય લોક દળ, વાઇએસઆર કોંગ્રેસ, તૃણમુલ કોંગ્રેસ અને અન્નાદ્રમુકે આ 6 દળ પાસે 13 ટકા જેટલુ મત છે. આંકડામાં તે 1,70,000 મત્ત છે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
〰〰〰〰〰〰〰
- ઉપરાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ પૂરો થયાના 60 દિવસોમાં ચૂંટણી કરાવવી જરૂરી હોય છે. આ માટે ચૂંટણીપંચ એક ઇલેક્શન ઓફિસરને નિયુક્ત કરે છે, જે મોટાભાગે કોઇ એક ગૃહનો સેક્રેટરી જનરલ હોય છે. ઇલેક્શન ઓફિસર ચૂંટણીને લઇને પબ્લિક નોટ જાહેર કરે છે અને ઉમેદવારો પાસે નોમિનેશન મંગાવે છે.
- ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ચૂંટણી પ્રપોર્શનલ રિપ્રેઝન્ટેશન પદ્ધતિથી થાય છે. તેમાં વિશિષ્ટ રીતે મતદાન કરવામાં આવે છે જેને સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમ કહે છે. આમાં મતદાતાઓને મત તો એક જ આપવાનો છે પરંતુ, તેને પોતાની પસંદગી પ્રમાણે પ્રાથમિકતા નક્કી કરવાની હોય છે.
- ચૂંટણી બેલેટ પેપર દ્વારા થાય છે, જેમાં ચૂંટણી લડી રહેલા ઉમેદવારોના નામ લખેલા હોય છે. બેલેટ પેપરમાં કોઇ ચૂંટણી ચિહ્ન નથી હોતું. તેમાં 2 કોલમ હોય છે, કોલમ 1માં ઉમેદવારોના નામ હોય છે અને કોલમ 2માં મતદાતાએ પસંદગીની પ્રાથમિકતા નક્કી કરવાની હોય છે. મતદાતાઓ બેલેટ પેપર પર લખેલા ઉમેદવારોના નામની સામે પોતાની પહેલી પસંદને 1, બીજી પસંદને 2 એ રીતે માર્ક કરી
ને પ્રાથમિકતા આપે છે.
🎯👉મતગણતરીની અટપટી રીત
- ચૂંટણી જીતવા માટે ઉમેદવારે મતોનો જરૂરી ક્વોટા હાંસલ કરવો અનિવાર્ય છે. જરૂરી ક્વોટા છે કુલ માન્ય મતો (વેલિડ વોટ્સ)ના 50% + 1.
- આ ચૂંટણીમાં કુલ માન્ય મતો છે 790, એટલે અનિવાર્ય ક્વોટા આ પ્રમાણે ગણવામાં આવશે: 790/2=395+1=396 મતો
કેવી રીતે થાય છે ગણતરી
- સૌથી પહેલા એ જોવામાં આવે છે કે તમામ ઉમેદવારોને પહેલી પ્રાથમિકતા વાળા કેટલા મતો મળ્યા છે. પછી તમામને મળેલા પહેલી પ્રાથમિકતા વાળા મતોનો સરવાળો થાય છે. કુલ સંખ્યાને 2થી ભાગીને તેમાં 1 ઉમેરવામાં આવે છે. તે પછી જે સંખ્યા મળે તેને ક્વોટા માનવામાં આવે છે જે કોઇપણ ઉમેદવારને કાઉન્ટિંગમાં ટકી રહેવા માટે જરૂરી છે.
- જો પહેલી જ ગણતરીમાં કોઇ ઉમેદવાર જીત માટે જરૂરી ક્વોટા કે તેથી વધુ વોટ્સ મેળવી લે તો તેને વિજેતા જાહેર કરવામાં આવે છે. જો એમ ન થાય તો પ્રક્રિયા આગળ વધારવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા તે ઉમેદવાર રેસની બહાર થાય છે જેને પહેલી ગણતરીમાં સૌથી ઓછા વોટ્સ મળ્યા હોય.
- પરંતુ, તે ઉમેદવારને મળેલા પહેલી પ્રાથમિકતાવાળા વોટ્સમાં એ જોવામાં આવે છે કે બીજી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. પછી બીજી પ્રાથમિકતા વાળા આ વોટ્સ અન્ય ઉમેદવારના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. આ વોટ્સના મળવાથી જો કોઇ ઉમેદવારના મત ક્વોટાની સંખ્યા જેટલા અથવા તેનાથી વધુ થઇ જાય તો તે ઉમેદવારને વિજેતા જાહેર કરવામાં આવે છે.
- જો બીજા રાઉન્ડ પછી પણ કોઇ ઉમેદવાર ન જીતે તો આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે. સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવારને બહાર કરવામાં આવે છે. તેને પહેલી પ્રાથમિકતા આપવા બેલેટ પેપર્સ અને તેને બીજી કાઉન્ટિંગ દરમિયાન મળેલા બેલેટ પેપર્સની ફરી તપાસ થાય છે અને જોવામાં આવે છે કે તેમાં આગલી પ્રાથમિકતા કોને આપવામાં આવી છે. પછી તે પ્રાથમિકતા સાથે સંબંધિત ઉમેદવારને વોટ્સ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે.
- આ પ્રક્રિયા ચાલુ રહે છે અને સૌથી ઓછા વોટ મેળવનાર ઉમેદવાર ત્યાં સુધી બહાર થતો રહે છે જ્યાં સુધી કોઇ એક ઉમેદવારને મળતા વોટ્સની સંખ્યા ક્વોટા જેટલી ન થઇ જાય.
- ચૂંટણી થઇ ગયા પછી મત ગણતરી થાય છે અને ઇલેક્શન ઓફિસર પરિણામની જાહેરાત કરે છે. તે પછી પરિણામને ચૂંટણીપંચ અને કેન્દ્ર સરકારના વિધિ અને ન્યાય મંત્રાલય પાસે મોકલવામાં આવે છે. ત્યારબાદ કેન્દ્ર સરકાર પોતાના અધિકૃત ગેજેટ પર ચૂંટાયેલ વ્યક્તિનું નામ પ્રકાશિત કરે છે.
- પદગ્રહણ કરતા પહેલા ઉપરાષ્ટ્રપતિને રાષ્ટ્રપતિની સામે કે રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા નિયુક્ત કરેલા વ્યક્તિ સામે શપથ લેવાના હોય છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પોતાના પદ પરથી રાજીનામુ આપવા માંગે તો તેણે રાષ્ટ્રપતિને પોતાનું ત્યાગપત્ર આપવાનું હોય છે. રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા તેનો સ્વીકાર થયા પછી જ રાજીનામુ મંજૂર થાય છે.
🎯👉આર. વેંકટરમણ
- રામાસ્વામી વેંકટરમણે 31 ઓગસ્ટ, 1984ના રોજ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદનો કાર્યભાર સંભાળ્યો.
- ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં તેમને બાપુ ચંદ્રસેન કાંબલે સામે બહુ સરળ જીત હાંસલ થઇ હતી અને તેમણે એમ. હિદાયતુલ્લા પછી ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ મેળવ્યું હતું.
- 1987માં આર. વેંકટરમણ જ્ઞાની ઝેલસિંહ પછીના દેશના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા.
🎯👉ડૉ. શંકર દયાળ શર્મા
- આર. વેંકટરમણ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા તે પછી શંકર દયાળ શર્માએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે નોમિનેશન ફાઇલ કર્યું.
- આ પોસ્ટ માટે 27 ઉમેદવારોએ નોમિનેશન ફાઇલ કર્યું હતું. રિટર્નિંગ ઓફિસરને માત્ર શંકર દયાળ શર્માનું જ નોમિનેશન વેલિડ લાગ્યું હતું અને તેઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા. તેમણે 3 સપ્ટેમ્બર, 1987ના રોજ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદનો કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો.
- તેઓ 1991માં રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જી.જી. સ્વેલ અને રામ જેઠમલાણીને હરાવ્યા હતા. આર. વેંકટરમણ પછી શંકર દયાળ શર્મા રાષ્ટ્રપતિ બન્યા હતા અને 25 જૂલાઇ, 1992ના રોજ તેઓએ પદભાર સંભાળ્યો હતો.
👁🗨🎯6) કે.આર. નારાયણન
- રાષ્ટ્રપતિ બન્યા પછી શંકર દયાળ શર્માએ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી રાજીનામુ આપ્યું હતું, અને તે માટે ચૂંટણી જાહેર થઇ.
- કે.આર. નારાયણન ભારે માર્જિન સાથે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી જીત્યા હતા અને 701 વેલિડ વોટ્સમાંથી 700 વોટ્સ મેળવ્યા હતા.
- 19 ઓગસ્ટ, 1992ના રોજ તેઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે ઘોષિત થયા હતા.
- 1997માં થયેલી રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં કે.આર. નારાયણને ટી.એન. સેશાનને ભારે માર્જિનથી હરાવ્યા હતા અને શંકર દયાળ શર્મા પછીના ભારતના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા હતા.
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏
No comments:
Post a Comment